Grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus), zwana też huczkiem albo huczkiem ziemnym, jest gatunkiem bezogonowego płaza, który należy do rodziny grzebiuszkowatych (Pelobatidae). Zwierzę wykazuje wzmożoną aktywność głównie w nocy. W ciągu dnia przebywa natomiast w wykopanej przez siebie norze, której głębokość może wynosić nawet około 100 cm.
Występowanie
Zasięg naturalnego występowania grzebiuszki ziemnej rozciąga się na całą zachodnią część Eurazji. Aktualnie zasiedla tereny znajdujące się w pasie od wschodnich Niderlandów i południowej Szwecji aż po zachodnią Syberię oraz północno-zachodni Kazachstan. Dość liczne populacje płaza odnotowuje się też na terenie wschodniej i centralnej Francji oraz południowych Włoch. Zwykle żyje na obszarach położonych na wysokości nieprzekraczającej 675 m n.p.m.
Niegdyś zasięg występowania grzebiuszki był nieco inny. Obejmował on całą Europę od Danii i południowej Szwecji po Zatokę Ryską na północy, a na południe do Włoch, Austro-Węgier i Rumunii. W Azji docierał do wybrzeży Morza Kaspijskiego. Na początku XX wieku przedstawiciele tego gatunku zasiedlali m.in. okolice Bazylei w Szwajcarii. We Francji populacja tego zwierzęcia była rozmieszczona nierównomiernie. Większe skupiska płazów obserwowano głównie na północy i wschodzie oraz na zachodzie aż do granic departamentu Sarthe. Siedliska huczków ziemnych znajdowały się również w niektórych miejscowościach usytuowanych w pobliżu Paryża. W 1917 roku zauważono obecność płaza na terenie Niderlandów, zwłaszcza w regionie Kempen oraz prowincji Limburgia. Spotykano tam jednak wyłącznie kijanki, a nie dorosłe osobniki. Aktualnie nie obserwuje się już obecności grzebiuszki ziemnej na terenie Szwajcarii ani Belgii.
Siedlisko
Grzebiuszka ziemna zasiedla głównie europejskie równiny. Można ją często spotkać w okolicach stawów oraz wrzosowisk. Huczek preferuje tereny, na których występują luźne, piaszczyste gleby, w których można relatywnie łatwo wykopać dziurę. Płazy chętnie przebywają też na polach, gdzie uprawia się szparagi. Mogą tam bowiem stosunkowo łatwo znaleźć owady, którymi się żywią.
Huczek ziemny zdecydowaną większość roku spędza na lądzie. W stawach i jeziorach można go zobaczyć tylko w okresie rozrodu, który przypada na czas od marca do maja. Po złożeniu zapłodnionych jaj w formie skrzeku wraca na ląd, gdzie pozostaje aż do następnego okresu godowego.
Opis
Huczek jest niewielkim zwierzęciem. Długość dorosłego płaza oscyluje na poziomie od 5 do 8 cm. W porównaniu do dojrzałych osobników kijanki odznaczają się znacznie większymi rozmiarami. Mogą dorastać nawet do 18 cm. Ciała młodych zwierząt przypominają kształtem duże kurze jajko.
Zwierzę ma zaokrągloną, wypukłą głowę, której charakterystyczną cechą jest brak błon bębenkowych. Oczy grzebiuszki ziemnej rozmieszczone są w dużej odległości od siebie. Przednie kończyny wyróżniają się mocną, masywną budową. Zakończone ostrymi końcówkami palce oraz zlokalizowany w ich pobliżu guzek ułatwiają płazowi kopanie otworów w ziemi.
Huczek ma biały albo szary brzuch, który często jest upstrzony niewielkimi plamami. Występują one także na grzbiecie, gdzie często mienią się na czerwono. U samców zwraca uwagę żółto-brązowy tułów. Ta część ciała u samic na ogół jest natomiast jasnoszara. Tęczówki płazów obu płci są złociste lub miedzianoczerwone. Źrenice mają charakterystyczną, pionową szczelinę.
U huczków ziemnych dymorfizm płciowy jest wyraźnie zaznaczony. Samice z reguły osiągają większe rozmiary ciała niż samce. Osobniki płci męskiej wyróżniają się owalnym gruczołem usytuowanym na ramieniu.
Rozród
Samce grzebiuszki ziemnej w okresie godowym wydają charakterystyczne odgłosy. Ich potencjalne partnerki reagują na docierające do nich dźwięki cichym pomrukiem. Złożone jaja mają postać grubego sznura, który do momentu wyklucia się kijanek pozostaje owinięty wokół roślin wodnych. Młode osobniki tego gatunku osiągają największe spośród wszystkich płazów bezogonowych rozmiary ciała. Kijanki zazwyczaj przekształcają się w dorosłe osobniki na przełomie sierpnia i września. Czasem jednak pozostają w swojej niedojrzałej formie aż do wiosny.
Odżywianie
Huczek ziemny wykazuje wzmożoną aktywność głównie w godzinach nocnych. Płaz zalicza się do drapieżników. Żywi się różnymi owadami, takimi jak chrząszcze, świerszcze, muchy albo gąsienice. W skład diety grzebiuszki ziemnej wchodzą także inne bezkręgowce, głównie pająki, robaki oraz ślimaki.
Zachowanie
Huczek wykształcił różne mechanizmy obronne wykorzystywane do ochrony przed drapieżnikami. W sytuacji zagrożenia zwierzę wykorzystuje swoje rogowe guzki do szybkiego wykopywania otworu w ziemi. Skuteczną ucieczkę przed drapieżnikiem umożliwia płazowi umiejętność pływania oraz wykonywania długich skoków.
W obecności naturalnego wroga grzebiuszka ziemna nierzadko wydaje odgłosy podobne do kociego miauczenia. Równocześnie jej skóra wydziela także substancje o bardzo nieprzyjemnym i drażniącym zapachu przypominającym woń czosnku.
Huczek dysponuje umiejętnością oddychania pod ziemią. O wschodzie słońca zwykle zakopuje się w piasku. Grzebiuszka ziemna w okresie godowym często przebywa w mule stawów.
Stan, zagrożenia, ochrona
Huczek ziemny uznawany jest przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN) za gatunek najmniejszej troski, któremu w najbliższym czasie nie grozi wyginięcie. Niemniej jednak w niektórych krajach, np. we Francji, wprowadzono przepisy prawne, na mocy których zabronione jest uśmiercanie płazów, a także niszczenie ich naturalnych siedlisk.
Źródło
1. https://fr.wikipedia.org/wiki/P%C3%A9lobate_brun [dostęp: 01.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Marek Szczepanek. Licencja: CC BY-SA 3.0.
