Homar europejski (Homarus gammarus) to gatunek skorupiaka z rzędu dziesięcionogów i rodziny homarów (Nephropidae). Jest on blisko spokrewniony z homarem amerykańskim. Występuje w wodach wschodniego Atlantyku, Morza Śródziemnego oraz w niektórych rejonach Morza Czarnego. Może osiągnąć długość do 60 cm i wagę nawet 6 kilogramów. Charakterystyczną cechą tego skorupiaka są jego masywne szczypce. W naturalnym środowisku homar ma niebieskie ubarwienie, które zmienia się na charakterystyczne homarowo czerwone dopiero po ugotowaniu. Rozród homara odbywa się latem, a samice noszą zapłodnione jaja, przyczepione pod odwłokiem nawet przez rok. Po odczepieniu się od odwłoka jaja spędzają kilka tygodni w toni wodnej. Następnie opadają na dno. Po upływie około dwóch latach wyklują się z nich larwy zwanych żywikami. Homar europejski jest wysoko cenionym produktem spożywczym i jest on intensywnie odławiany zwłaszcza w rejonie Wysp Brytyjskich.
Opis
Homar europejski to duży skorupiak, którego długość ciała może osiągnąć nawet 60 centymetrów, a waga dochodzi do 5-6 kilogramów. Jednakże odławiane osobniki mają zazwyczaj długość od 23 do 38 cm i ważą od 0,7 do 2,2 kg. Podobnie jak inne skorupiaki, homary posiadają twardy pancerz, który muszą zrzucać, aby rosnąć – proces ten nazywany jest linieniem. U młodych osobników może on występować kilkukrotnie w ciągu roku, ale u większych homarów zdarza się raz na 1-2 lata.
Homar europejski ma pięć par odnóży; cztery z nich to odnóża kroczne, które są dosyć małe w stosunku do całego ciała, ale zdecydowanie wystarczające do poruszania się. Pierwsza para odnóży krocznych wyposażona jest w duże, asymetryczne szczypce. Większe z nich, mające grzebień mocnych ząbków służą do miażdżenia ofiary, natomiast mniejsze z ostrymi brzegami są używane do chwytania i rozrywania zdobyczy.
Grzbiet homara europejskiego jest zazwyczaj niebieski na wierzchu z plamami zlewającymi się w jednolitą barwę, podczas gdy spód jest żółty. Czerwona barwa, kojarzona z tymi skorupiakam, pojawia się dopiero po ugotowaniu. Dzieje się tak, ponieważ w żywym organizmie czerwony barwnik astaksantyna jest związany z kompleksem białkowym, który ulega rozkładowi pod wpływem ciepła, uwalniając czerwony pigment.
Najbliższym krewnym homara europejskiego jest homar amerykański (Homarus americanus). Oba gatunki są do siebie bardzo podobne i mogą być krzyżowane sztucznie, chociaż w naturalnych warunkach nie dochodzi do ich hybrydyzacji, ponieważ ich zasięgi geograficzne się nie pokrywają.
Cykl życia
Samice homara europejskiego osiągają dojrzałość płciową, gdy długość ich pancerza osiągnie 80-85 milimetrów, podczas gdy samce dojrzewają nieco wcześniej, przy nieco mniejszym rozmiarze. Kopulacja ma zazwyczaj miejsce latem i zachodzi pomiędzy świeżo wyliniałą samicą, której pancerz jest jeszcze miękki, a samcem o twardym pancerzu. Samica nosi jaja przymocowane do odwłoka przez okres do 12 miesięcy, w zależności od temperatury otoczenia.
Jaja wykluwają się w nocy, a larwy dopływają do powierzchni wody, gdzie dryfują wraz z prądami oceanicznymi, żywiąc się zooplanktonem. W tym stadium żywiki przechodzą przez trzy linienia, a cały etap trwa od 15 do 35 dni. Po trzecim linieniu młode osobniki przybierają formę bardziej zbliżoną do dorosłych i przechodzą na osiadły tryb życia.
Występowanie
Homary europejskie zamieszkują wschodnie wybrzeża Oceanu Atlantyckiego, od północnej Norwegii po Azory i Maroko, z wyjątkiem Morza Bałtyckiego. Są one również obecne w niektórych częściach Morza Śródziemnego. Najbardziej wysunięte na północ populacje tego gatunku można znaleźć w norweskich fiordach Tysfjorden i Nordfolda, które znajdują się wewnątrz koła podbiegunowego.
Podejmowano próby wprowadzenia homarów europejskich do Nowej Zelandii, wraz z innymi europejskimi gatunkami. W latach 1904-1914 wypuszczono milion larw homara z wylęgarni w Dunedin, jednak gatunek ten nie zdołał się tam zadomowić.
Ekologia
Dorosłe osobniki homara europejskiego zamieszkują szelf kontynentalny na głębokości od 0 do 150 metrów, choć zazwyczaj nie schodzą głębiej niż 50 metrów. Preferują twarde podłoża, takie jak skały. Żyją w norach lub szczelinach, z których wychodzą nocą, aby żerować. Jego pożywienie składa się głównie z robaków, małży i martwych ryb.
Spożycie przez ludzi
Homar europejskie od dawna jest wysoko ceniony jako produkt spożywczy. Został on nawet wspomniany w angielskiej pieśni ludowej z XVII wieku „The Crabfish”. Gatunek ten może osiągać bardzo wysokie ceny, a na rynku dostępny jest w formie świeżej, mrożonej, konserwowej lub w postaci proszku. Zarówno szczypce, jak i odwłok zawierają, białe mięso, a większość zawartości głowotułowia jest jadalna. Cena homara europejskiego jest nawet trzykrotnie wyższa niż amerykańskiego. Jest on bowiem uważany za bardziej aromatyczny.
Homary europejskie są najczęściej łowione za pomocą specjalnych pułapek, choć czasami udaje się je zwabić na przynęty z ośmiornic lub mątw. W 2008 roku złowiono 4386 ton homara europejskiego na terenie Europy i Afryki Północnej, z czego 3462 tony (79%) pochodziły z wód wokół Wysp Brytyjskich (w tym Wysp Normandzkich). Minimalna długość karapaksu, pozwalająca na połów, wynosi 87 mm. Aby chronić samice lęgowe, homary złowione z jajami należy oznaczyć poprzez wykonanie nacięcia na ich wewnętrznej płetwie ogonowej, jeżeli osiągnęły rozmiar rozrodczy (zazwyczaj powyżej minimalnej długości karapaksu wynoszącej 87 mm). Po oznaczeniu, trzymanie lub sprzedaż takiej samicy jest nielegalna. Nacięcie to pozostaje widoczne przez trzy linienia pancerza, zapewniając ochronę podczas połowu i dostępność do rozrodu przez 3-5 lat.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Homarus_gammarus [dostęp: 16.08.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: H. Zell. Licencja: CC BY-SA 3.0.
