Opieńka miodowa (Armillaria mellea (Vahl) P. Kumm.) to gatunek grzyba z rodziny obrzękowcowatych (Physalacriaceae), a także nazwa zbiorowa dla kompleksu drobnych gatunków („kompleks opieńkowy” Armillaria mellea sensu lato).
Nazewnictwo
Opieńka miodowa w latach 70. XX wieku została wyodrębniona z wcześniej szeroko ujmowanego gatunku. Polską nazwę nadał jej jednak dopiero w 2003 roku Władysław Wojewoda. W związku z tym, że w polskim piśmiennictwie mykologicznym grzyb ten opisywany był także pod innym nazewnictwem (w szerokim znaczeniu obejmującym kilka obecnie oddzielnych gatunków opieniek), takim jak np. opieniek, bedłka opieńka, bedłka opieńka brzozowa, opieńka brzozowa, podpieniek, podpieńka, pierścianka, należało dokonać ujednolicenia nazewnictwa.
Morfologia
Opieńka miodowa należy do rzędu pieczarkowców i w dużym stopniu nawiązuje swoim wyglądem do klasycznej pieczarki. Opieńka to grzyb o bardzo delikatnej, wątłej budowie. Kapelusz cechuje się średnicą od 3 aż do 13 cm. W początkowej fazie wzrostu kapelusz jest półokrągły, a potem staje się spłaszczony. Młoda opieńka ma kolor miodowożółty, który później staje się oliwkowobrązowy. Pod kapeluszem znajdują się blaszki, które na początku są białe, a później beżoworóżowawe. Trzonek grzyba jest niezwykle delikatny, o grubości 0,5–2,5 cm. Jest jednak bardzo wysoki, może osiągać aż 18 cm. Bardzo często trzony wielu grzybów są zrośnięte razem.
Kompleks opieńkowy
W polskich lasach można spotkać bardzo wiele grzybów o charakterystyce niezwykle zbliżonej do opieńki miodowej. W związku z tym w piśmiennictwie mykologicznym funkcjonuje określenie kompleks opieńkowy, do którego zalicza się takie grzyby, jak:
- opieńka północna (A. borealis)
- opieńka ciemna (A. ostoyae)
- opieńka cebulotrzonowa (A. cepistipes)
- opieńka żółtawa (A. gallica)
- opieńka miodowa (A. mellea sensu stricto)
Aż do drugiej połowy XX wieku wymienione wyżej gatunki nie były z osobna wyodrębnione – wszystkie grzyby nazywane były opieńkami.
Występowanie
Opieńka miodowa to grzyb o powszechnym występowaniu. Rośnie na każdym kontynencie z wyjątkiem Antarktydy i Ameryki Południowej. Największe jej siedlisko znajduje się jednak w Europie Środkowej, a więc także w Polsce. Rośnie nie tylko na pniach drzew w lasach, ale także w ogrodach, parkach czy sadach. Co ciekawe, pniakówka jest pasożytem. Na drzewach, które porasta, wywołuje chorobę o nazwie opieńkowa zgnilizna korzeni, która finalnie prowadzi do białej zgnilizny drewna.
Potocznie opieńka miodowa znana jest także jako pniakówka. Dlaczego jest tak nazywana? Przede wszystkim ze względu na fakt, że rośnie na pniach drzew liściastych, nie tylko żyjących, ale także ściętych i wysuszonych. Jest to ulubiony grzyb dla wielu zbieraczy nie tylko ze względu na smak, ale także z uwagi na łatwość i szybkość zbiorów. Opieńka miodowa w przeciwieństwie do innych grzybów nie rośnie w gronie 3–4 towarzyszy. Kiedy uda nam się podczas leśnych spacerów napotkać pniakówki, zwłaszcza w sezonie, a więc na przełomie sierpnia, września i października, wówczas możemy liczyć na ogromne zbiory.
Zastosowanie
Opieńka miodowa to z całą pewnością grzyb niedoceniany. Dodana do sosów, zamarynowana czy dodana do jajecznicy cechuje się niezwykle intensywnym aromatem i smakiem, który jest o wiele bardziej wyrazisty niż np. intensywność maślaka. Nic więc dziwnego, że pniakówki są grzybami wykorzystywanymi przez najznakomitszych kucharzy świata.
Źródła
- https://www.ekologia.pl/srodowisko/przyroda/opienka-miodowa-opis-wystepowanie-i-zdjecia-grzyb-opienka-miodowa-ciekawostki,25873.html
- https://www.encyklopedialesna.pl/haslo/opienka-miodowa-w-szerokim-znaczeniu/
- https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Opie%C5%84ka_miodowa
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Stu’s Images. Licencja: CC BY-SA 4.0.
