Koziorożec syberyjski (Capra sibirica) jest ssakiem z rodziny wołowatych (Bovidae), blisko spokrewnionym z owcami i kozami domowymi. To jeden z największych reprezentantów tej rodziny, choć jego wysokość w kłębie jest nieco mniejsza, niż ma to miejsce w przypadku markura śruborogiego (Capra falconeri).
Koziorożec syberyjski żyje głównie na terenie Azji Środkowej, gdzie jest najliczniej występującym przedstawicielem rodzaju Capra. Wcześniej uważano go za podgatunek żyjącego na terenie Europy koziorożca alpejskiego (Capra ibex). Wśród badaczy nadal trwają dyskusje, czy koziorożec syberyjski jest samodzielnym gatunkiem, czy podgatunkiem innego gatunku.
Obecnie koziorożec syberyjski zalicza się do gatunków bliskich zagrożenia wyginięciem. Na ten stan rzeczy wpływają przede wszystkim organizowane na masową skalę polowania, w których uczestniczą także zagraniczni myśliwi. Dane na temat stanu populacji zwierzęcia są jednak ograniczone. Precyzyjne monitorowanie liczebności koziorożca z uwagi na szeroki zasięg występowania jest bowiem utrudnione.
Wygląd
Koziorożec syberyjski ma prosty nos, krótki kark i prostą linię grzbietu. Pod ogonem zlokalizowany jest duży gruczoł zapachowy o średnicy około 3 cm. Zwierzęta te wyróżniają się dużymi rozmiarami ciała. Wysokość samców w kłębie wynosi od 88 do 110 cm, a ich waga oscyluje na poziomie od 60 do 130 kg. Charakterystyczną cechą osobników płci męskiej jest masywna szyja oraz wyraźnie widoczna broda. Samice są mniejsze od samców. Dorastają one do wysokości od 67 do 92 cm w kłębie, a ich masa ciała waha się od 34 do 56 kg.
Inną cechą różnicującą samce od samic jest długość i kolor rogów. U osobników płci żeńskiej dorastają one do około 27 cm i mają jasnobrązowy kolor. Natomiast poroże samców jest czarne i może osiągać długość nawet do 148 cm. Kształt i struktura rogów są różne w zależności od osobnika.
Umaszczenie koziorożców syberyjskich zwykle jest płowe lub ciemnobrązowe. U dorosłych samców występuje charakterystyczny ciemny pasek biegnący przez całą długość grzbietu i ogona. Futro tych zwierząt jest doskonale przystosowane do kamuflażu w surowych, górskich warunkach. Koziorożce linieją w okresie od kwietnia do lipca. Ich sierść ciemnieje wraz ze zbliżaniem się chłodniejszych miesięcy. Pełne, zimowe umaszczenie uzyskują w grudniu.
Rozród
Okres rui u koziorożców syberyjskich trwa od końca października do początku stycznia. W tym czasie samce rywalizują ze sobą o względy samic, często w ogóle nie przyjmując pokarmu przez wiele dni. W trakcie walk osobniki płci męskiej stają na tylnych nogach i zderzają się rogami.
Ciąża u koziorożców syberyjskich trwa od 170 do 180 dni. Po jej zakończeniu samice zazwyczaj wydają na świat jedno młode, choć czasem zdarzają się też ciąże bliźniacze lub trojacze. Masa ciała nowonarodzonego koźlęcia wynosi około 3 kg. Młode koziorożce żywią się mlekiem matki przez około 6 miesięcy. Rogi zaczynają wyrastać im po kilku tygodniach od narodzin.
Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku 18 miesięcy. Ich ciało osiąga maksymalne rozmiary dopiero w dziewiątym roku życia. Samice stają się zdolne do wydania na świat potomstwa w wieku dwóch lat. Samce żyjące na wolności zwykle dożywają 10 lat, a samice 17. Średnia przeżywalność osobników żyjących w niewoli wynosi natomiast 22 lata.
Zachowanie
W okresie letnim koziorożce przebywają zazwyczaj w górach na dużych wysokościach, często powyżej linii drzew. Podczas upałów kryją się w cieniu na granicy lasów. Zimą schodzą natomiast na niższe stoki w poszukiwaniu pożywienia. Zalegający na ziemi śnieg odgarniają kopytami w celu dostania się do znajdującej się pod spodem trawy.
Dieta koziorożców syberyjskich składa się głównie z górskich traw i ziół. Tymi roślinami zwierzęta odżywiają się w okresie wiosenno-letnim. Wtedy też często odwiedzają solniska. W zimie natomiast spożywają głównie igły i gałązki drzew (np. wierzby. świerka, osiki).
Wielkość stad koziorożców jest zróżnicowana. Zwykle takie grupy liczą od 5 do 30 osobników tej samej płci. W okresie godowym powstają większe stada mieszane, które czasem utrzymują się przez cały rok. Zwykle jednak po zakończeniu rui takie grupy się rozpadają. Jest to związane z odmiennymi preferencjami żywieniowymi samic i samców, a także konkurencją o pożywienie, która zaostrza się szczególnie w okresie zimowym przy mniejszej dostępności pokarmu. Matki z młodymi najczęściej przebywają w pobliżu źródeł wody i miejsc, gdzie rośnie bardziej pożywna roślinność. Samice opiekujące się potomstwem na ogół wykazują się wzmożoną czujnością wobec drapieżników.
Naturalnymi wrogami koziorożca syberyjskiego są wilki himalajskie, cyjony rude, pantery śnieżne oraz niedźwiedzie brunatne. Dla młodych osobników poważne zagrożenie stanowią natomiast rysie, lisy oraz orły.
Siedlisko i rozmieszczenie
Koziorożce syberyjskie najczęściej można spotkać na stromych zboczach i skalnych urwiskach, a także terenach powyżej linii drzew. Chętnie przebywają zarówno na wysokogórskich stepach, jak i alpejskich łąkach. W lecie większość czasu spędzają na wysokości od 2000 do 5000 m n.p.m. Zimą schodzą natomiast na niższe stoki, czasem z rzadka zalesione.
Zasięg naturalnego występowania koziorożca syberyjskiego rozciąga się na tereny centralnej i północnej Azji. Żyje także w Afganistanie, zachodnich i północnych Chinach, północno-zachodnich Indiach, południowo-wschodnim Kazachstanie, Kirgistanie, Tadżykistanie, wschodnim Uzbekistanie, Mongolii, północnym Pakistanie oraz w południowych i środkowych rejonach Rosji. W latach siedemdziesiątych XX wieku niewielką populację tych osobników utworzono również w Nowym Meksyku w USA.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Siberian_ibex [dostęp: 26.09.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Gunnar Ries. Licencja: CC BY-SA 2.5
