Waleń biskajski – wieloryb biskajski – wal biskajski

Waleń biskajski, zwany także wielorybem biskajskim lub walem biskajskim (Eubalaena glacialis) to gatunek ssaka z rodziny walowatych (Balaenidae). Zwierzęta te przez lata stanowiły łatwy cel dla wielorybników. Przyczyną było ich spokojne usposobienie oraz powolne żerowanie niezwykle blisko brzegu. Ich ciała zawierają dużą ilość tłuszczu, z którego pozyskiwano cenny tran. Czyniło to ssaki te wyjątkowo pożądanymi.

Obecnie waleń biskajski należy do najbardziej zagrożonych gatunków waleni na świecie. Wieloryby te objęto ochroną na mocy amerykańskiej Ustawy o zagrożonych gatunkach oraz Ustawy o ochronie ssaków morskich. Dodatkowo, w Kanadzie chroni je Ustawa o gatunkach zagrożonych.

Naukowcy szacują, że w zachodnim Atlantyku Północnym żyje około 356 osobników, migrujących między żerowiskami w Morzu Labradorskim a zimowiskami u wybrzeży Georgii i Florydy. We wschodnim Atlantyku liczba waleni biskajskich spadła do zaledwie kilkunastu sztuk. Największym zagrożeniem dla tego gatunku są kolizje ze statkami oraz zaplątywanie się w stałe narzędzia połowowe.

Opis

Wieloryb biskajski wyróżnia się specyficznymi cechami anatomicznymi. Brak płetwy grzbietowej, szeroki grzbiet, krótkie płetwy piersiowe i długa, wygięta szczęka zaczynająca się nad okiem – te atrybuty sprawiają, że łatwo go rozpoznać. Ciemnoszara lub czarna barwa, czasem z białymi plamami na brzuchu lub gardle, dodatkowo odróżnia ten gatunek od innych waleni. Charakterystyczna dla wielorybów biskajskich jest również masywna głowa, która stanowi aż jedną czwartą długości ciała.

Charakterystyczną cechą tych ssaków są również nagniotki – białe, szorstkie obszary zrogowaciałej skóry na głowach, które stanowią siedlisko dla cyamidów, znanych jako wszy wielorybie. Te drobne skorupiaki, żywiące się skórą waleni, nie przeżyłyby samodzielnie w wodzie, dlatego też tworzą specyficzny, choć słabo poznany przez naukowców, symbiotyczny związek z wielorybami. Co ciekawe, nagniotki są obecne już u płodów przed narodzinami.

Dorosłe wieloryby biskajskie osiągają średnio 13-16 metrów długości i ważą od 40 do 70 ton. Są więc nieco mniejsze od swoich krewniaków z północnego Pacyfiku. Największe zmierzone osobniki tego gatunku osiągały 18,5 metra długości i ważyły 106 ton. Samice są zazwyczaj większe od samców. Blisko 45% masy ciała tego wieloryba stanowi tłuszcz. Sprawia to, że po śmierci unosi się on na wodzie.

Dokładna długość życia waleni biskajskich nie jest znana. Naukowcy szacują jednak, że mogą dożywać co najmniej 70 lat, przy czym osobniki spokrewnione z tym gatunkiem żyją nawet ponad 100 lat. Obecnie samice wielorybów biskajskich zamieszkujące Ocean Atlantycki dożywają średnio 45 lat, a samce 65. Wiek tych ssaków określa się pośmiertnie na podstawie analizy woskowiny z ich uszu.

