Czego unikać w produktach kosmetycznych

Wybór odpowiednich produktów kosmetycznych to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim zdrowia naszej skóry. Niestety wiele dostępnych na rynku kosmetyków zawiera składniki, które mogą być szkodliwe. W artykule omówimy najpopularniejsze substancje, których należy unikać.

Półki sklepowe przepełnione są produktami kosmetycznymi. Z biegiem czasu pojawiają się nowe marki, produkty. Wszystko po to, aby sprostać oczekiwaniom klienta i podążać za obecnymi trendami. Ciekawa szata graficzna, kolor, zapach, promocyjna cena, polecenie od koleżanki, opis czy może skład? Co wybierasz, kiedy kupujesz produkt dla siebie? Producenci konstruując opis, podają same zalety, tak aby to ich produkt został wybrany. Jednak zanim podejmiemy tę ostateczną decyzję, warto odwrócić produkt i przeczytać skład INCI.

INCI – co to jest?

INCI to międzynarodowe nazewnictwo składników kosmetycznych, które jest stosowane na wszystkich opakowaniach produktów kosmetycznych w Unii Europejskiej i wielu innych krajach. Skład INCI znajduje się zwykle z tyłu opakowania na etykiecie przyklejonej do produktu. Zazwyczaj będą to nazwy łacińskie i angielskie.

To tym składem powinniśmy się kierować, wybierając produkty kosmetyczne. Jednak producenci wykorzystują niewiedzę konsumenta i bardzo często piszą marketingowe hasła z przodu kosmetyku.

Bardzo często zwracamy uwagę na to, co jemy, pijemy, lecz rzadko zastanawiamy się, co nakładamy na swoje ciało, a przecież to tak samo trafia do naszego organizmu. Pamiętajmy, że nasza skóra wchłania aż około 60% tego, co na nią nałożymy.

Toksyczne konserwanty

Produkty użytku codziennego, takie jak mydła, żele do mycia, szampony, odżywki, kremy, podkłady, dezodoranty, balsamy, pasty do zębów, często będą zawierały składniki toksyczne, np. alergeny, substancje rakotwórcze czy zakłócające gospodarkę hormonalną, układ nerwowy czy rozrodczy.

Szacuje się, że przeciętna kobieta stosuje około 12 produktów dziennie, natomiast mężczyźni około 6 dziennie. Mydło czy dezodorant nie zaszkodzi nam po jednym użyciu, ale stosowany więcej niż raz dziennie wraz z innymi produktami może całkowicie zmienić perspektywę.

Przyjrzyjmy się najpopularniejszym konserwantom, które są niekorzystne dla naszego zdrowia.

SLS – Sodium Lauryl Sulfate

SLS, czyli Sodium Lauryl Sulfate, to drażniący detergent, który jest odpowiedzialny za pienienie się kosmetyku i oczyszczanie. Najczęściej znajdziemy go w płynach do mycia twarzy/ciała, szamponach, odżywkach do włosów, mydłach do rąk, płynach do kąpieli. SLS zmywa z naszej skóry warstwę ochronną i witaminę D. W szamponach może wysuszać skórę głowy i jest jedną z przyczyn wysuszenia naszych włosów, doprowadza do ich osłabienia i łamania się końcówek. W płynach do mycia twarzy wysusza skórę i może działać drażniąco. Jednak jest on uważany za bezpieczny i dopuszczony do użytku w większości kosmetyków. Oficjalnie nie został zakazany, jednak w szczególności powinny się go wystrzegać:

• osoby ze skórą wrażliwą,
• AZS, 
• łuszczycą,
• alergiami,
• trądzikiem,
• problemami z zaczerwienieniem skóry, 
• kobiety w ciąży i karmiące piersią,
• małe dzieci i niemowlęta.

SLS od lat budzi emocje, ponieważ jedni uważają go za silnie drażniącą substancję chemiczną, której należy unikać, inni natomiast wskazują na jej skuteczność i bezpieczeństwo w odpowiednich stężeniach. Należy pamiętać, że SLS jest przede wszystkim tanim (dlatego jest tak chętnie używany przez producentów) i drażniącym składnikiem. Jednak z drugiej strony kosmetyki dopuszczone do sprzedaży w Unii Europejskiej muszą spełniać rygorystyczne normy, a zawartość SLS w produktach typu szampon czy żel pod prysznic jest ściśle kontrolowana.

Jako ciekawostkę można dodać, że SLS jest tak dobry w rozpuszczaniu tłuszczu, że jest stosowany w środkach do czyszczenia silników i myjniach samochodowych. Jest również środkiem odstraszającym rekiny.

Badania wykazały, że SLS może prowadzić do podrażnienia skóry, szczególnie u osób ze skórą wrażliwą. Zgodnie z badaniem opublikowanym w „Journal of the American Academy of Dermatology” SLS może uszkadzać barierę lipidową skóry, co prowadzi do jej wysuszenia i zwiększenia skłonności do alergii.

Główna nazwa w składzie INCI to Sodium Lauryl Sulfate. Inne podobne składniki, które mogą działać drażniąco to:

• Sodium Laureth Sulfate
• Ammonium Lauryl / Laureth Sulfate
• TEA-Lauryl Sulfate
• Sodium Myreth Sulfate
• Magnesium Lauryl Sulfate
• Sodium Coco Sulfate – często sprzedawany jako „naturalna alternatywa”, ale ma podobne działanie co SLS.

