Żuraw krzykliwy (Grus americana) to zagrożony wyginięciem gatunek żurawia. Występuje naturalnie w Ameryce Północnej. Nazwę zawdzięcza charakterystycznym, donośnym odgłosom przypominającym krzyk. Obok żurawia kanadyjskiego (Antigone canadensis) jest jednym z dwóch gatunków żurawi rodzimych dla tego kontynentu, a także najwyższym ptakiem Ameryki Północnej. Średnia długość życia ptaka na wolności wynosi od 22 do 24 lat.
Na skutek niekontrolowanych polowań i utraty siedlisk gatunek znalazł się na skraju wymarcia. W 1941 roku na wolności przebywało zaledwie 21 osobników, a w niewoli dwa. Intensywne działania ochronne pozwoliły na częściową odbudowę populacji. Obecnie, uwzględniając dziką populację migrującą, trzy odtworzone stada oraz ptaki hodowane w niewoli, liczebność gatunku nieznacznie przekracza 800 osobników. Jest to stan na 2020 rok.
Taksonomia
Żuraw krzykliwy został formalnie opisany w 1758 roku przez szwedzkiego przyrodnika Karola Linneusza w dziesiątym wydaniu jego dzieła Systema Naturae. Linneusz umieścił go w rodzaju Ardea, obejmującym czaple i żurawie. Nadał mu nazwę binominalną Ardea americana. Opis oparł na pracach dwóch angielskich przyrodników. W latach 1729–1732 Mark Catesby przedstawił i zilustrował żurawia krzykliwego w swoim dziele The Natural History of Carolina, Florida and the Bahama Islands. George Edwards w 1750 roku opisał i zilustrował ptaka, korzystając z zakonserwowanego okazu przywiezionego do Londynu z rejonu Zatoki Hudsona w północno-wschodniej Kanadzie przez Jamesa Ishama, pracownika Kompanii Zatoki Hudsona. Linneusz określił miejsce typowe jako Amerykę Północną. Później zostało ono zawężone do regionu Zatoki Hudsona.
Obecnie żuraw krzykliwy zaliczany jest do rodzaju Grus. Wprowadził go w 1760 roku francuski zoolog Mathurin Jacques Brisson. Gatunek jest uznawany za monotypowy. Nie wyróżnia się w jego obrębie podgatunków.
Opis żurawia krzykliwego
Dorosły żuraw krzykliwy ma białe upierzenie, czerwony wierzch głowy oraz długi, ciemny i ostro zakończony dziób. Pióra młodych osobników przybierają odcień cynamonowobrązowy. W locie ptaki trzymają wyprostowaną szyję. Ich długie, ciemne nogi zwisają za ciałem. U dorosłych przedstawicieli gatunku podczas lotu widoczne są czarne końcówki skrzydeł.
Żuraw krzykliwy jest piątym co do wielkości współczesnym gatunkiem żurawia na świecie. To najwyższy ptak Ameryki Północnej. Pod względem masy zajmuje od trzeciego do piątego miejsca na kontynencie, w zależności od źródeł. Osiąga wysokość od 1,24 do 1,6 m, a rozpiętość skrzydeł wynosi od 2 do 2,3 m. Masa ciała samców wynosi średnio 7,3 kg, a samic około 6,2 kg. Odnotowano również osobniki o wadze 5,82 kg. Typowa masa dorosłych ptaków mieści się w przedziale od 4,5 do 8,5 kg. Długość ciała, mierzona od czubka dzioba do końca ogona, wynosi średnio 132 cm. Standardowe wymiary obejmują długość skrzydła od 53 do 63 cm, długość dzioba od 11,7 do 16 cm oraz długość skoku od 26 do 31 cm.
Na terenie Ameryki Północnej jedynymi dużymi, białymi ptakami o długich nogach, które można pomylić z żurawiem krzykliwym, są czaple olbrzymie i białe (forma barwna czapli modrej występująca na Florydzie) oraz dławigady amerykańskie. Wszystkie te ptaki są jednak co najmniej o 30% mniejsze od żurawia krzykliwego i różnią się budową ciała. Rozmiarami dorównywać mu mogą większe osobniki żurawia kanadyjskiego. Łatwo jednak je odróżnić dzięki szaremu upierzeniu.