Zachowanie

Życie na powierzchni

Wieloryby biskajskie są mniej aktywne niż ich południ krewni, z wyjątkiem specyficznych zachowań godowych, które stanowią wyróżnik tych ssaków. Grupy określane mianem SAG (Surface Active Group), składają się zazwyczaj z jednej samicy i kilku samców. Powściągliwość tych wielorybów może wynikać z dramatycznego spadku liczby ocalałych osobników, zwłaszcza młodych, które zwykle są bardziej ciekawskie i skore do zabawy niż dorosłe. Dodatkowym czynnikiem jest ograniczona liczba obserwacji tych waleni. Na pewno wiadomo jedynie tyle, że ssaki te wchodzą w interakcje z innymi waleniami fiszbinowymi, szczególnie z humbakami lub delfinami butlonosymi.

Wokalizacja

Nagrania wielorybów biskajskich są dostępne online. Umożliwiają one badaczom oraz entuzjastom przyrody zapoznanie się z unikalnymi dźwiękami wydawanymi przez te zagrożone ssaki. W wykrywaniu i klasyfikacji ich odgłosów wykorzystuje się różnorodne, zaawansowane metody automatyczne, takie jak przetwarzanie sygnałów, eksplorację danych oraz techniki uczenia maszynowego. Dzięki nim możliwe jest precyzyjne analizowanie akustycznych wzorców, co wspiera ochronę tych majestatycznych zwierząt.

Rozmnażanie

Proces rozrodu waleni biskajskich jest szczególnie skomplikowany. Samice po raz pierwszy rodzą młode w wieku dziewięciu lub dziesięciu lat. Ciąża trwa około roku. Od lat 90. zaobserwowano stopniowe wydłużanie się odstępów między narodzinami. Obecnie odstępy te wynoszą średnio od trzech do sześciu lat. Nowo narodzone ssaki mierzą od 4 do 4,6 metra. Ważą około 1,4 tony.

Karmienie

Wieloryby biskajskie odżywiają się głównie widłonogami oraz innymi drobnymi bezkręgowcami, takimi jak kryle, pteropoda i larwy pąkli. Zwykle żerują powoli, przesiewając wodę w miejscach o dużym zagęszczeniu pokarmu na lub tuż pod powierzchnią oceanu. W tych samych rejonach spotyka się także sejwale oraz rekiny olbrzymie (czasem również płetwale karłowate), które żywią się podobnym pokarmem. Dotychczas nie zaobserwowano jednak żadnych konfliktów między tymi gatunkami, mimo że bezpośrednimi konkurują one ze sobą o zasoby pokarmowe.

Zasięg występowania

Nie wiadomo dokładnie, ile populacji waleni biskajskich istniało w północnym Oceanie Atlantyckim przed rozpoczęciem wielorybnictwa. Większość badań zakłada jednak istnienie dwóch populacji – jednej wschodniej i jednej zachodniej. Istnieją jednak dwie odmienne hipotezy na ten temat. Pierwsza zakłada istnienie jednej superpopulacji, obejmującej cały północny Atlantyk, z możliwością wymiany szlaków migracyjnych między wschodem a zachodem na wyższych szerokościach geograficznych, np. w cieśninie duńskiej. Druga sugeruje podział na trzy subpopulacje: wschodnią, zachodnią i centralną. Populacja centralna miała bywać latem w okolicach Przylądka Farewell na Grenlandii, a zimą migrować na Azory, Bermudy i Bahamy. Warto jednak dodać, że według najnowszych badań Azory były raczej korytarzem migracyjnym niż zimowiskiem.

Najnowsze badania wykazują, że wschodnia i zachodnia populacja są ze sobą bliżej spokrewnione, niż sądzono wcześniej. Na zmiany w siedliskach waleni biskajskich mogą znacząco wpływać zmiany klimatyczne.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:

• Altannik lśniący – altannik fioletowy
• Gil zwyczajny – gil
• Czy Biblia mówi o płaskiej Ziemi?
• Inteligencja zwierząt: ośmiornica. Mistrz kamuflażu, stawiający wyzwanie teorii Darwina
• Cykl Krebsa – czym jest i jak przebiega?

Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/North_Atlantic_right_whale [1.11.2024]

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: NOAA Photo Library. Licencja: Domena Publiczna.