Bekas kszyk (Gallinago gallinago), znany też jako kszyk albo bekas baranek, jest średniej wielkości ptakiem wędrownym reprezentującym rodzinę bekasowatych (Scolopacidae). Zwierzę występuje powszechnie w Europie oraz Azji.
Zasięg występowania i siedlisko
Bekasy kszyki najczęściej można spotkać na wilgotnych łąkach, mokradłach oraz torfowiskach zlokalizowanych w różnych rejonach Palearktyki. Obecność tego gatunku stwierdza się głównie na Islandii, w północnych obszarach Wielkiej Brytanii, a także na Syberii i w Fennoskandii. Kszyki zasiedlają ponadto wschodnie wybrzeżu Półwyspu Tajmyr, jak również Anadyr, Kamczatkę, Wyspę Beringa i Wyspy Kurylskie. Zachodnie populacje są rozproszone. Zamieszkują one głównie Bułgarię, Ukrainę, północne Włochy, a także centralną Francję i północne regiony Półwyspu Iberyjskiego. W Azji obecność ptaka notuje się na terenach rozciągających się aż do północnych rejonów Turkmenistanu. Niekiedy zasiedla również Afganistan i inne kraje Bliskiego Wschodu.
Bekasy baranki przed nastaniem zimy migrują do innych krajów. Osobniki zaliczane do populacji europejskich zazwyczaj przenoszą się na ten czas do Europy Południowej oraz do Afryki. Azjatyckie ptaki za kierunek migracji obierają sobie natomiast Azję Południową.
Taksonomia
Bekasa kszyka początkowo określano łacińskim terminem Scolopax gallinago. Pierwszy naukowy opis ptaka powstał w 1758 roku. Jego autor szwedzki przyrodnik Karol Linneusz umieścił przygotowaną przez siebie charakterystykę w dziesiątej edycji swojego dzieła Systema Naturae. Zgodnie z obowiązującą od 1760 roku klasyfikacją bekas baranek reprezentuje rodzaj Gallinago.
W obrębie gatunku Gallinago gallinago wydziela się dwa podgatunki:
- Gallinago gallinago faeroeensis – gniazdujący na Islandii, Wyspach Owczych, Orkadyjskich i Szetlandach; jego obecność stwierdza się także na Wyspach Brytyjskich.
- Gallinago gallinago gallinago – podgatunek nominatywny, który buduje gniazda w Europie Środkowej, Północnej oraz Azji; często spotyka się go również w zachodniej Europie, Afryce, Indonezji i Japonii.
Niegdyś do kszyków zaliczano również amerykańskie populacje ptaka określane łacińskim terminem Gallinago gallinago delicata. Obecnie jednak przedstawicieli tego dawnego podgatunku uznaje się za osobny gatunek.
Opis
Dorosłe bekasy kszyki zazwyczaj dorastają do około 25 do 27 cm długości. Ich rozpiętość skrzydeł oscyluje na poziomie od 44 do 47 cm. Zazwyczaj ważą od 80 do 140 g. Tuż przed wyruszeniem do miejsc zimowania znacząco przybierają jednak na wadze. Ich masa ciała może wówczas wynosić około 180 g. Dziób ptaka jest długi i prosty. Wyróżnia się on ciemnym ubarwieniem. Łapki krzyków są relatywnie krótkie. Zazwyczaj odznaczają się one oliwkowym lub szarym kolorem. Tułów ptaka pokrywają brązowe kropki. Na grzbiecie zwierzęcia można zauważyć charakterystyczne jasnożółte pasy. Także brzuch bekasa baranka na ogół jest jasny. W okolicach oka biegnie ciemna pręga. Skrzydła zakończone są szpicem. Z tylnej części ciała ptaka wyrasta siedem par piór ogonowych. Osiadłe i wędrowne bekasy mają taki sam kształt skrzydeł.
Zachowanie
Bekasy kszyki są bardzo płochliwe. Rzadko można je spotkać na otwartym terenie. Zazwyczaj szukają schronienia w przygruntowej roślinności, licząc na to, że nie zostaną zauważone przez potencjalnych intruzów. Swoja obecność ujawniają dopiero wtedy, gdy nie mają innego wyjścia. Wydawanie przenikliwych dźwięków i latanie zygzakiem służy odstraszeniu potencjalnych drapieżców. Sprzyja także zmyleniu ich pogoni. W skład diety kszyków wchodzą owady i dżdżownice, a także owady, skorupiaki i drobne mięczaki. Wykazuje ponadto skłonności do spożywania niektórych roślin. Bekasy baranki żerują głównie w błocie.
W trakcie zalotów samiec podejmuje starania, aby przypodobać się samicy. W tym celu najpierw wzbija się w powietrze, latając przez chwilę na dużej wysokości. Następnie wykonuje płytkie nurkowanie. Podczas niego pióra ogonowe wibrują, generując dźwięk przypominający beczenie owcy lub kozy.
Rozmnażanie
Bekasy baranki na miejsce gniazdowania zazwyczaj wybierają ukryte wśród roślinności niewielkie wgłębienia w ziemi. Samica jednorazowo składa cztery jaja wyróżniające się ciemnooliwkowym kolorem oraz nakrapianym wzorem. Matka samodzielnie zajmuje się wysiadywaniem jaj. W dokarmianiu nowo narodzonych piskląt pomaga jej jednak partner, z którym dzieli się obowiązkami. Młode wykluwają się z jaj po upływie około 3 tygodni od ich złożenia. W początkowym okresie życia ciała ptaszków pokrywa delikatny ciemnopurpurowy puch z czarnymi, białymi i beżowymi plamkami. Pisklęta stają się zdolne do opuszczenia gniazda po około 20 dniach od zakończenia okresu inkubacji.
Ochrona
Bekasy kszyki to gatunek, któremu nie zagraża wymarcie w najbliższym czasie. Mimo to w ostatnich latach zanotowano spadek liczebności populacji tego gatunku. Takie niepokojące trendy obserwuje się zwłaszcza w Niemczech oraz we Francji.
Gatunek ten został objęty postanowieniami dokumentu zatytułowanego Porozumienie o Ochronie Wędrownych Ptaków Wodnych Afryki-Eurazji (AEWA). Na kszyki niekiedy organizuje się masowe polowania.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Diugoń przybrzeżny – diugoń – dugoń – piersiopławka
- Ciernik – kat – kolka – czart
- Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba i jego zaskakujące odkrycia
- Fukuipteryx prima – ptak, który podciął skrzydła naukowcom
- Wieża Babel – świadectwa pozabiblijne
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Common_snipe [dostęp: 10.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Bernard DUPONT. Licencja: CC BY-SA 2.0.
