Jerycho, nazywane początkowo miastem księżyca a dopiero później miastem palm, odległe o 8 km na zachód od Jordanu, 28 km na wschód od Jerozolimy i 11 km na północny zachód od Morza Martwego, w starożytności leżało na wzgórzu zwanym dziś Tell es-Sultan i strzegło od wschodu wejścia do Kanaanu.

U stóp wzgórza, od strony wschodniej bije obfite źródło zwane źródłem Elizeusza, które czyni z Jerycha olbrzymią oazę z tropikalną roślinnością, otoczoną dookoła stepami. Jerycho kananejskie było pierwszym obronnym miastem, które Izraelici zdobyli po przejściu Jordanu1. Jerycho nowotestamentowe zbudował król Herod Wielki 2,5 km na południowy zachód od poprzedniego, nad brzegami Wadi el-Qelt. To właśnie to Jerycho odwiedzał Jezus, który uzdrowił w nim dwóch ślepych2 oraz nawrócił Zacheusza3. Dzisiejsze Jerycho leży na miejscu miasta wzniesionego przez krzyżowców, w odległości ponad 2 km na południowy wschód od pierwotnego.

Pierwsze wykopaliska archeologiczne miały tam miejsce w 1867 roku. Podobno już w III tysiącleciu p.n.e. Jerycho było znanym miastem4. Największy rozwój osiągnęło za panowania Hyksosów, którzy przybyli tam ok. 1750 roku p.n.e. Teren miasta obejmował ponad 3,5 ha, czyli było to duże miasto. Budowla pałacowa z tego okresu wskazuje na bogactwo i potęgę Jerycha. Świadczy o tym również system drenażowy z kamieni. Z pewnością Jerycho było jedną z baz wojskowych Hyksosów, podczas gdy Hazor było ich stolicą na terenie Kanaanu. W grobach znaleziono m.in. 165 skarabeuszy, 103 naczynia, przedmioty kultu jak węże itp. Po usunięciu Hyksosów z Egiptu ok. 1600 r. Jerycho zostało spalone, ale potem odbudowane przez Kananejczyków.


Po wielu latach żmudnych badań potwierdzono, że odkopane resztki murów pochodzą z XVI wieku p.n.e. i na pewno zostały wybudowane przez Kananejczyków. Stwierdzono, że mury te zostały zburzone ok. 1400 roku p.n.e., co by się zgadzało z chronologią biblijną i opisem inwazji Izraelitów na Kanaan. Wybitny archeolog J. Garstang twierdził, że mury miasta rozpadły się pod wpływem trzęsienia ziemi5, co także zgadza się z opisem biblijnym, że było to działanie nadprzyrodzone.
W Starym Testamencie Jerycho występuje ponad 70 razy. Warto wspomnieć szczególnie trzy wydarzenia. Zanim Izraelici stanęli pod murami miasta na stepach Moabu, naprzeciwko Jerycha, Mojżesz przemawiał do nich, mówiąc o podziale Ziemi Obiecanej6. Księga Jozuego w szczegółach opisuje zburzenie miasta7, a Pierwsza Księga Królewska odbudowę miasta w czasach Achaba8.


Z Nowego Testamentu też warto wymienić kilka fragmentów, gdzie jest mowa o niewidomych pod Jerychem9, miłosiernym Samarytaninie10, celniku Zacheuszu11 i murach Jerycha12.
Warto też wspomnieć tradycyjną Górę Kuszenia, która znajduje się koło Jerycha. To tam miał być kuszony Jezus podczas 40-dniowego postu13.

Dzisiaj miasto należy do Autonomii Palestyńskiej, liczy ok. 25 tys. mieszkańców. Warty odnotowania jest fakt, że Jerycho położone jest w depresji, ok. 270 metrów poniżej poziomu morza.

Z Jerychem związane są tzw. biblizmy: mury Jerycha i trąby jerychońskie. Te pierwsze oznaczają przeszkody, które łatwo można obalić. Te drugie oznaczają ogromny hałas14.

Na koniec przytoczmy historię związaną z Jezusem i Zacheuszem: „I wszedłszy do Jerycha, przechodził przez nie. A oto mąż, imieniem Zacheusz, przełożony nad celnikami, człowiek bogaty, pragnął widzieć Jezusa, kto to jest, lecz nie mógł z powodu tłumu, gdyż był małego wzrostu. Pobiegł więc naprzód i wszedł na drzewo sykomory, aby go ujrzeć, bo tamtędy miał przechodzić. A gdy Jezus przybył na to miejsce, spojrzał w górę i rzekł do niego: Zacheuszu, zejdź śpiesznie, gdyż dziś muszę się zatrzymać w twoim domu. I zszedł śpiesznie, i przyjął go z radością. A widząc to, wszyscy szemrali, mówiąc: Do człowieka grzesznego przybył w gościnę. Zacheusz zaś stanął i rzekł do Pana: Panie, oto połowę majątku mojego daję ubogim, a jeśli na kim co wymusiłem, jestem gotów oddać w czwórnasób. A Jezus rzekł do niego: Dziś zbawienie stało się udziałem domu tego, ponieważ i on jest synem Abrahamowym. Przyszedł bowiem Syn Człowieczy, aby szukać i zbawić to, co zginęło”15.
Słowa: „Dziś zbawienie stało się udziałem domu tego”16 świadczą o możliwości zbawienia nawet największych grzeszników.

Autor jest emerytowanym profesorem zajmującym się historią i kulturą krajów biblijnych.
Przypisy
- Joz 6.
- Mt 20,29-34.
- Łk 19,1-19.
- Wielu badaczy uważa Jerycho za najstarsze miasto świata po potopie.
- J. Garstang, The story of Jericho, Londyn 1948, s. 109-135.
- Lb 35,1.
- Joz 6.
- 1Krl 16,34.
- Mt 20,29-34; Mk 10,46-52.
- Łk 10,30-37.
- Łk 19,1-10.
- Hbr 11,30.
- Łk 4,1-13.
- Trąbą jerychońską nazywa się także kogoś ze względu na jego nieporadne zachowanie lub popełnienie błędu.
- Łk 19,1-9 (BW).
- Łk 19,9 (BW).
© Zdjęcie główne: Centrum Jerycha. Autor: Bernard Koziróg.