Ustnik rafowy, motylek rafowy lub chetonik rafowy (Heniochus acuminatus) to gatunek ryby należącej do rodziny chetonikowatych (Chaetodontidae). Jest rodzimym mieszkańcem wód Indo-Pacyfiku. Występuje na rafach koralowych. Przyciąga uwagę swoim charakterystycznym wyglądem i efektownymi płetwami.
Opis
Ustnik rafowy to niewielka ryba. Maksymalnie osiąga 25 cm długości. W naturalnym środowisku przeciętnie mierzy 15 cm. Ciało jest bocznie spłaszczone. Pierwsze promienie płetwy grzbietowej tworzą długą, białą wypustkę.
Chetonik rafowy ma niezwykle charakterystyczne ubarwienie. Na białym tle znajdują się dwie duże, czarne i ukośne pręgi. Płetwy grzbietowa i ogonowa są żółte. Znajdują się za drugą czarną pręgą. Kolor ten mają również płetwy piersiowe. Głowa jest biała. Oczy otacza czarna opaska. Pysk jest lekko wydłużony, zakończony niewielkim, wysuwanym otworem gębowym, który ozdobiony został ciemnymi plamkami.
Młode osobniki różnią się od dorosłych tym, że nie mają białej strefy za drugą czarną pręgą.
Motylek rafowy często bywa mylony z podobnym gatunkiem, Heniochus diphreutes. Główne różnice to dłuższy pysk i ciemniejsze plamy na pysku u ustnika rafowego oraz dłuższa, zaokrąglona płetwa brzuszna.
Zasięg występowania i siedlisko
Chetonik rafowy jest szeroko rozpowszechniony w tropikalnych i subtropikalnych wodach Indo-Pacyfiku. Można go spotkać od wschodnich wybrzeży Afryki – w tym w Morzu Czerwonym, aż po Polinezję. Występuje także od południowej Japonii po południowe rejony Wielkiej Rafy Koralowej.
Gatunek preferuje stosunkowo głębokie wody. Występuje w chronionych lagunach, kanałach oraz na stokach zewnętrznych raf koralowych. Zazwyczaj na głębokościach od 15 do 75 metrów.
Biologia
Motylki rafowe zazwyczaj żyją w parach. Ich dieta obejmuje zooplankton unoszący się w toni wodnej, polipy koralowców oraz sporadycznie bentosowe bezkręgowce. Młode osobniki prowadzą samotny tryb życia. Pełnią rolę „czyścicieli”. Żywią się pasożytami i martwymi fragmentami skóry innych ryb.
Status
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje ustnika rafowego jako gatunek najmniejszej troski (Least Concern). Jednak lokalne populacje tego gatunku w niektórych regionach ulegają spadkowi. Szczególnie w Zatoce Perskiej ryba jest zagrożona z powodu poważnego uszkodzenia i fragmentacji raf koralowych, które pozbawione są spójnych skupisk koralowców, stanowiących naturalne środowisko życia tej ryby.
Taksonomia
Ustnik rafowy po raz pierwszy formalnie opisany został przez Karola Linneusza w 1758 roku jako Chaetodon acuminatus, w 10. edycji Systema Naturae. Linneusz opisał również gatunek nazwany przez niego Chaetodon macrolepidotus, który Georges Cuvier wybrał jako gatunek typowy dla rodzaju Heniochus. Obecnie uważa się jednak, że nazwa ta jest synonimem Heniochus acuminatus.
Systematyka
Gatunek Heniochus acuminatus został opisany przez szwedzkiego przyrodnika Karola Linneusza w 1758 roku pod pierwotną nazwą Chaetodon acuminatus. Na przestrzeni lat w literaturze pojawiły się różne synonimy tego gatunku, które obejmują:
- Chaetodon acuminatus Linnaeus, 1758 (protonim),
- Chaetodon bifasciatus Shaw, 1803,
- Chaetodon macrolepidotus Linnaeus, 1758,
- Chaetodon mycteryzans Gronow, 1854,
- Heniochus macrolepidotus (Linnaeus, 1758),
- Taurichthys macrolepidotus (Linnaeus, 1758).
Obecnie Heniochus acuminatus jest uznawany za obowiązującą nazwę tego gatunku.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Tarantula włoska – tarantula apulijska – krzeczek tarantula
- Ukwiał wspaniały
- Tylko jedna epoka lodowcowa?
- Zimnokrwiste dinozaury – tak czy nie?
- Szczątkowa miednica wielorybów – niekoniecznie szczątkowa i niekoniecznie miednica
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Pennant_coralfish [dostęp: 17.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: fir0002. Licencja: GFDL 1.2.
