Skulica obrzeżona (Glomeris marginata) to powszechny europejski podtyp wijów. Jest to mały dwuparzec o zaokrąglonym przekroju, który potrafi zwijać się w kulę w odpowiedzi na zagrożenie.
Występowanie
Skulica obrzeżona występuje w całej Europie Środkowej i Północno-Zachodniej, od Polski i Skandynawii po Hiszpanię i Włochy. Na Wyspach Brytyjskich można ją spotkać we wszystkich rejonach na południe od Central Belt w Szkocji.
Opis
Skulica obrzeżona dorasta do 20 mm długości i 8 mm szerokości. Jej ciało jest pokryte dwunastoma czarnymi płytkami na grzbiecie, z białymi obrzeżami. Każdy segment, oprócz tych na końcach ciała, ma dwie pary nóg, co w sumie daje około 18 par.
Kiedy skulica obrzeżona zwija się tworzy niesymetryczną kulę. Jej oskórek jest ciemny i błyszczący, a czułki są krótkie. Głowa skulicy jest chroniona przez dużą tarczę, a na końcu ciała brakuje uropodiów.
Chociaż najczęściej występuje w kolorze czarnym, można czasem spotkać osobniki w odcieniach czerwieni, żółci i brązu.
Ekologia
Skulica obrzeżona zamieszkuje ściółkę, trawy oraz przestrzenie pod kamieniami, preferuje gleby wapienne. W ogrodach przydomowych najczęściej można ją spotkać wzdłuż żywopłotów i u podstaw starych murów, gdzie zaprawa murarska zaczyna się kruszyć, wprowadzając tym samym wapń do gleby.
Jest mniej wrażliwa na wysychanie niż inne z jej gatunku i może być obecna na otwartym terenie, nawet w słoneczne dni, choć preferuje wilgotniejsze miejsca i jest bardziej aktywna nocą. Żywi się starymi, gnijącymi liśćmi, mimo że świeżo opadłe liście mają więcej składników odżywczych. Takie zachowanie sugeruje, że może ona odgrywać istotną rolę w recyklingu składników odżywczych w ściółce.
Drapieżniki
Do drapieżników skulicy obrzeżonej należą m.in. szpaki, ropuchy szare, komórczaki okazałe i jeże.
Oprócz zwijania się w kulę w celu obronnym, produkuje ona także toksyczne substancje chemiczne, które odstraszają potencjalne drapieżniki. Wydziela od jednej do ośmiu kropli lepkiej cieczy, która zawiera alkaloidy rozpuszczone w wodnistej macierzy białkowej. Substancje te działają jako środki odstraszające i toksyczne dla pająków, owadów oraz kręgowców, a ciecz jest wystarczająco lepka, aby zatrzymać mrówki. Po całkowitym zużyciu tych chemicznych środków obronnych, stonoga może potrzebować do czterech miesięcy, aby odbudować ich zasób.
Rozmnażanie i cykl życiowy
Rozmnażanie zachodzi cyklicznie wiosną i latem. Samce skulicy obrzeżonej są zdolne do wytwarzania feromonu, który przyciąga samice, choć uważa się, że działa on jedynie na krótkie odległości.
Samce przenoszą plemniki do samic za pomocą specjalnie przekształconych odnóży. Po zapłodnieniu, samice składają 70–80 jaj, każde o długości około 1 mm, owiniętych pojedynczo w kapsułę z przetrawionej ziemi. Jaja wylęgają się po około dwóch miesiącach, chociaż czas ten zależy od takich czynników jak temperatura.
Rozwój młodego osobnika trwa do trzech lat i obejmuje dziewięć wylinek, u dorosłych osobników występują one okresowo. Samice pozostają płodne przez kilka lat i mogą wydać na świat do sześciu miotów w ciągu swojego życia, które może trwać do jedenastu lat.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Glomeris_marginata [dostęp: 11.09.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Stemonitis. Licencja: CC BY 2.5.
