Krabojad foczy, krabojad, foka krabojad (Lobodon carcinophaga) to gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych (Phocidae). Jest to jedyny przedstawiciel rodzaju Lobodon. Krabojad mierzy ponad 2 metry. Wyróżnia się smukłą sylwetką i jasnym ubarwieniem. Zamieszkuje głównie swobodnie dryfujące pola lodowe, które sezonowo rozciągają się u wybrzeży Antarktydy. Te lodowe formacje stanowią dla krabojadów naturalne platformy do odpoczynku. Są także miejscem spotkań, a i również przestrzenią do rozmnażania się i polowania.
Foka krabojad to najliczniejszy gatunek fok na świecie. Choć dokładne oszacowanie liczebności populacji jest trudne, naukowcy wspominają o co najmniej 7 milionach osobników. Niektórzy badacze mówią nawet o 75 milionach. Sukces krabojada polega na jego zdolności do przetrwania i rozwoju w surowym, antarktycznym środowisku, gdzie panują ekstremalne warunki. Dzięki wyspecjalizowanemu sposobowi polowania na kryle – najliczniej występujące organizmy w wodach Oceanu Południowego – krabojad zdobył przewagę nad innymi zwierzętami.
Nazwa naukowa gatunku, oznaczająca „płatkowate zęby (lobodon) pożeracza krabów (carcinophaga)”, odnosi się do delikatnie płatkowanych zębów krabojadów, które filtrują drobne skorupiaki. Mimo swojej nazwy foka krabojad nie żywi się krabami. Jej młode stanowią ważny składnik diety lampartów morskich (Hydrurga leptonyx).
Taksonomia
Francuscy zoolodzy Jacques Bernard Hombron oraz Honoré Jacquinot po raz pierwszy opisali ten gatunek w 1842 roku. Kierując się zasadami nazewnictwa binominalnego nadali mu nazwę Phoca carcinophaga. Opisany przez nich holotyp pochodził z obszaru pokrytego lodem, położonego pomiędzy archipelagami Sandwich Południowy a Orkady Południowe – około 241 km od obu tych wysp. Warto zaznaczyć, że foka krabojad jest obecnie jedynym żyjącym przedstawicielem rodzaju Lobodon.
Epitet gatunkowy „carcinophaga” to rzeczownik w apozycji rodzaju żeńskiego. Zgodnie z zaleceniami Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej powinno to skutkować zachowaniem oryginalnej pisowni nawet przy zmianie rodzaju nazwy rodzajowej. Naukowcy sugerują istnienie sześciu potencjalnie odrębnych, geograficznie izolowanych populacji. Badania markerów mikrosatelitarnych nie potwierdziły jednak tej teorii. Większość różnic genetycznych pojawia się na poziomie indywidualnym, a nie regionalnym. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World klasyfikują ten gatunek jako monotypowy.
Etymologia
- Lobodon: gr. λοβος lobos „płat”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”;
- Carcinophaga: gr. καρκινος karkinos „krab”; -φαγος -phagos „-jedzący”, od φαγειν phagein „jeść”.
Opis
Dorosłe foki krabojady – osobniki powyżej piątego roku życia – osiągają średnią długość 2,3 metra oraz masę około 200 kg. Samice są przeciętnie o 6 cm dłuższe i o 8 kg cięższe od samców. Ich waga jednak znacząco waha się w zależności od pory roku. W czasie karmienia młodych samice tracą nawet połowę masy ciała. Samce z kolei chudną podczas okresu godowego, kiedy pilnują partnerek i odpierają ataki rywali. W lecie samce ważą zwykle 200 kg, a samice około 215 kg.
Ciało krabojadów jest smukłe i wyróżnia się charakterystycznie wydłużonym pyskiem. Ich futro ma kolor brązowy lub srebrny, z ciemniejszymi odcieniami wokół płetw. Co ciekawe blaknie ono w ciągu roku. Linienie powoduje, że foki wyglądają na ciemniejsze, niż typowo srebrzysto-białe osobniki, które dopiero czekają na wymianę sierści. Zwierzęta te często mają blizny wokół płetw od ataków lampartów morskich. U samców blizny zaobserwować można również na gardle i szczęce. Są one śladami po walkach o samice w sezonie godowym.
Foki krabojady wyróżniają się unikalnym uzębieniem. Dzięki idealnemu dopasowaniu górnych i dolnych szczęk oraz dodatkowym wypustkom kostnym w tylnej części jamy ustnej, ich zęby tworzą niemal doskonały filtr, w którym zatrzymuje się pożywienie.
Siedlisko
Foki krabojady występują wokół Antarktydy, tworząc charakterystyczny pas otaczający kontynent. Poza tym obszarem spotyka się je rzadko, głównie w południowych rejonach Argentyny, RPA, Australii i Nowej Zelandii. Zwierzęta te spędzają cały rok na strefie paku lodowego, podążając za sezonowymi zmianami jego zasięgu. Przebywają głównie na szelfie kontynentalnym, w wodach o głębokości poniżej 600 metrów.
Obecnie brakuje dokładnych danych na temat całkowitej liczebności fok krabojadów. Wcześniejsze szacunki, bazujące na ograniczonych obserwacjach, oscylowały między 2 a nawet 50–75 milionami osobników.
Zachowanie
Foki krabojady poruszają się w charakterystyczny, serpentynowy sposób. Ich ruch przypomina falowanie ciała, któremu towarzyszy naprzemienne cofanie przednich płetw. Taki sposób przemieszczania się zostawia za sobą wyraźny, wijący się ślad. Na lądzie, gdzie ryzyko przegrzania jest niskie, foki te mogą osiągać prędkość od 19 do 26 km/h – na krótkich dystansach. Śledzenie za pomocą satelitów wykazało, że w wodzie pokonują nawet 66 km dziennie, pływając średnio 12,7 km/h. Podczas pływania często wykonują tzw. porpoising, czyli wyskakują z wody, oraz spyhopping – unoszą się pionowo, by obserwować otoczenie. Krabojady są najbardziej towarzyskie spośród wszystkich antarktycznych fok. Badacze zaobserwowali grupy liczące nawet 1000 osobników leżące i odpoczywające na lodzie.
Foki krabojady rodzą młode podczas antarktycznej wiosny – od września do grudnia. W przeciwieństwie do innych gatunków fok nie tworzą kolonii lęgowych. Do porodu samice wybierają samotne, lodowe kry. Samiec pozostaje z samicą i młodym aż do momentu, gdy po odstawieniu dziecka matka wejdzie w ruję. Następuje to zwykle po dwóch tygodniach. Kopulacja odbywa się prawdopodobnie w wodzie. Ciekawym zachowaniem krabojadów jest ich zdolność do przemieszczania się daleko w głąb lądu. Nie robi tego żaden inny gatunek fok.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Pokolec szary
- Amfiprion plamisty
- Zmartwychwstanie Chrystusa? Oto dowody!
- Hetyci potwierdzają wiarygodność Biblii
- Starożytne mity – więcej niż tylko mity (cz. 2)
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Crabeater_seal [dostęp: 24.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Jerzystrzelecki. Licencja: CC BY 3.0.
