Kostkowce (Cubozoa) to meduzy o charakterystycznym sześciennym kształcie ciała. Niektóre gatunki mają bardzo silny jad, który dostaje się do organizmu ofiary po jej zetknięciu z mackami. Ich użądlenia są nie tylko bardzo bolesne, ale mogą także prowadzić do śmierci człowieka. Dotychczas sklasyfikowano ponad 50 gatunków tych organizmów. Zostały one podzielone na dwa rzędy i osiem rodzin. Kostkowce to najmniejsza klasa parzydełkowców, licząca około 50 gatunków.
Wygląd
Kostkomeduza ma ciało w kształcie kwadratu, od którego pochodzi jej angielska nazwa box jellyfish. Z każdego z czterech dolnych narożników zwisają krótkie szypułki. Na ich końcach znajdują się długie cienkie macki. Krawędzie ciała są zagięte do wewnątrz, tworząc strukturę, która zwęża jego otwór i generuje silny strumień wody podczas pulsacji, co umożliwia szybszy niż u innych meduz ruch. Kostkowce mogą osiągać prędkość do 6 metrów na minutę.
Meduzy te posiadają ruchomy wyrostek, przypominający trąbę słonia. Na jego końcu znajduje się otwór gębowy. Wnętrze ciała podzielone jest na centralny żołądek i cztery dodatkowe kieszenie. Na brzegach przegród znajdują się pęczki drobnych włókien, które zawierają parzydełka i gruczoły trawienne, a także pomagają w chwytaniu ofiar. Każda przegroda jest wyposażona w lejek ułatwiający przepływ płynów.
Wygląd
Układ nerwowy meduz kostkowych jest mocno rozwinięty. Posiadają one pierścień, który koordynuje wykonywanie pulsacyjnych ruchów. W przeciwieństwie do wielu innych gatunków oczy kostkowców są wyposażone w siatkówki, rogówki i soczewki. W sumie posiadają aż 12 par oczu. Wykazują również skomplikowane zachowania, takie jak unikanie przeszkód i szybkie pływanie w określonym kierunku. Prawdopodobnie związane jest to z rozwiniętym zmysłem wzroku. Ich złożony układ nerwowy wspiera stosunkowo zaawansowany system sensoryczny. Często są opisywane jako organizmy, których zachowanie przypomina aktywność ryb.
Ciało meduzy osiąga zwykle ok. 20 cm długości, a jej macki mogą dorastać nawet do 3 m. Całkowita masa nie przekracza 2 kg. Jednak nawet niewielkich rozmiarów meduza może być śmiertelnie groźna. Każda macka posiada około 500.000 komórek parzydełkowych oraz rozwinięty system wstrzykiwania jadu. Kostkowce aktywnie polują na swoją zdobycz. Są silnymi pływakami, niektóre gatunki potrafią omijać przeszkody. Ich jad służy zarówno do łapania ofiar, jak i do obrony przed drapieżnikami.
Występowanie
Występowanie niebezpiecznych okazów ograniczone jest głównie do terenu tropikalnego regionu Indo-Pacyfiku. Różne gatunki tych meduz można spotkać także w Oceanie Atlantyckim, Oceanie Spokojnym, Morzu Śródziemnym, wodach Japonii, RPA i Nowej Zelandii. Są szeroko rozprzestrzenione w regionach tropikalnych i subtropikalnych, jednak ich precyzyjne wykrywanie może być trudne oraz kosztowne ze względu na dużą zmienność w występowaniu i liczebności, przezroczyste ciało oraz różne stadia rozwoju.
Rozmnażanie
Kilka godzin po zapłodnieniu samica uwalnia zarodek z własnymi komórkami parzydełkowymi, które zawierają różne rodzaje nematocysty. Kubopławy osiągają dojrzałość płciową, gdy średnica ich ciała zaczyna liczyć 5 milimetrów. Meduzy te rozmnażają się kilkukrotnie w ciągu życia.
Zagrożenie dla człowieka
Jadowitość wobec ludzi jest głównym powodem, dla którego są tak intensywnie badane, jednak tylko kilka rodzajów kostkowców jest odpowiedzialnych za śmiertelne przypadki użądleń. Część gatunków nie stanowi zagrożenia dla człowieka, powodując jedynie bolesne ukąszenia. W trakcie analizy jadu kubopławów odkryto ponad 170 białek toksyn, co tłumaczy skalę zagrożenia. Ukąszenia mogą prowadzić do podrażnienia skóry, uszkodzenia pracy serca, a nawet śmierci.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Box_jellyfish [dostęp: 09.09.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Guido Gautsch. Licencja: CC BY-SA 2.0.
