Wścieklica zwyczajna (Myrmica rubra) jest gatunkiem owada zaliczanego do rodziny mrówkowatych (Formicidae). Reprezentuje on podrodzinę Myrmicinae. Naturalne siedliska tej mrówki znajdują się w Europie. Jednak obecnie coraz częściej spotyka się ją również w Azji i Ameryce Północnej. Do jej charakterystycznych cech należy czerwone ubarwienie ciała. Tylko w okolicach głowy staje się ono nieco ciemniejsze.
Owady te najczęściej można spotkać pod kamieniami, opadłymi kłodami drzew i w glebie. Wykazują one tendencję do agresywnych zachowań. W razie niebezpieczeństwa podejmują atak, nie mają natomiast skłonności do ucieczki. Do obrony przed drapieżnikiem wykorzystują żądło. Nie dysponują jednak zdolnością rozpylania kwasu mrówkowego.
Wścieklice zwyczajne wyglądem przypominają przedstawicieli gatunku Myrmica ruginodis. Populacja Myrmica rubra jest jednak większa. Dlatego też te mrówki na ogół spotyka się częściej. Wścieklice stanowią też głównych żywicieli larw niektórych motyli.
Wścieklica zwyczajna – występowanie i siedlisko
Zasięg występowania wścieklic zwyczajnych rozciąga się niemal na całą Palearktykę. Spotyka się je powszechnie w pasie od Portugalii po wschodnią Syberię. Zasiedlają także tereny od północnej Grecji po strefę leśno-tundrową na północnych obrzeżach Europy. Mrówkę introdukowano również do Ameryki Północnej. Tam zasiedla głównie zachodnią Kanadę oraz północno-wschodnie i północno-zachodnie Stany Zjednoczone.
Wścieklice zwyczajne występują tak w Europie kontynentalnej, jak i na Wyspach Brytyjskich. Zwykle obserwuje się je na łąkach i polach oraz w przydomowych ogrodach. Polują na inne owady i bezkręgowce. Ich główny przysmak stanowi jednak produkowana przez mszyce spadź. Czasem wchłaniają też pyłki kwiatowe, co czyni je ewenementem wśród mrówek żyjących w strefie umiarkowanej. W przypadku napaści na gniazdo podejmują próby odstraszenia przeciwnika.
Identyfikacja
Robotnice wścieklic odznaczają się brązowo-żółtym ubarwieniem. Zwykle dorastają one do długości od 3,5 do 5,5 mm. Do ich wyróżników należą długie i smukłe czułki oraz gładki i błyszczący trójkąt frontalny. Królowe wyglądem przypominają robotnice, są one jednak od nich większe. Ich długość oscyluje w przedziale od 5,5 do 7,0 mm. Z tułowia królowej wyrastają skrzydła używane wyłącznie w trakcie lotów godowych.
Niekiedy wyróżnia się także inny morf reprodukcyjny, zwany microrubra. Niegdyś postrzegano go jako pasożyta społecznego wścieklicy. M. rubra. Królowe tego morfu są niezbyt duże. Wyglądem nie odbiegają zbytnio od robotnic. Samce można łatwo rozpoznać po ciemniejszym odcieniu ciała oraz charakterystycznych włoskach na odnóżach.
Zachowanie
Wścieklice żyją w koloniach złożonych z tysięcy osobników. W jednym gnieździe jednorazowo może przebywać nawet sto królowych, które mogą dożyć nawet piętnastu lat. Te płodne samice raz w roku odbywają loty godowe z samcami. Zwykle dzieje się to na przełomie lipca i sierpnia. Po kopulacji osobniki płci męskiej giną. Samice natomiast zrzucają skrzydła, a następnie gromadzą się w jednym miejscu i przystępują do budowy gniazd. Tam składają jaja, z których wylęgają się kolejne królowe, a także robotnice i samce.
Poza zwykłymi królowymi, zwanymi makroginami w gnieździe obecne są też mniejsze od nich mikroginy. Jeszcze do niedawna te małe królowe uznawano za pasożyty społeczne wścieklic. Jednak później odkryto, że mają one taką samą pulę genów. Ich wyodrębnianie jako osobnego gatunku jest zatem nieuzasadnione. Naukowcy jak do tej pory nie podali jednoznacznej odpowiedzi, po co wśród wścieklic pojawiają się mikroginy. Przypuszcza się jednak, że pełnią one funkcję pasożytów wewnątrzgatunkowych. Są one zdolne także do tworzenia własnych gniazd.
Robotnice zazwyczaj nie oddalają się zbytnio od gniazd. Młode osobniki zwykle karmią zebranym w okolicy materiałem roślinnym i zwierzęcym. Martwe ciała wynoszone są z gniazda na odległość kilku metrów od niego. Miejsca ich porzucania są przypadkowe. Dlatego u tych mrówek nie stwierdza się tendencji do tworzenia swoistych cmentarzysk.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Jaszczurka żyworodna – żyworódka
- Gęś białoczelna – gęś białoczółka
- Co na początku jadły ćmy
- Czy pterozaury miały pióra?
- Co wiedziały starożytne cywilizacje? – cz. 2: Nauka i technika
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Myrmica_rubra [dostęp: 21.02.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: he photographer and www.AntWeb.org. Licencja: CC BY 4.0.