Problemy rodzinne mają nie tylko ludzie, ale i ptaki. Na przykład ptasi rodzice muszą mierzyć się z inwazją pasożytów lęgowych, czyli takich gatunków ptaków, które wykorzystują rodziców innego gatunku do wylęgu swojego potomstwa. Pasożytnicza rodzina ptaków podrzuca swoje dziecko innej ptasiej rodzinie, obciążając ją kosztami wychowania darmozjada, a przy tym nieproszony gość często konkuruje w agresywny sposób z prawowitymi pisklętami o jedzenie i schronienie1, 2.
Chwostka szafirowa w obronie “stadka”
Australijska chwostka szafirowa musi radzić sobie z pasożytniczymi nawykami pewnej kukułki (gatunek Chrysococcyx basalis) i stosuje niezwykłą metodę, aby bronić własne dzieci przed podrzutkami.
Kukułki składają w gniazdach chwostek szafirowych rdzawo nakrapiane jaja, które wyglądają tak jak jaja tych drugich. W zamkniętych gniazdach chwostek często jest ciemno w środku, dlatego tym trudniej ptasiej mamie zidentyfikować, które jaja są jej, a które są intruzami. Po wykluciu podrzucone dzieci niejednokrotnie wyrzucają z gniazd jaja chwostek, niszcząc w ten sposób prawowite potomstwo.
Hasło dźwiękowe
Jednak matka-chwostka zaczyna komunikować się ze swoimi dziećmi, zanim pisklęta zdążą się wykluć, i uczy je wokalnego “hasła”, którym będą się potem posługiwać, aby skłonić ją do karmienia ich.
Diane Colombelli-Négrel, Sonia Kleindorfer i współpracownicy z Uniwersytetu Flinders w Australii odkryli niezwykły sposób, w jaki pewien ptak walczy z pasożytami lęgowymi. Samice przepięknych chwostek uczą swoje embriony “hasła”, gdy jeszcze są w jajach. Wołanie każdej samicy wysiadującej jaja zawiera unikalny element akustyczny. Po wykluciu pisklęta chwostek włączają ten unikalny element [kod dostępu] do swoich błagalnych wołań o jedzenie… Pisklęta, których błagalne wołania najbardziej przypominały wezwania ich matek, otrzymywały więcej jedzenia. Natomiast błagalne wołania pasożytów lęgowych chwostek, kukułek, nie przypominały tak bardzo rodzicielskiego hasła1.
Nauka adekwatna do potrzeb
Samice chwostek dostosowują edukację swoich embrionów do okoliczności. Gdy matka zauważy, że jej sąsiadką jest kukułka, wówczas jej wysiłki w celu nauczenia niewyklutych dzieci hasła “proszę mnie nakarmić” stają się bardziej zintensyfikowane, tj. częstsze. Dzięki temu istnieje większe prawdopodobieństwo, że pisklęta po wykluciu będę potrafiły skutecznie błagać o jedzenie.
Badacze odkryli, że nawet odtwarzanie nagrań wokalizacji kukułki wywołuje u chwostek taką reakcję. Przeprowadzili eksperyment w 29 gniazdach. Odtwarzali albo śpiew kukułki, albo neutralnego ptaka. Okazało się, że to właśnie po usłyszeniu wołania kukułki matki-chwostki wykonywały więcej zawołań do swoich embrionów. Odtwarzanie śpiewu neutralnych ptaków nie wywoływało u nich takiej reakcji1.
Skąd ta matczyna mądrość?
Czy takie umiejętności wychowawcze ptasich matek oraz zdolność uczenia się ptasich embrionów mogły powstać na drodze spontanicznych przypadkowych zmian na przestrzeni głębokiego czasu ewolucji? Zanim chwostki rozpoznałyby w jakiś sposób potrzebę uczenia swojego niewyklutego potomstwa porozumiewawczych haseł i wykształciły cały szereg mechanizmów potrzebnych do realizacji takiego “programu edukacyjnego”, gatunek mógłby nie przetrwać regularnej inwazji natrętnych pasożytów lęgowych. Jedynie Stwórca-Projektant mógł zapewnić tak doskonały system ochrony ogniska domowego chwostek szafirowych.
Przypisy
- Bates, M. To Beat a Parasite, Birds Teach Their Young a Secret Password. Wired. Posted on wired.com June 10, 2014, data dostępu: 27.01.2022 r.
- Stokes, D. W. and L. Q. Stokes.1983. A Guide to Bird Behavior, Vol. 2. Boston: Little, Brown and Company, 213.
Opracowano na podstawie: J. J. S. Johnson, „Pushy parasites and parental passwords”, Acts&Facts, Institute for Creation Research, luty 2017, s. 21.
