Kazuar jednokoralowy (Casuarius unappendiculatus) to duży, masywny, nielotny ptak zamieszkujący północną część Nowej Gwinei. Jest jednym z trzech współcześnie żyjących gatunków kazuarów – obok kazuara mniejszego (Casuarius bennetti) i kazuara hełmiastego (Casuarius casuarius). Gatunek ten należy do nadrzędu Paleognathae, obejmującego inne nieloty, jak strusie czy emu.
Kazuar jednokoralowy wyróżnia się złocistym odcieniem szyi i pojedynczym koralem, który odróżnia go od pozostałych gatunków. Mimo swoich imponujących rozmiarów – dorosłe osobniki mogą osiągać ponad 1,5 metra wysokości – ptaki te prowadzą skryty tryb życia w gęstych lasach deszczowych. Ich obecność w ekosystemie odgrywa kluczową rolę, zwłaszcza w rozsiewaniu nasion.
Kazuary są niezwykle agresywne, zwłaszcza w sytuacjach zagrożenia. Potężne nogi zakończone ostrymi pazurami czynią je jednymi z najniebezpieczniejszych ptaków świata.
Taksonomia
Kazuar jednokoralowy został po raz pierwszy opisany przez Edwarda Blytha w 1860 roku na podstawie okazu pochodzącego z woliery w Kalkucie, w Indiach. Jest to ostatni z opisanych naukowo gatunków kazuarów.
Nazwa rodzajowa Casuarius wywodzi się od malajskiego słowa kesuari, które oznacza kazuara. Nazwa gatunkowa unappendiculatus odnosi się natomiast do pojedynczego korala, charakterystycznego dla tego gatunku. Choć oficjalnie nie wyróżnia się podgatunków kazuara jednokoralowego, to niektórzy autorzy sugerują ich istnienie. Kwestia ta pozostaje jednak dyskusyjna.
Odkrycie gatunku pod koniec XIX wieku wzbudziło zainteresowanie ornitologów, jako że kazuary odgrywają istotną rolę w ekosystemach tropikalnych lasów deszczowych. Dzięki swoim unikalnym cechom anatomicznym i zachowaniu do dziś stanowią przedmiot badań biologów i przyrodników.
Opis
Upierzenie kazuarów jednokoralowych jest szorstkie i przypomina szczecinę – u dorosłych osobników ma intensywnie czarną barwę. Różnice między przedstawicielami rodziny Casuariidae dotyczą liczby wyrostków skórnych pod gardłem, czyli tzw. korali. Kazuar jednokoralowy posiada pojedynczy, czerwony fałd na środku szyi oraz dwa dodatkowe fałdy u nasady dzioba. Sam dziób jest krótki, ale mocny.
Głowę kazuara wieńczy duży, kostny hełm wyrastający z nasady czaszki. Wraz z wiekiem staje się on coraz bardziej okazały. Jest charakterystycznie spłaszczony w tylnej części. Obserwacje wykazały, że ptaki używają go do odpychania przeszkód podczas przemieszczania się przez gęsty las deszczowy oraz do przekopywania piasku w poszukiwaniu pożywienia, takiego jak owoce spadłe z drzew. Hełm może również pomagać w ustalaniu hierarchii w trakcie sezonu lęgowego.
Na uwstecznionych skrzydłach kazuary posiadają zredukowane lotki, które przypominają jedynie sztywne stosiny. Co więcej, ptaki te nie posiadają ogona w tradycyjnej formie – brakuje charakterystycznych piór sterowych. Posiadają za to silne nogi typowe dla gatunków biegających. Stopa zaopatrzona jest w trzy szeroko rozstawione palce. Wewnętrzny palec zakończony jest ostrym pazurem o długości nawet 10 cm.
Zachowanie obronne
Kazuar jednokoralowy wykorzystuje swoje potężne pazury jako śmiercionośną broń, atakując przeciwnika podskokiem i zadając ciosy wysuniętymi stopami. Atakuje głównie wtedy, gdy czuje się osaczony lub zagrożony. Istnieje wiele doniesień o przypadkach śmiertelnych wśród mieszkańców Nowej Gwinei spowodowanych przez ataki kazuarów. Chociaż ptaki te są powszechnie uważane za niebezpieczne, ostatnia potwierdzona śmierć człowieka spowodowana ich atakiem miała miejsce w 1926 roku.
Rozmiary i masa ciała
Dorosłe osobniki osiągają długość ciała od 120 do 150 cm. Masa ciała samców wynosi od 30 do 37 kg. Samice są większe i bardziej masywne. Średnio ważą 58 kg. Dominacja samic pod względem rozmiarów jest typowa dla wszystkich kazuarów.
Zasięg występowania
Kazuar jednokoralowy jest gatunkiem endemicznym. Zamieszkuje nadbrzeżne bagna oraz nizinne lasy deszczowe Nowej Gwinei. Jego zasięg obejmuje północne rejony wyspy oraz obszary na zachód od Zatoki Cenderawasih, aż po archipelag Raja Ampat. Spotkać go można także na wyspach Yapen, Batanta i Salawati, leżących na terytorium Indonezji oraz Papui-Nowej Gwinei.
Ptaki te unikają wyższych terenów. Preferują obszary nieprzekraczające 490 m n.p.m. Gęste, wilgotne lasy deszczowe oraz przybrzeżne mokradła stanowią dla nich nie tylko schronienie, ale również źródło pożywienia. Kazuary jednokoralowe są niezwykle skryte, co sprawia, że bardzo trudno je zaobserwować.
Zachowanie
Podobnie jak inne kazuary, także kazuar jednokoralowy prowadzi skryty i samotniczy tryb życia. Jest niezwykle ostrożnym ptakiem, unikającym kontaktu z ludźmi. Jego dieta opiera się głównie na jagodach, owocach oraz drobnych zwierzętach, takich jak myszy, szczury, żaby, węże, jaszczurki, mniejsze ptaki, owady i ślimaki. Kazuary nie gardzą również padliną, jeśli natrafią na martwe zwierzę.
Interesującym zachowaniem młodych jest zjadanie odchodów samców, którzy je wychowuje, a także rodzeństwa. Dorosłe osobniki również konsumują swoje odchody. Często zawierają one bowiem niestrawione owoce, będące cennym źródłem pokarmu.
Kazuary jednokoralowe komunikują się za pomocą gardłowych pomruków i syknięć, charakterystycznych dla całego rodzaju Casuarius.
Rozród kazuarów jednobrodawkowych
W sezonie lęgowym poligamiczna samica składa od trzech do pięciu zielonych jaj w dobrze ukrytym gnieździe, które wcześniej przygotował samiec. Po złożeniu jaj samica opuszcza gniazdo, aby znaleźć kolejnego partnera. Cały ciężar opieki nad potomstwem spoczywa na samcu. Wysiaduje on jaja, a następnie wychowuje pisklęta przez około dziewięć miesięcy. To niezwykłe zachowanie sprawia, że kazuary są jednym z nielicznych gatunków ptaków, w których samce pełnią tak kluczową rolę rodzicielską.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Anoplopoma – dorszyk czarny – karbonela
- Barrakuda wielka – barakuda wielka
- Nietoperze, pszczoły, motyle – złożona inżynieria
- Czy Księżyc jest dziełem przypadku?
- Zagadka Whopper Sand
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Northern_cassowary [dostęp: 12.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Quartl. Licencja: CC BY-SA 3.0.