Parabeny

Kolejnym popularnym składnikiem są parabeny, których głównym zadaniem jest przedłużenie ważności kosmetyków. W każdym produkcie na bazie wody mogą rozwijać się bakterie, grzyby czy też pleśń. A dzięki zastosowaniu konserwantów kosmetyk jest wolny od zanieczyszczeń. Można stosować konserwanty naturalne lub syntetyczne, do których należą właśnie parabeny.

Parabeny w swojej strukturze podobne są do estrogenów, wcierane regularnie w skórę wnikają w nią i powodują zaburzenia układu hormonalnego, natomiast długotrwałe ich stosowanie prowadzi do zaburzeń endokrynologicznych, rozwoju nowotworów (piersi, prostaty).

Badania wykazały, że parabeny mogą wywoływać endokrynne zaburzenia, co oznacza, że mogą wpływać na równowagę hormonalną organizmu. Analizy przeprowadzone w 2004 roku przez naukowców z Uniwersytetu w Reading wykazały, że parabeny wykryto w tkankach nowotworowych piersi, co wzbudziło kontrowersje i wątpliwości co do ich bezpieczeństwa.

Oto produkty, w jakich znajdziemy parabeny:

• kremy do rąk i twarzy,
• balsamy i mleczka do ciała,
• antyperspiranty i dezodoranty,
• płyny do kąpieli,
• pasty do zębów (rzadko, ale się zdarza),
• mydła w płynie,
• podkłady, pudry w kremie, tusze do rzęs, eyelinery (płynne), pomadki, błyszczyki, korektory,
• szampony, odżywki do włosów, produkty stylizujące (żele, pianki, lakiery), 
• kosmetyki dla dzieci: kremy ochronne, płyny do kąpieli.

Jak rozpoznać parabeny na etykiecie? Na liście składników INCI występują pod nazwami:

• ethylparaben,
• methylparaben,
• butylparaben,
• propylparaben,
• isobutylparaben,
• isopropylparaben.

Silikony

Silikony to resztki po destylacji ropy naftowej. Nie ulegają rozkładowi biologicznemu, przez co gromadzą się w tkankach organizmu. Są dość trudne do zmycia, bo nie rozpuszczają się w wodzie. Chętnie się je stosuje, ponieważ nadają gładką teksturę skórze i włosom. Włosy lepiej się rozczesują, a niedoskonałości skóry wygładzają.

Długotrwałe stosowanie silikonów ma niekorzystne skutki. Przede wszystkim obciążają one włosy i tworzą warstwę okluzyjną, która może „zapychać” włos i utrudniać wchłanianie składników aktywnych. Zapychają pory skóry, co z kolei prowadzi do powstawania zaskórników.

Badania sugerują, że silikony mogą tworzyć barierę na skórze, co utrudnia jej oddychanie i odprowadzanie toksyn. Raport z „International Journal of Cosmetic Science” wskazuje, że długotrwałe stosowanie produktów zawierających silikony może prowadzić do zatykania porów i zwiększonego ryzyka wystąpienia trądziku.

W składzie INCI znajdziemy je pod nazwami:

• dimethicone,
• cyclopentasiloxane,
• cyclohexasiloxane,
• amodimethocone,
• tromethicone,
• phenyl trimethicone,
• ditethiconol,
• simethicone.

Wybór odpowiednich kosmetyków ma kluczowe znaczenie nie tylko dla wyglądu, ale także dla zdrowia naszej skóry. Unikanie szkodliwych składników, takich jak SLS, parabeny, silikony, a także innych substancji może znacząco wpłynąć na poprawę kondycji skóry i ogólnego samopoczucia. Warto zawsze uważnie czytać etykiety produktów kosmetycznych i wybierać te, które są wolne od kontrowersyjnych substancji.

Aleksandra Płuska
Kosmetyczka i doradca pielęgnacyjny

Polecamy również poniższe artykuły:

• Pielęgnacja skóry latem, czyli jak zadbać o cerę w ciepłe miesiące
• Najpopularniejsze formy kolagenu na rynku
• Co to jest kolagen i dlaczego jest tak ważny

Źródła

1. SLS i SLES w kosmetykach fakty, mity i alternatywy, MintiShop.pl, styczeń 2021, https://mintishop.pl/Czym-jest-SLS-i-jak-dziala-Przedstawiamy-fakty-obalamy-mity-blog-pol-1610611103.html [dostęp: 28.07.2025].
2. What’s Inside: Seventh Generation Natural Dish Liquid, Wired.com, 1.03.2014, https://www.wired.com/2014/03/whats-inside-dish-liquid-2/ [dostęp: 28.07.2025].
3. Parabeny są obecne w lekach, kosmetykach i w żywności – Czy to bezpieczne?, ZdrowePasje.pl, 5.01.2025, https://zdrowepasje.pl/zdrowie/ciekawostki/parabeny-w-lekach-kosmetykach-i-w-zywnosci [dostęp: 28.07.2025].
4.  P. D. Darbre, A. Aljarrah, W. R. Miller, N. G. Coldham, M. J. Sauer, G. S. Pope, Concentration of parabens in human breast tumours, „Journal of Applied Toxicology”, 24(1), 2004, s. 5-13.
5. S. Dugliss-Wesselman, Apteka domowa: Zadbaj o swoją skórę, ciało i dom naturalnymi, sprawdzonymi metodami „krok po kroku”, Budy Zasłona: Fundacja Źródła Życia, 2014.

© Źródło zdjęcia głównego: Canva.