Modraszek ikar (Polyommatus icarus), inaczej nazywany modraszkiem lazurkiem, to gatunek motyla należący do rodziny modraszkowatych (Lycaenidae) i podrodziny Polyommatinae. Występuje szeroko w regionie palearktycznym, został również wprowadzony do Ameryki Północnej. Motyle z tej podrodziny są potocznie nazywane „modraszkami” ze względu na charakterystyczne ubarwienie ich skrzydeł.
W 2023 roku modraszek ikar został wybrany narodowym motylem Izraela.
Systematyka i nazewnictwo
Po raz pierwszy gatunek ten został opisany w 1775 roku przez Siegmunda Adriana von Rottemburga. Modraszek lazurek znany jest pod wieloma innymi nazwami, m.in.: little blew argus, blew argus, mixed argus, ultramarine blue czy alexis.
Podgatunki
Modraszek ikar obejmuje kilka podgatunków, w tym:
- P. i. icarus – Europa, Kaukaz, Zakaukazie
- P. i. mariscolore – Irlandia
- P. i. fuchsi – Południowa Syberia, Zabajkale
- P. i. omelkoi – Amur, Ussuri
- P. i. ammosovi – Jakucja, Daleki Wschód, Kamczatka
- P. i. fugitiva – Pakistan
- P. i. napaea – Tienszan
- P. i. zelleri
Opis – modraszek lazurek
Rozpiętość skrzydeł modraszka ikara wynosi od 28 do 36 mm.
Wierzchnia strona skrzydeł samca ma błyszczące, liliowo-niebieskie lub fioletowo-błękitne ubarwienie z cienką czarną obwódką. Samice są brązowe z rzędem pomarańczowo-czerwonych plamek przy krawędziach skrzydeł i z reguły z domieszką niebieskiego koloru u nasady. Spód skrzydeł jest u samców szarawy, a u samic bardziej brązowy, z rzędami białych plamek z czarnym środkiem.
Gąsienice modraszka lazurka są niewielkie, jasnozielone z żółtymi paskami i mają typowy dla modraszkowatych kształt przypominający ślimaka.
Występowanie
Modraszek ikar zamieszkuje Europę, Afrykę Północną, Wyspy Kanaryjskie oraz tereny aż po północne Chiny. Został także odkryty w Quebecu w Kanadzie, gdzie obecnie rozszerza swój zasięg. W Wielkiej Brytanii jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych motyli.
Modraszek lazurek – siedlisko
Gatunek tego motyla można spotkać na łąkach, wydmach, polanach leśnych i innych terenach trawiastych. Występuje na wysokościach od poziomu morza do 2700 m n.p.m. Preferuje wapienne i kredowe murawy, ale także inne typy otwartych terenów.
Przyczyny spadku liczebności
Choć dawniej był bardzo pospolity, populacja modraszka ikara spadła o około 74% od 1901 roku. Głównym powodem jest utrata roślin żywicielskich, zwłaszcza komonicy zwyczajnej (Lotus corniculatus), której powierzchnia występowania zmniejszyła się o 46%.
Odżywianie
Gąsienice modraszka lazurka żywią się roślinami z rodziny bobowatych (Fabaceae), m.in.:
- komonica zwyczajna (Lotus corniculatus)
- wyka ptasia (Vicia cracca)
- koniczyna biała (Trifolium repens)
- koniczyna czerwona (Trifolium pratense)
- lucerna nerkowata (Medicago lupulina)
- macierzanka (Thymus serpyllum)
Znaczenie flawonoidów
Modraszki ikary gromadzą flawonoidy z roślin żywicielskich, które pełnią rolę w komunikacji między osobnikami. Pigmenty te sprawiają, że samice są bardziej widoczne dla samców, a także chronią jaja przed promieniowaniem UV i działają jako środek obronny przed drapieżnikami.
Opieka rodzicielska i składanie jaj
Samice składają pojedyncze jaja na młodych pędach roślin żywicielskich, preferując rośliny kwitnące.
Cykl życiowy
- Jaja – mają około 0,6 mm średnicy, są spłaszczone i białe. Czas inkubacji wynosi ok. 8 dni.
- Gąsienice – żerują na spodniej stronie liści i hibernują w stanie larwalnym. Współżyją z mrówkami, które chronią je i karmią się wydzielanym przez nie spadziem.
- Poczwarka – to stadium modraszka lazurka trwa około 2 tygodni. Poczwarki są chronione przez mrówki, które czasem zakopują je w ziemi.
- Dorosły motyl – samce są bardziej aktywne, latają w poszukiwaniu samic, podczas gdy samice częściej zajmują się składaniem jaj. W Wielkiej Brytanii występują dwie generacje rocznie: pierwsza w maju i czerwcu, druga w sierpniu i wrześniu.
Zmysł wzroku
Modraszek ikar posiada unikalne zdolności widzenia barw. Dzięki specjalnym opsynom potrafi odróżniać kolory w zakresie od niebieskiego (430 nm) do żółtego (590 nm), ale nie rozróżnia odcieni czerwieni.
Etymologia
Nazwa gatunkowa icarus nawiązuje do mitologicznego Ikara, syna Dedala, który wzbił się w powietrze na skrzydłach ze smoły i piór, lecz spadł do morza, lecąc zbyt blisko słońca.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Świstunka leśna
- Latimeria
- Gwiazdy neutronowe, czyli najgęstsze obiekty w kosmosie
- Grawitacja – jak działa i jakie ma znaczenie?
- Strefy czasowe na świecie – czym są i ile jest stref czasowych na Ziemi?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Common_blue [dostęp: 03.03.205].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Charles J. Sharp. Licencja: CC BY-SA 4.0.