Lama andyjska

Lama andyjska, dawniej zwana po prostu lamą (Lama glama) to udomowiony gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny wielbłądowatych (Camelidae). Występuje w Ameryce Południowej. Lamy są przede wszystkim wykorzystywane jako zwierzęta juczne, ale równie ceniona jest ich wełna, wyróżniająca się wyjątkową miękkością i niską zawartością lanoliny. Dorosłe lamy warzą około 250 kg i mierzą 119 cm w kłębie. Lamy to zwierzęta stadne. Znane są z tego, że niezwykle szybko uczą się prostych zadań. Potrafią przenosić ładunki ważące nawet do 30% ich masy ciała na dystansie od 8 do 13 kilometrów.

Opis

Dorosła lama osiąga wysokość od 1,7 do 1,8 m i może ważyć od 130 do 272 kg. W pełni dojrzałe samce zazwyczaj ważą około 94,7 kg, a samice 102,3 kg. Nowonarodzona lama, zwana crią, waży od 9 do 14 kg. Średnia długość życia tych zwierząt wynosi od 15 do 25 lat. Niektóre osobniki dożywają nawet 30 lat. Czaszka lamy wyróżnia się kilkoma unikalnymi cechami, które odróżniają ten gatunek od innych wielbłądowatych. Przede wszystkim ma krótsze i szersze kości nosowe oraz bardziej rozwiniętą jamę mózgową. Lamy to zwierzęta z długimi, lekko zakrzywionymi do wewnątrz uszami, które nadają im specyficznego „bananowego” kształtu. W przeciwieństwie do wielbłądów lama nie posiada garbu. Jej stopy są wąskie, z wyraźnie rozdzielonymi palcami, które zakończone są miękkimi poduszkami. Lamy są większe od alpaków, mają dłuższą głowę oraz charakterystycznie zakrzywione uszy. Pomimo że włókno alpaków bywa droższe, to jednak nie zawsze jest bardziej cenione.

Rozmnażanie

Lamy mają nietypowy cykl rozrodczy. Samice są indukowanymi owulatorami. Oznacza to, że w trakcie kopulacji dochodzi do uwolnienia jajeczka, które zazwyczaj zostaje zapłodnione już przy pierwszej próbie. Ciekawostką jest fakt, że samice lam nie wchodzą w ruję, jak wiele innych ssaków. Podobnie jak u ludzi, dojrzewanie płciowe samców i samic przebiega w różnym tempie. Samice osiągają dojrzałość płciową około 12. miesiąca życia. Samce natomiast potrzebują na to więcej czasu. Do rozrodu są pełni zdolni dopiero w wieku trzech lat.

Gody

Lamy kopulują w pozycji leżącej na brzuchu, co jest nietypowe dla dużych zwierząt. Takie zachowanie obserwuje się bowiem zazwyczaj u większych kotów czy psowatych. Równie zaskakująca jest długość samego aktu. Może on trwać od 20 do 45 minut.

Ciąża

Ciąża u lamy trwa około 11,5 miesiąca, czyli 350 dni. Samice po narodzinach nie liżą swoich młodych, co jest nietypowe dla ssaków. Wynika to z ograniczonej ruchomości języka, który nie wysuwa się poza pysk dalej niż na 13 milimetrów. Zamiast tego, lamy opiekują się noworodkami poprzez delikatne szturchanie ich i wydawanie charakterystycznych dźwięków, które przypominają ciche mruczenie.

Crias

Młode lamy nazywane są crias (z hiszpańskiego „dziecko”). Samice rodzą w otoczeniu stada, które gromadzi się, aby chronić nowo narodzone zwierzę przed samcami i drapieżnikami. Lamy rodzą na stojąco. Poród trwa zazwyczaj mniej niż 30 minut i przebiega bez większych komplikacji. Młode lamy najczęściej przychodzą na świat między godziną 8 a 12, kiedy temperatury są wyższe, co zmniejsza ryzyko śmierci z powodu wychłodzenia. Ta naturalna strategia zwiększa szanse na przetrwanie zwierząt w surowym, górskim klimacie. Już w ciągu pierwszej godziny po narodzinach crias stają na nogi, chodzą i próbują ssać mleko matki. Co ciekawe mleko lamy zawiera mniej tłuszczu i soli, ale za to więcej fosforu i wapnia niż mleko krowie czy kozie. Samica lamy produkuje około 60 ml mleka jednorazowo. Sprawia to, że młode muszą jeść często, by uzyskać odpowiednią ilość niezbędnych składników odżywczych.

