Jaskółka rdzawoszyja (Petrochelidon pyrrhonota) należy do rodziny jaskółkowatych (Hirundinidae). Jej nazwa rodzajowa Petrochelidon pochodzi z greckiego. „Petros” oznacza kamień, a „khelidon” – jaskółka. Epitet gatunkowy „pyrrhonota” odwołuje się do greckich słów „purrhos” (płomienny) i „-notos” (z tyłu). Nawiązuje do charakterystycznego ubarwienia tych ptaków.
Te niezwykle towarzyskie stworzenia słyną z życia w olbrzymich koloniach lęgowych. Mogą one liczyć nawet 2 tysiące gniazd. Podczas migracji często obserwuje się je w dużych stadach, jak przelatują z gracją nad polami w poszukiwaniu owadów. Nierzadko można je zobaczyć przysiadające na drutach i pielęgnując swoje pióra w promieniach słońca.
Jaskółki rdzawoszyje budują gniazda z błota. Mają one niewielkie otwory wejściowe. Gniazda te, osadzone ciasno jedno obok drugiego, można znaleźć pod mostami lub na urwiskach skalnych.
Opis
Jaskółka rdzawoszyja osiąga średnią długość ciała wynoszącą 13 cm, co w połączeniu z krótkimi nogami, małym dziobem i stosunkowo długimi, spiczastymi skrzydłami tworzy smukłą sylwetkę. Dorosłe osobniki mają ciemnobrązowe upierzenie na grzbiecie i skrzydłach, które kontrastuje z białym czołem, ciemnym gardłem oraz intensywnie czerwonymi policzkami. Spód ciała jest biały, a kuper ma odcień jasnobrązowy. W odpowiednim oświetleniu pióra na głowie i grzbiecie mienią się metalicznym blaskiem.
Populacja północna jest nieco większa od południowej. Samce i samice tego gatunku są identyczne. Mają to samo ubarwienie. Sprawia to, że ich rozróżnienie wymaga specjalistycznych metod, takich jak badania kloaki. W okresie lęgowym u samców kloaka jest bardziej twarda i wyraźnie uwypuklona. Powód? Obrzęk pęcherzyków nasiennych. Samice natomiast tracą pióra na dolnej części piersi, tworząc ciepły obszar do wysiadywania jaj.
Młode jaskółki rdzawoszyje są podobne do dorosłych. Ich upierzenie jest jednak bardziej matowe i jaśniejsze. Czoła i gardła piskląt pokryte zostały drobnymi białymi plamkami, które zanikają w miarę dojrzewania. Różnorodność białych znaków na głowie i gardle jest większa u niespokrewnionych piskląt niż u tych pochodzących z jednego lęgu. Naukowcy sugerują, że te unikalne wzory mogą pomagać rodzicom w identyfikacji swoich dzieci w zatłoczonych koloniach.
Taksonomia
Jaskółka rdzawoszyja należy do największego i dominującego rzędu ptaków – wróblowych (Passeriformes). Ptaki te charakteryzują się czterema palcami – trzema skierowanymi do przodu i jednym do tyłu. Ułatwia im to przesiadywanie na gałęziach.
Rodzina jaskółkowatych (Hirundinidae), do której należy jaskółka rdzawoszyja, liczy około 90 gatunków jaskółek i oknówek. Cechuje je smukła, aerodynamiczna budowa ciała, przystosowana do szybkiego i zwinnego lotu. Krótkie, spłaszczone dzioby ułatwiają chwytanie owadów. Długie skrzydła umożliwiają natomiast wydajne energetycznie poruszanie się w powietrzu.
Wyróżnia się pięć podgatunków jaskółki rdzawoszyjej. Różnią się one od siebie barwą upierzenia, wielkością ciała i zasięgiem występowania: Petrochelidon pyrrhonota pyrrhonota, P. p. melanogaster, P. p. tachina, P. p. hypopolia oraz P. p. ganieri. Badania molekularne pozwoliły na podział jaskółek na trzy główne rodzaje: Hirundo sensu stricto, Cecropis oraz Petrochelidon, do którego należy jaskółka rdzawoszyja. Analizy genetyczne wykazały, że Petrochelidon i Cecropis są najbliżej spokrewnione, a ich siostrzanym rodzajem jest okoniówka.
Najbliższym żyjącym krewnym jaskółki rdzawoszyjej w Ameryce Północnej jest jaskółka jaskiniowa. Oba gatunki mają podobne upierzenie, choć jaskółka jaskiniowa wyróżnia się ciemną czapeczką i jasnym gardłem. Jej zasięg w Ameryce Północnej jest jednak znacznie bardziej ograniczony. Prawdopodobnie z powodu zmniejszającej się liczby odpowiednich jaskiń lęgowych.
Zasięg występowania
Jaskółki rdzawoszyje historycznie zakładały kolonie lęgowe na górskich klifach, głównie wzdłuż zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej. Obecnie, dzięki rozwojowi infrastruktury, takiej jak autostrady, betonowe mosty i budynki, ptaki zaczęły zakładać lęgowiska także na sztucznych konstrukcjach. Zmiana ta pozwoliła na rozszerzenie ich zasięgu na wschodnie obszary kontynentu. Ich obecny obszar lęgowy obejmuje znaczną część Kanady i Stanów Zjednoczonych.
Kolonie lęgowe jaskółek rdzawoszyich często znajdują się w pobliżu pól, stawów oraz innych ekosystemów bogatych w owady latające – podstawowe źródło ich energii w sezonie rozrodczym.
Zimą jaskółki rdzawoszyje przenoszą się do Ameryki Południowej. Choć ich zimowe zachowania oraz liczebność populacji w tych rejonach pozostają stosunkowo słabo zbadane, migracje stanowią fascynujący temat dla ornitologów.
Jaskółki rdzawoszyje są ptakami dziennymi. Podczas migracji pokonują długie dystanse. Populacje wschodnie migrują przez Florydę, a zachodnie przez Meksyk i Amerykę Środkową. W trakcie migracji często tworzą duże stada. Nie jest jednak pewne, czy pozostają w grupach na zimowiskach, czy też się tam rozpraszają.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Małpożer
- Amfitryta lamparcia – lampart morski
- Nauka kontra religia – kto ma rację?
- Cyrkon, hel i pole magnetyczne – co mają wspólnego z wiekiem naszej planety
- Syrinx, czyli jak śpiewają ptaki
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Cliff_swallow [dostęp: 13.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Don DeBold. Licencja: CC BY-SA 2.0.
