Rogatnica jasnoplama (Balistoides conspicillum) jest morską rybą reprezentującą rodzinę rogatnicowatych (Balistidae). Należy do rzędu rozdymkokształtnych. Jej cechą charakterystyczną jest mały, skoncentrowany otwór gębowy. Ponadto ma spłaszczone ciało pokryte wyraźnie widocznymi łuskami. Gatunek ten zasiedla zbiorniki wodne na całym świecie. Preferuje wody o umiarkowanej temperaturze.
Opis
Rogatnica jasnoplama ubarwiona jest w bardzo ciekawy sposób. Dzięki rzucającemu się w oczy ubarwieniu cieszy się ogromną popularnością wśród akwarystów.
Pływające na wolności rogatnice z reguły osiągają wielkość około 50 cm. Okazy akwariowe zazwyczaj są jednak znacznie mniejsze. Spłaszczone bocznie ciało o krępej budowie wyróżnia się owalnym kształtem. Jedną trzecią długości ryby stanowi głowa. W niewielkim pysku znajduje się silne uzębienie. Białe plamy znajdujące się na spodniej części ciała pozwalają łatwo odróżnić przedstawicieli tego gatunku od innych ryb zaliczanych do rodziny rogatnicowatych.
Pierwsza płetwa grzbietowa często pozostaje schowana w specjalnym rowku usytuowanym na grzbiecie. Wyrastają z niej trzy kolce. Jeden z nich jest dłuższy i mocniejszy od pozostałych. Płetwa odbytowa i druga płetwa grzbietowa ustawione są symetrycznie względem siebie. Mają też podobny kształt. Płetwa brzuszna przybiera natomiast postać niewielkiej wypukłości brzusznej.
Ryba wyróżnia się czarnym tłem kolorystycznym. Na brzuchu widnieją białe okrągłe plamy. W okolicach pierwszej płetwy grzbietowej można zauważyć kręte żółte linie, wyglądające jak cętki pantery. Pysk otaczają dwa pierścienie – żółty i biały. Tuż pod oczami biegnie także jasna smuga. U podstawy płetwy odbytowej i drugiej płetwy grzbietowej widać biały pasek. Na górnej części ogonowej wypustki znajduje się żółta plama i trzy poziome zestawy kolczastych łusek. Płetwę ogonową w żółtym kolorze zdobi czarna obwódka. U młodych osobników plamki na brzuchu są drobniejsze. Pyszczek oraz podstawa pierwszej płetwy grzbietowej wyróżniają się żółtym kolorem. W skład okrągłych łusek wchodzą dwie warstwy – kość oraz kolagen.
Występowanie i środowisko
Rogatnice jasnoplame zasiedlają głównie wody Oceanu Indyjskiego oraz zachodniej części Oceanu Spokojnego. Najczęściej można je spotkać w pobliżu raf koralowych. Nierzadko pływają w strefach przybrzeżnych bogatych w skały z niewielkimi, stromymi spadkami. Ryby znajdują schronienie na takich obszarach. Panują tam też odpowiednie warunki do składania jaj i wydawania na świat potomstwa.
Występowanie pojedynczych osobników odnotowano także w ostatnich latach w Morzu Śródziemnym oraz Morzu Czerwonym. Przypuszcza się, że pojawiły się one tam na skutek wypuszczenia z akwarium. Ryby te z reguły pływają na głębokości od 20 do 75 m. Dotyczy to zarówno starszych, jak i młodszych okazów.
Biologia
Rogatnice jasnoplame słyną z relatywnie wolnego tempa rozmnażania. Ryby te stają się zdolne do rozrodu w wieku około 12 miesięcy. W tym też czasie zaczynają tworzyć haremy. Średnia przeżywalność przedstawicieli tego gatunku wynosi około 20 lat.
Złożone przez samicę i zapłodnione przez samca jaja zwykle pozostają w piaszczystych miejscach. Okres ich inkubacji trwa około 8 dni. W tym czasie oboje rodzice chronią ikrę przed zagrożeniami ze strony innych ryb. Później po wykluciu się młodych zadanie opieki nad potomstwem przejmuje wyłącznie samica. Młode ryby pozostają głównie w głębinach. Na płytsze strefy wypływają dopiero po osiągnięciu około 20 cm długości.
Żywienie
Dieta rogatnic jasnoplamych jest bardzo zróżnicowana. Do ich ulubionych przysmaków należą mięczaki oraz skorupiaki (głównie jeżowce). Silne uzębienie umożliwia im także sprawne chwytanie, uśmiercanie i rozdrabnianie mniejszych ryb.
Zachowanie
Rogatnice jasnoplame wykazują wzmożoną aktywność w ciągu dnia. Z natury są one samotnikami. Wykazują silne przywiązanie do swojego terytorium. Dlatego w razie potrzeby zaciekle bronią go przed intruzami – tak z tego samego, jak i innych gatunków. W zdominowaniu potencjalnych napastników pomaga rogatnicom pierwszy kolec grzbietowy. Natomiast młodsze ryby są bardziej przyjaźnie nastawione do otoczenia.
Ryby, które czują się zagrożone, zazwyczaj uciekają do szczelin. Dzięki możliwości zablokowania kolców oraz płetwy grzbietowej i odbytowej są w stanie skutecznie zapobiec wyciągnięciu z kryjówki.
Akwarium
Niezwykła kolorystyka ryby stanowi jeden z głównych powodów jej popularności wśród prywatnych hodowców. W akwariach zazwyczaj umieszcza się młodsze, bardziej łagodnie usposobione osobniki. Należy raczej wystrzegać się trzymania ich z mniejszymi rybami, a także bezkręgowcami. Często bowiem zdarza się im polować na towarzyszy hodowanych w tym samym akwarium. Rogatnice jasnoplame można karmić bezpośrednio z ręki. Trzeba jednak pamiętać o zachowaniu niezbędnych środków ostrożności. W przeciwnym razie można bowiem narazić się na niebezpieczeństwo skaleczenia, a nawet wygryzienia fragmentu skóry przez ostre zęby ryby.
Status ochrony
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje rogatnice jasnoplame jako gatunek najmniejszej troski. Ryby te wprowadzono do różnych akwenów na całym świecie. To rozwiązanie jednak nie zawsze okazuje się dobre. Rogatnice trzymane w niewoli często bowiem zarażone są rozmaitymi patogenami. Kontakt z przenoszonymi przez te ryby szkodliwymi bakteriami i wirusami zazwyczaj okazuje się bardzo niebezpieczny dla przedstawicieli innych gatunków.
Polowania na rogatnice także obarczone są pewnym ryzykiem. Osobniki zaliczane do tego gatunku zazwyczaj trudno jest bowiem wyciągnąć spośród raf koralowych. Próby ich złapania często powodują zniszczenie koralowców. W dłuższej perspektywie czasowej powoduje to drastyczne zmniejszenie liczebności populacji nie tylko rogatnic, ale także innych ryb żyjących w pobliżu raf.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Apogon
- Kakapo
- Skąd się bierze godność człowieka?
- Czy grozi nam III wojna światowa? Cz. 1: Historia, teraźniejszość i prognozy
- Ubóstwo – pytania i odpowiedzi z Pisma Świętego
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Clown_triggerfish [dostęp: 23.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Amada44. Licencja: CC BY-SA 3.0.