Głos żurawia krzykliwego jest donośny i słyszalny na odległość kilku kilometrów. Ptaki wydają tzw. „okrzyki ostrzegawcze”, informujące partnera o potencjalnym zagrożeniu. Charakterystyczne są także rytmiczne „okrzyki w duecie” wydawane przez parę ptaków tuż po przebudzeniu, w trakcie zalotów oraz przy obronie terytorium. Pierwszy taki duet zarejestrowano w naturalnym środowisku zimowym żurawi krzykliwych w rezerwacie Aransas National Wildlife Refuge w grudniu 1999 roku.
Zasięg występowania
Dawniej zasięg występowania żurawia krzykliwego obejmował znaczną część środkowej Ameryki Północnej, sięgając na południe aż do Meksyku. Jednak od połowy XX wieku jedynym pozostałym siedliskiem lęgowym gatunku stały się torfowiska tajgi w Parku Narodowym Wood Buffalo, położonym na pograniczu Alberty i Terytoriów Północno-Zachodnich w Kanadzie.
Dzięki projektowi reintrodukcji Whooping Crane Eastern Partnership żurawie krzykliwe po raz pierwszy od 100 lat zagnieździły się w rezerwacie przyrody Necedah National Wildlife Refuge w środkowym Wisconsin w Stanach Zjednoczonych. Od tego czasu ich letni zasięg sukcesywnie rozszerza się na terenie Wisconsin i sąsiednich stanów. Ponadto, w ramach eksperymentalnych programów odtwarzania populacji nielotnych, ptaki zaczęły gniazdować na Florydzie i w Luizjanie.
Żurawie krzykliwe budują gniazda na ziemi. Zazwyczaj na podwyższonych terenach podmokłych. Samica składa jedno lub dwa jaja w okresie od końca kwietnia do połowy maja. Jaja mają oliwkowe zabarwienie z plamkami. Ich rozmiary wynoszą średnio 60 mm szerokości i 100 mm długości. Masa to około 190 g. Okres inkubacji trwa od 29 do 31 dni. Oboje rodzice opiekują się potomstwem. Zazwyczaj tylko jedno pisklę przeżywa sezon lęgowy. Rodzice karmią młode przez 6–8 miesięcy. Co ciekawe więź rodzinna zanika zazwyczaj po około roku.
Populacje lęgowe zimują wzdłuż wybrzeża Zatoki Meksykańskiej w Teksasie. Spotkać je można także w rejonie jeziora Sunset Lake w Portland, na wyspie Matagorda, Isla San Jose oraz na półwyspie Lamar i Welder Point.
Jednym z głównych przystanków migracyjnych żurawi krzykliwych jest rezerwat Salt Plains National Wildlife Refuge w Oklahomie. Co roku gości on ponad 75% światowej populacji tego gatunku. W sezonie zimowym 2011/2012 odnotowano obecność dziewięciu osobników na jeziorze Granger w środkowym Teksasie.
Żuraw krzykliwy – dieta
Żurawie krzykliwe żerują, spacerując po płytkich wodach lub polach. Czasem sondują podłoże dziobem. Są wszystkożerne. W ich diecie przeważają jednak składniki pochodzenia zwierzęcego. Wyróżnia je to na tle innych gatunków żurawi. Bardziej mięsożerne są jedynie żurawie mandżurskie.
Na zimowiskach w Teksasie żurawie krzykliwe odżywiają się różnorodnymi skorupiakami, mięczakami, rybami (w tym węgorzami), drobnymi gadami oraz roślinami wodnymi. W okresie lęgowym ich dieta jest jeszcze bardziej zróżnicowana. Obejmuje m.in. żaby, małe gryzonie, drobne ptaki, ryby, wodne owady, raki, małże, ślimaki, bulwy roślin wodnych oraz jagody.
Podczas migracji ważnym źródłem pożywienia są resztki zbóż pozostawione na polach, takie jak pszenica, jęczmień i kukurydza. W przeciwieństwie do żurawi kanadyjskich, ptaki te nie połykają gastrolitów (kamieni pomagających w trawieniu).
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Gekon Toke
- Husarz władca
- Nurogęś – tracz nurogęś
- Co wiedziały starożytne cywilizacje? – cz. 1: Budownictwo
- Rasy ludzkie – co mówi nauka?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Whooping_crane [dostęp: 03.02,2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: U.S. Department of Agriculture. Licencja: Domena Publiczna.
