Jelec pospolity (Leuciscus leuciscus) jest gatunkiem ryby promieniopłetwej zaliczanej do rodziny karpiowatych (Cyprinidae). Przedstawiciele tego gatunku zasiedlają zarówno rzeki i słodkowodne zbiorniki, jak i jeziora o słonawej wodzie. Ryba występowała pierwotnie w akwenach europejskich. Wprowadzono ją jednak sztucznie do wód w innych rejonach świata. Obecnie zatem jelce pospolite można spotkać w rzekach i jeziorach w niemal każdym zakątku ziemskiego globu.
Opis
W przeciwieństwie do innych gatunków ryb z rodzaju Leuciscus pochodzących z Europy jelec europejski wyróżnia się długą szczęką. Zwierzęta te mają niemal niewidoczny pyszczek. Ich górna warga ulokowana jest na wysokości środkowej linii oka. Oczy ryby są żółte. Jej ciało pokrywają duże łuski, które w odpowiednim świetle mienią się na srebrzysto. Po bokach tułowia znajdują się duże łuski w liczbie od 49 do 52. Płetwy zazwyczaj ubarwione są na biało lub jasnożółto. Bardziej jaskrawe umaszczenie obserwuje się jedynie w przypadku płetwy grzbietowej i ogonowej. Na płetwie odbytowej można zauważyć wypukłą krawędź. Płetwę ogonową cechuje natomiast rozwidlenie. W skład płetwy grzbietowej wchodzą 2 lub 3 kolce oraz od 7 do 9 miękkich promieni. Na płetwie odbytowej znajdują się 2 bądź 3 kolce oraz 8 lub 9 promieni miękkich. Jelce zazwyczaj dorastają do 30 cm długości. Ich masa ciała oscyluje natomiast na poziomie ok. 250 g.
Zasięg występowania jelca pospolitego
Zasięg naturalnego występowania jelca pospolitego rozciąga się na teren całej Europy oraz północne rejony Azji. Liczne populacje ryby notuje się zwłaszcza w dorzeczach Morza Północnego, Morza Bałtyckiego, Morza Białego oraz Morza Barentsa. Niekiedy spotyka się ją także w dorzeczu Morza Kaspijskiego i Morza Czarnego. Zasiedla przede wszystkim Dunaj i Dniepr, a także Wołgę i Ural. W tych miejscach – podobnie jak w Skandynawii – ryba tworzy jedynie niewielkie populacje. Jelce europejskie zasiedlają także francuskie akweny. Tam można się na nie natknąć przede wszystkim w dorzeczu Sekwany oraz w rzekach Rodan i Arka, które uchodzą do Morza Śródziemnego.
Obecność jelców zauważa się w różnych zakątkach Europy. Ma to miejsce również w regionach, gdzie do tej pory te zwierzęta nie występowały. W ten sposób rybę introdukowano np. do Irlandii. Miało to miejsce na początku XIX wieku. Obecnie populacja z tego wyspiarskiego kraju wykazuje się lepszym stanem zdrowia w porównaniu do osobników zamieszkujących inne rejony Europy. Na ten stan rzeczy wpływa przede wszystkim brak typowych dla tych ryb pasożytów.
Siedlisko i biologia
Jelce pospolite najczęściej spotyka się w rzekach i strumieniach. Czasem można je też zobaczyć w jeziorach i w pobliżu ujść rzek. Ryba zwykle pływa blisko powierzchni wody. W okresie zimowym z reguły przebywa w starorzeczach i dolnych partiach rzek. Tam grupuje się w większe ławice złożone wyłącznie z dorosłych osobników. Część ryb pozostaje jednak przez cały rok w górnym biegu rzek, gdzie zazwyczaj odbywa się tarło.
Jelec pospolity – rozród i odżywianie
Sezon rozrodczy u jelców europejskich zaczyna się na przełomie marca i kwietnia. W tym czasie ciała osobników płci męskiej pokrywają liczne, drobne brodawki. Złożone przez samicę jaja zwykle trafiają na dno wartko płynącej rzeki. Tam przyczepiają się do piasku i żwiru. Młode osobniki przez jakiś czas pozostają w szczelinach lub pomiędzy korzeniami roślin wodnych. Później po osiągnięciu odpowiedniego rozmiaru ciała podejmują wędrówkę w inne rejony rzeki. Jelce żywią się głównie owadami, robakami i skorupiakami wodnymi. Chętnie jedzą też owady pływające na powierzchni wody.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Żuraw krzykliwy
- Błotniak stepowy – błotniak blady- błotniak biały
- Zdumiewające jaja komarów
- Pajęcza tajemnica
- Przemiana płetw w kończyny
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Common_dace [dostęp: 04.02.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Akos Harka. Licencja: CC BY 3.0.
