Anolis zielony (anolis carolinensis) to gatunek nadrzewnej jaszczurki pochodzącej z południowo-wschodnich Stanów Zjednoczonych, który został również introdukowany na wyspy Pacyfiku i Karaiby. Jest to mała do średniej wielkości jaszczurka, zdolna do zmiany barwy od brązowego do zielonego.
Taksonomia
Anolis zielony należy do rodzaju anolis, który jest częścią rodziny dactyloidae (jaszczurki anolisowe). Badania filogenetyczne wskazują, że anolis zielony należy do grupy anolis carolinensis, która jest częścią większego kladu karaibskich anolisów.
Analizy genetyczne sugerują, że zwierzę to pochodzi od przodka z Kuby, który skolonizował południowe Stany Zjednoczone. Jest to jeden z niewielu przypadków, kiedy gatunek wyspiarski skutecznie skolonizował kontynent.
Opis
Anolis zielony to smukła jaszczurka o długości od 12,5 do 20,3 cm, z czego 60-70% ciała stanowi ogon. Głowa jest długa i spiczasta, a palce wyposażone są w przylepne podkładki, ułatwiające wspinanie. Poruszają się głównie skacząc. Występuje u nich dymorfizm płciowy – samce są większe o około 15% od samic. Ich jasnopomarańczowe lub czerwone wole jest trzykrotnie większe. Kolor wola może się różnić w zależności od osobnika, a jego barwa jest odbierana inaczej przez jaszczurki niż przez ludzi, co sugeruje, że może ono odbijać światło ultrafioletowe, przyciągając partnerów.
Ubarwienie
Kolor anolisa może zmieniać się od brązowego do zielonego, co jest wynikiem działania trzech warstw komórek barwnikowych, a zmiana koloru zależy od nastroju, stresu, aktywności oraz potrzeby komunikacji. Ich zdolność do zmiany koloru nie dorównuje kameleonom.
Środowisko
Naturalnym siedliskiem anolisów zielonych są subtropikalne regiony południowo-wschodnich Stanów Zjednoczonych. Występują one również w części Meksyku i zostały wprowadzone (introdukowane) do kilku wysp Pacyfiku i Karaibów, gdzie w niektórych miejscach uznawane są za gatunek inwazyjny. Anolisy są gatunkiem nadrzewnym, ale można spotkać je także na ziemi. Mogą żyć także w miastach, pod warunkiem obecności odpowiedniej roślinności i owadów.
Ochrona
Mimo że zwierzę to nie jest gatunkiem zagrożonym, coraz częściej staje w obliczu konkurencji ze strony innych wprowadzonych gatunków. Obecnie jest wciąż licznie reprezentowany na swoim naturalnym obszarze występowania i dobrze radzi sobie nawet na tych przekształconych przez człowieka. Nie jest uznawany za gatunek zagrożony.
Zachowanie
Samce anolisów zielonych są bardzo terytorialne. W walce o terytorium samiec napina ciało, rozciąga swoje podgardle, nadyma grzbietową fałdę skóry, kiwa głową i próbuje odstraszyć przeciwnika. Jeśli to nie zadziała, dochodzi do fizycznej konfrontacji, w której anolisy gryzą i drapią się nawzajem. Samce o większej masie ciała mają wyższe stężenie testosteronu i silniejsze ugryzienie, co daje im przewagę w walce o terytorium.
Poważne rany są rzadkością, ale samce często noszą liczne blizny na głowie, zwłaszcza w sezonie godowym. Terytoria samców obejmują zwykle około 1 m³ i mieszczą od dwóch do trzech samic.
Anolisy zielone są aktywne w ciągu dnia przez cały rok, ze szczytami aktywności wiosną i jesienią. Zimowa aktywność jest zależna od ilości światła słonecznego i temperatury.
Dieta
Anolis zielony żywi się głównie małymi owadam, m.in. świerszczami, karaluchami,motylami. Czasami zjada również mięczaki, nasiona, a nawet mniejsze gady, takie jak młode scynki, choć nie jest to częste zachowanie. W hodowli domowej ich dieta składa się głównie z mączników, larw i małych świerszczy.
Drapieżniki
Główne zagrożenia dla anolisów to węże, ptaki, a w środowiskach miejskich – koty. Jak wiele jaszczurek, anolisy zielone mogą odrzucać swoje ogony w sytuacji zagrożenia, które poruszają się przez pewien czas, odwracając uwagę drapieżnika i pozwalając anolisowi uciec. Nowy ogon jest zazwyczaj krótszy i różni się strukturą i kolorem od oryginalnego.
Anolisy unikają drapieżników poprzez wspinanie się na pionowe powierzchnie, takie jak ściany czy drzewa.
Rozmnażanie
Sezon rozrodczy anolisów zielonych rozpoczyna się w kwietniu i trwa do końca września, z aktywnością gonad (gruczołu rozrodczego) regulowaną przez długość dnia. Wiosną, gdy dni stają się dłuższe, a temperatura rośnie, anolisy wkraczają w okres reprodukcji, który kończy się pod koniec lata. Poza okresem godowym anolisy przechodzą w fazę spoczynku.
W okresie rozrodu samce bronią swoich terytoriów i samic przed rywalami.
Samica może złożyć jaja w miękkiej glebie, ściółce lub nawet w dziurze w drzewie. Jaja inkubują się w cieple słońca i wykluwają po około 30-45 dniach.
Młode anolisy po wykluciu są zdane na siebie. Muszą unikać drapieżników i dorosłych anolisów. Osiągają dojrzałość w ciągu około ośmiu miesięcy.
Hodowla w niewoli
Ze względu na ich nerwowy charakter nie powinny być często dotykane. Wymagają odpowiednich warunków, takich jak duża klatka, właściwe podłoże i rośliny. Dorosłe anolisy należy karmić co drugi dzień, a młode codziennie, dostarczając im owady takie jak świerszcze i mączniki. W niewoli mogą żyć do 8 lat i są łatwe w utrzymaniu.
Genomika
Anolis zielony został wybrany jako modelowy gad do badań genomowych. Odkryto, że anolis ma prawie 18.600 genów, co plasuje go w czołówce badań nad genomami gadów.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Anolis_carolinensis [dostęp:03.09.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: ronardios. Licencja: CC BY-SA 2.0.
