Łabędź krzykliwy

Łabędź krzykliwy (Cygnus cygnus) jest dużym ptakiem zaliczanym do rodziny kaczkowatych (Anatidae). Reprezentuje podrodzinę gęsi (Anserinae). Przedstawiciele tego gatunku zaliczają się do ptaków wędrownych. Zasięg ich naturalnego występowania rozciąga się od Islandii po Kamczatkę. Okres zimowy spędzają w Europie oraz w Azji Środkowo-Wschodniej. Obecność tych ptaków odnotowuje się także w Polsce. Dotyczy to zwłaszcza jej północnych regionów.

Taksonomia

Pierwszy naukowy opis łabędzia krzykliwego powstał w 1758 roku. Opracował go szwedzki przyrodnik Karol Linneusz. Umieścił on przygotowaną przez siebie charakterystykę w dziesiątej edycji dzieła Systema Naturae. Ptak otrzymał wówczas łacińską nazwę Anas cygnus.

Łabędź krzykliwy jest gatunkiem monotypowym. W jego obrębie nie wyróżnia się zatem żadnych podgatunków. Niegdyś za taki uznawano występującego w Ameryce Północnej łąbędzia trąbiącego (Cygnus buccinator). Obecnie jednak ptak ten reprezentuje osobny gatunek.

Opis

Dorosłe łabędzie krzykliwe zazwyczaj osiągają długość ciała od 140 do 165 cm. Rozpiętość ich skrzydeł waha się od 205 do nawet 275 cm. Dziób mierzy około 11,6 cm długości. Dorosłe osobniki z reguły ważą od 7,4 do 14 kg. Samce są znacznie cięższe od samic. W ich przypadku średnia masa ciała wynosi od 9,8 do 11,4 kg. Rekordowy osobnik płci męskiej osiągnął wagę 15,5 kg. Samice natomiast mogą ważyć od 8,2 do 9,2 kg.

Głowa łabędzia krzykliwego ma kanciasty kształt. Na dziobie ptaka widnieje charakterystyczny żółty wzór. Wydawane przez przedstawicieli tego gatunku odgłosy przypominają dźwięki emitowane przez łabędzie trąbiące.

Zasięg i siedlisko

Łabędzie krzykliwe najchętniej przebywają w dużych zbiornikach wodnych. Dotyczy to w szczególności młodych osobników. Ich łapy nie są bowiem przystosowane do długiego chodzenia po lądzie. Ptaki zazwyczaj żerują w wodzie. Wydają przy tym donośne okrzyki, przypominające głosy gęsi. Duże rozmiary nie przeszkadzają im w byciu doskonałymi lotnikami.

Zimowiska łabędzi krzykliwych znajdują się w południowej Europie i wschodniej Azji. W celu dotarcia do nich ptaki pokonują wiele kilometrów. Budują gniazda na terenie Syberii. Sporadycznie gniazdują również na terenie Szkocji i Irlandii. Na swoje siedliska wybierają głównie strefę tajgi. Niekiedy obecność tych ptaków stwierdza się na subkontynencie indyjskim oraz w zachodniej części Ameryki Północnej. Ptaki z Islandii przed nastaniem zimy najczęściej migrują do Wielkiej Brytanii i Irlandii. Najczęściej można je spotkać na obszarach rezerwatów przyrody.

Łabędzie krzykliwe łączą się w pary na całe życie. Pisklęta pozostają z rodzicami przez całą zimę. Niekiedy towarzyszy im również potomstwo z poprzednich lęgów. Na swoje miejsca lęgowe wybierają zazwyczaj tereny podmokłe. Budową gniazda zajmują się przedstawiciele obojga płci. Samica zazwyczaj składa od 4 do 7 jaj. Matka zajmuje się ich wysiadywaniem, a ojciec broni gniazda przed potencjalnymi drapieżnikami. Czas inkubacji jaj wynosi około 5 tygodni. Młode po wykluciu wyróżniają się szarym lub brązowym upierzeniem. Umiejętność latania przyswajają sobie w wieku od 4 do 6 miesięcy.

Zachowanie i komunikacja

Łabędzie krzykliwe komunikują się ze sobą za pomocą rozmaitych sygnałów. Może to być na przykład charakterystyczne kiwanie albo potrząsanie głową lub machanie skrzydłami. W ten sposób ptaki decydują o ewentualnym wzbiciu się całego stada w powietrze oraz przewodnictwie w grupie. Rolę przewodnika stada odgrywa osobnik, który wykonał najwięcej ruchów głową. Może to być zarówno samiec, jak i samica. Zwykle funkcja ta przypada jednemu ze starszych okazów. Tę samą formę komunikacji stosują również pary wyruszające razem w trasę.

Wpływ na kulturę

Łabędzie krzykliwe cieszą się dużym uznaniem wśród mieszkańców Europy. W 1981 roku zyskały status narodowych ptaków Finlandii. Ich wizerunek można zobaczyć na fińskiej monecie o nominale 1 euro. Łabędź krzykliwy to także jeden z gatunków objętych Porozumieniem o Ochronie Migracyjnych Ptaków Wodnych Afryki i Eurazji (AEWA).

Odgłosy wydawane przez łabędzie krzykliwe w stanie agonalnym stanowią źródło legendy o słynnym „łabędzim śpiewie”. Ptaki te mogą także przenosić wirus H5N1. W 2006 roku znaleziono martwego łabędzia krzykliwego w Szkocji. Po przebadaniu ptaka stwierdzono, że wspomniany wirus był bezpośrednią przyczyną jego śmierci.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami: 

• Tajpan pustynny – tajpan śródlądowy
• Sajmiri wiewiórcza – sajmiri – trupia główka
• Hetyci potwierdzają wiarygodność Biblii
• Czwarta rewolucja przemysłowa a nasze człowieczeństwo – część 1
• Ludzie i mamuty – fakty ukrywane przez dekady

Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Whooper_swan [dostęp: 12.11.2024]

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Andreas Trepte. Licencja: CC BY-SA 2.5.