Hodowla

W hodowli haremowej samiec przebywa z samicami przez większość roku, co pozwala na naturalny przebieg rozrodu. Z kolei w metodzie „krycia na pastwisku” samicę wprowadza się do zagrody z samcem i pozostawia na określony czas. Choć jest to najmniej pracochłonny sposób, utrudnia precyzyjne przewidzenie terminu porodu. Aby uzyskać dokładniejsze prognozy, można wykonać badanie ultrasonograficzne i połączyć jego wyniki z datą pierwszego kontaktu samicy z samcem.

Najbardziej efektywną, choć wymagającą najwięcej zaangażowania ze strony hodowcy, jest metoda krycia „ręcznego”. Samca i samicę umieszcza się w tym samym boksie i obserwuje proces krycia. Następnie zwierzęta są rozdzielane i ponownie dopuszczane do siebie co drugi dzień – aż samica odmówi współpracy. Najczęściej w ten sposób udaje się przeprowadzić dwa krycia, choć niektóre samce odmawiają powtórnego krycia z tą samą samicą. Rozdzielenie zwierząt pomaga utrzymać wysoką liczbę plemników podczas każdego krycia. Jeśli do zapłodnienia nie dojdzie w ciągu dwóch do trzech tygodni, proces się powtarza.

Zachowanie

Lamy, które zostały dobrze zsocjalizowane, są niezwykle przyjazne i towarzyskie. Ich naturalna ciekawość sprawia, że większość z nich chętnie zbliża się do ludzi. Jednak zbyt częsty kontakt z człowiekiem, zwłaszcza w młodym wieku może prowadzić do problemów behawioralnych w dorosłości. Lamy, które w młodości były nadmiernie pielęgnowane, mogą zacząć traktować ludzi jak przedstawicieli swojego gatunku. Takie zachowanie objawia się pluciem i kopaniem, co wynika z braku odpowiednich granic między zwierzęciem a człowiekiem.

Obecnie lamy są coraz częściej wykorzystywane jako zwierzęta terapeutyczne w domach opieki i szpitalach. Rojo, lama z północno-zachodnich Stanów Zjednoczonych, uzyskała certyfikat terapeuty w 2008 roku. Według Mayo Clinic terapia z udziałem tych zwierząt pomaga redukować ból, depresję, lęk oraz zmęczenie. Ta forma terapii zyskuje na popularności w USA, a wiele organizacji angażuje się w jej rozwój.

Kiedy lamy są właściwie wychowywane, rzadko zdarza się, by pluły na ludzi. Są jednak stadnymi zwierzętami, a plucie stanowi dla nich sposób dyscyplinowania osobników niższych rangą. W stadzie hierarchia społeczna nigdy nie jest stała. Lamy mogą awansować lub spadać w rankingach poprzez drobne starcia, zazwyczaj między samcami. Ich walki bywają spektakularne – w ruch idzie plucie, zderzanie się klatkami piersiowymi, „zapasy szyjne” oraz kopanie. Wszystko to ma na celu wytrącenie przeciwnika z równowagi.

Mimo rywalizacji o pozycję, lamy tworzą zgrane stado i dbają o siebie nawzajem. Gdy jedna z nich poczuje się zagrożona lub usłyszy coś podejrzanego, wydaje głośny, przeraźliwy alarm, który natychmiast stawia całe stado w stan gotowości.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:

• Kałamarnica olbrzymia – kalmarzec
• Jesiotr rosyjski – jesiotr wschodni
• O tym, jak technologia z pomocą nauki wpływa na nasz świat
• Czym jest czarna dziura?
• Czy Ewangelie są pełne sprzeczności?

Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Llama [dostęp: 18.10.2024].

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Andrija12345678. Licencja: CC BY-SA 4.0.