Niezapominajka błotna (Myosotis scorpioides L., Myosotis palustris Hill) to jedna z najpiękniejszych i najbardziej popularnych wśród ogrodników roślin, która zachwyca swoimi niebieskimi kwiatami o pięknym kształcie. Jest krótkowieczną byliną, należącą do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). W stanie dzikim występuje w całej Europie oraz na części obszaru Azji (Syberia, Mongolia, Kaukaz). W Polsce jest to roślina pospolita.
Łacińska nazwa rodzaju Myosotis oznacza dosłownie ‘mysie uszko’ – z greckiego mys, czyli mysz (w dopełniaczu myos) i us, czyli ucho (w dopełniaczu otos).
Niezapominajka błotna charakteryzuje się cienkim, pełzającym kłączem, na którym wyrasta po kilka rozgałęzionych pędów nadziemnych. Łodyga ma wysokość od 15 do 60 cm, jest kanciasta, gęsto owłosiona (wyjątkowo naga). Liście górne są siedzące, ustawione skrętolegle, o blaszce lancetowatej, tępej całobrzegiej, owłosionej. Dolne zaś są ogonkowe.
Kwiaty niezapominajki błotnej są promieniste, pachnące, zebrane w kwiatostan zwany sierpikiem. Jest on skręcony ku dołowi i w miarę rozwoju wyprostowuje się w taki sposób, że świeżo rozwinięty kwiat zajmuje zawsze najważniejsze stanowisko. Kielich składa się z pięciu działek zrośniętych w krótką rurkę, jest owłosiony, trwały. Koronę zaś tworzy pięć płatków zrośniętych dołem, a jej wolne płatki są rozpostarte promieniście, tworząc w gardzieli fałdki zwane osklepkami, które zamykają częściowo wejście do rurki kwiatu. Pręcików jest pięć, przyrośniętych nitkami do rurki korony, natomiast słupek jest jeden, o zalążni złożonej z czterech części z krótką szyjką pośrodku. Roślina kwitnie od maja do września, a jej owoce to rozłupka czterodzielna.
Kwiaty niezapominajki błotnej są odwiedzane przez wiele gatunków owadów, takich jak pszczoły, motyle, chrząszcze czy muchówki. Owady te poszukują nektaru, który jest wydzielany u nasady słupka, jednak mają do niego utrudniony dostęp z powodu osklepek zasłaniających wejście do wnętrza kwiatu. Narządy gębowe owada mają wolne dojście tylko przez szpary utworzone między słupkiem a pręcikami. Znamię słupka i pylniki są na tej samej wysokości, co oznacza, że owad dotykając znamienia jedną stroną głowy, a drugą pylnika, nie zapyli słupka w tym samym kwiecie. Jednakże może dojść do zapylenia krzyżowego w innym kwiecie, który owad odwiedzi. Jeśli to nie nastąpi, roślina może też zostać zapylona przez siebie. Niektóre osobniki niezapominajki błotnej posiadają tylko kwiaty żeńskie, co oznacza, że mają dobrze rozwinięty słupek, ale zanikłe pręciki. Takie rośliny są zazwyczaj mniejsze.
Niezapominajka błotna jest rośliną łatwą w uprawie i nadaje się do ogrodów wodnych, na brzegi zbiorników wodnych oraz wilgotne miejsca w ogrodach. Wymaga gleby wilgotnej, próchnicznej, o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego, oraz miejsca z lekkim zacienieniem.
Niezapominajka błotna często jest uprawiana jako roślina ozdobna ze względu na swoje piękne, niebieskie kwiaty. Istnieje wiele odmian niezapominajki błotnej, różniących się kształtem kwiatów oraz ich kolorami, takimi jak białe, różowe, fioletowe, niebieskie i błękitne. Można je rozmnażać przez podział kęp wiosną lub przez sadzonki pędowe w lecie, a także z siewu nasion wprost do gruntu.
Niezapominajka błotna posiada wiele cennych właściwości leczniczych. Ziele tej rośliny zawiera kwas kawowy, chlorogenowy i rozmarynowy, krzemionkę, śluzy oraz saponiny triterpenowe, co przyczynia się do jej działania prozdrowotnego.
Nalewka z kwitnącego ziela niezapominajki błotnej może być stosowana przy uporczywym kaszlu, zapaleniu oskrzeli, gruźlicy, zapaleniu krtani i gardła oraz przy krwotokach z nosa. Z kolei kąpiel w zielu niezapominajki likwiduje bezsenność i zapewnia zdrowy sen, a napar z rośliny likwiduje skutki niedospania. Natomiast okład ze świeżych płatków położony na oczy dodaje im blasku i likwiduje tak zwane worki pod oczami.
Niezapominajka błotna ma również duże znaczenie symboliczne. W wielu językach nazwa tej rośliny pochodzi od słów „nie zapomnieć”. W średniowieczu uważana była za symbol miłości i lojalności. Kwiaty niezapominajki błotnej były często wręczane przez zakochanych jako znak ich uczuć. Ponadto roślina ta często pojawia się w literaturze i sztuce jako symbol pamięci, nostalgii oraz przemijania.
Źródła
- Delfina Gayówna (1988), Rośliny łąk, Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Niezapominajka_błotna
- https://www.swiatkwiatow.pl/poradnik-ogrodniczy/niezapominajka-blotna-i-lesna–uprawa-i-opis-id1223.html
- https://zojeczka.wordpress.com/tag/niezapominajka/
