Amarel

Amarel (Diplodus vulgaris) to gatunek morskiej ryby promieniopłetwej. Należy do rodziny prażmowatych (Sparidae). Występuje w północno-wschodnim Atlantyku. Spotkać ją można także w basenie Morza Śródziemnego. Ryba ta ma istotne znaczenie gospodarcze. Jest ceniona zarówno w rybołówstwie, jak i hodowli akwakulturowej.

Taksonomia

Amarel po raz pierwszy została opisana naukowo w 1817 roku przez francuskiego przyrodnika Étienne’a Geoffroya Saint-Hilaire’a pod nazwą Sparus vulgaris. Jako typowe miejsce występowania wskazano wody Morza Śródziemnego u wybrzeży Egiptu. W obrębie rodzaju Diplodus gatunek jest najbliżej spokrewniony z D. prayensis. Oba gatunki tworzą klad wraz z kompleksem gatunkowym D. sargus. Rodzaj Diplodus należy do rodziny prażmowatych (Sparidae) w rzędzie Spariformes, zgodnie z 5. edycją Fishes of the World. Chociaż niektórzy badacze klasyfikują ten rodzaj w podrodzinie Sparinae, wspomniana publikacja nie uwzględnia podziału rodziny Sparidae na podrodziny.

Etymologia

Epitet gatunkowy vulgaris w nazwie Diplodus vulgaris oznacza „pospolity” lub „powszechny”. Chociaż Étienne Geoffroy Saint-Hilaire nie wyjaśnił bezpośrednio wyboru tego określenia, może ono nawiązywać do arabskiej nazwy ryby używanej w Egipcie – chargouch. Tłumaczy się to jako „morski szczur”.

Opis

Amarel charakteryzuje się owalnym, głęboko spłaszczonym ciałem oraz umiarkowanie mięsistymi, lekko wysuwalnymi wargami. W przedniej części każdej szczęki znajduje się 8 wąskich zębów przypominających siekacze, za którymi umieszczone jest od 3 do 5 rzędów zębów trzonowych w szczęce górnej oraz od 2 do 4 rzędów w szczęce dolnej. Zęby trzonowe rozciągają się wzdłuż boków szczęk, za siekaczami. Płetwa grzbietowa jest podparta 11–12 kolcami oraz 13–16 miękkimi promieniami. Płetwa odbytowa posiada 3 kolce i 12–15 miękkich promieni.

Ryba ma kolor szary, zielonkawy lub brązowawy, z jaśniejszym odcieniem na spodzie. Na karku widoczny jest ciemny pas, który rozciąga się do podstawy płetw piersiowych i tylnej krawędzi pokrywy skrzelowej. Drugi ciemny pas obejmuje trzon ogonowy za miękkimi promieniami płetw grzbietowej i odbytowej. U młodych osobników pasy te mogą być mniej wyraźne. U podstawy płetwy piersiowej znajduje się czarna plama. Rozwidlona płetwa ogonowa ma ciemny kolor, który intensyfikuje się ku tylnym krawędziom. Pozostałe płetwy są szarawe. Ciemnieją na obrzeżach.

Maksymalna odnotowana długość całkowita amareli wynosi 45 cm, choć typowa długość to około 22 cm. Maksymalna waga osiąga 1,3 kg.

Zasięg występowania i siedlisko

Amarel zasiedla północno-wschodni Atlantyk. W Zatoce Biskajskiej gatunek rozprzestrzenia się coraz bardziej na północ. Obecnie widywany jest aż po Wyspy Normandzkie i Normandię. Jest to ryba oceanodromiczna, euryhaliczna i bentopelagiczna. Występuje na głębokościach od 0 do 160 m. Najczęściej jednak spotykana jest w wodach płytszych niż 50 m, nad skalistym lub piaszczystym dnem. Młode osobniki często żyją wśród łąk podwodnych trawy morskiej.

Biologia

Amarel jest rybą drapieżną. Badania przeprowadzone w Morzu Adriatyckim wykazały, że jej dieta obejmuje skorupiaki, mięczaki, wieloszczety, ikrę ryb oraz jeżowce. Najważniejszym źródłem pożywienia są jednak planktonowe widłonogi i ślimaki. Zauważono, że preferencje pokarmowe ryby zmieniają się wraz z wiekiem. Mniejsze osobniki żywią się głównie zooplanktonem, podczas gdy większe preferują bentosowe bezkręgowce. Badania u wybrzeży południowo-zachodniej Portugalii ujawniły, że amarel poluje również na wężowidła, wieloszczety, obunogi i jeżowce.

Gatunek jest protandrycznym hermafrodytą. W badaniach prowadzonych w Zatoce Gabes w Tunezji stwierdzono, że stosunek płci wynosił 1,66 samic na jednego samca. Okres tarła trwał od października do lutego, osiągając szczyt w grudniu i styczniu. Średnia długość ciała, przy której połowa populacji osiągała dojrzałość płciową, wynosiła około 14,14 cm u samic i 13,57 cm u samców. W Morzu Egejskim tarło trwało od września do marca, ze szczytem w grudniu. Dojrzałość płciową osiągały osobniki o długości 18,35 cm (samce) i 20,37 cm (samice). Liczba oocytów u samic wahała się od 10 727 do 316 730, przy średniej wynoszącej około 73 000.

Amarel jest żywicielem dla ponad 50 gatunków pasożytów. Świadczy to o jej znaczeniu ekologicznym w morskich ekosystemach.

Rozród

Amarel przystępuje do tarła w październiku. Jej ikra oraz larwy unoszą się w wodzie, dryfując wśród planktonu. Gdy larwy osiągną długość 1–2 cm, przechodzą proces przeobrażenia i rozpoczynają migrację w kierunku strefy przybrzeżnej. Przy długości około 4 cm nabierają ubarwienia charakterystycznego dla dorosłych osobników.

Rybołówstwo

Amarel jest obiektem połowów półprzemysłowych w niektórych regionach Morza Śródziemnego. W innych miejscach stanowi głównie cel wędkarstwa rekreacyjnego. Ryba jest powszechnie dostępna na rynku, gdzie sprzedawana jest w formie świeżej lub mrożonej. Jej mięso nie cieszy się jednak szczególnym uznaniem smakoszy. Na Wyspach Kanaryjskich łowi się ją za pomocą pułapek, a w pozostałych częściach zasięgu stosowane są sieci, wędki oraz harpuny.

Amarele mają duże znaczenie w Portugalii, gdzie połowy prażm z rodzaju Diplodus plasują się na 13. miejscu pod względem wielkości oraz na 1. miejscu pod względem wartości handlowej. Ponadto stanowi obiecujący gatunek do hodowli akwakulturowej. Jako ryba euryhaliczna dojrzewa płciowo bez potrzeby stosowania hormonalnych wspomagaczy.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami: 

• Sierściogon dżunglowy – wielkomysz filipińska
• Rogatnica jasnoplama
• Zwoje z Qumran – najważniejsze odkrycie archeologii biblijnej
• Czwarta rewolucja przemysłowa a nasze człowieczeństwo – część 2
• Starożytne mity – więcej niż tylko mity (cz. 2)

Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Diplodus_vulgaris [dostęp: 17.12.2024]

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Diego Delso. Licencja: CC BY-SA 4.0.