Co to jest kolagen i dlaczego jest tak ważny

Kolagen to jedno z najważniejszych białek w naszym organizmie. W ostatnim czasie stał się popularnym i pożądanym preparatem, a jego właściwości przyciągają uwagę osób dbających o skórę czy swoje zdrowie. W poniższym artykule przyjrzymy się, czym jest kolagen, jakie ma właściwości i funkcje do spełnienia w naszym organizmie.

Kolagen – definicja i znaczenie w organizmie

Kolagen to najprościej  mówiąc „białko młodości” lub „klej życia”. Nazwa kolagen pochodzi od łacińskiego słowa „collagen”, co oznacza „spajać” lub „łączyć”. Kolagen jest głównym elementem skóry, kości, chrząstek, naczyń krwionośnych, oczu i zębów. Wchodzi również w skład stawów (ścięgien, więzadeł, powierzchni chrzęstnej stawów, mazi stawowej) i mięśni. Pełni funkcję podporową dla wątroby, śledziony, żołądka, płuc, serca, buduje aparat filtrujący nerki. Odgrywa istotną rolę w utrzymaniu integralności tych struktur i zapewnieniu ich prawidłowego funkcjonowania.

Włókna kolagenowe budują elastyczność dla ścian naczyń krwionośnych. Jest to szczególnie ważne, ponieważ uszkodzone i nieprawidłowo funkcjonujące ściany to nie tylko defekty skórne, takie jak „pajączki” czy obrzęki, ale również zagrożenie miażdżycą, nadciśnieniem, chorobą wieńcową, zatorem czy udarem.

Kolagen stanowi 90% gałki ocznej. Buduje on elementy oka, takie jak rogówka, ciało szkliste, tęczówka oraz twardówka, nadaje kształt gałce ocznej, tak więc kolagen pośrednio może wpływać na ostrość widzenia. Choroba taka jak zaćma często kojarzona jest ze starością, jednak może być wynikiem niedostatecznej produkcji nowego kolagenu.

Co więcej, kolagen stoi na straży naszego dobrego samopoczucia i prawidłowego funkcjonowania na poziomie układu nerwowego, obniża ryzyko potencjalnych chorób, takich jak depresja, demencja czy choroba Alzheimera.

Cukrzyca powoduje stopniową degradację włókien kolagenowych. Dzieje się tak, ponieważ wysoki poziom cukru we krwi prowadzi do glikacji, w której to cząsteczki glukozy łączą się z białkami, w tym z kolagenem. Dlatego kolagen będzie odgrywał ważną rolę w terapii wspomagającej cukrzyków. Suplementacja kolagenem dobrej jakości może pozytywnie wpłynąć na przyspieszenie procesu gojenia się ran, poprawić stan skóry, zregenerować stawy, ponieważ osoby z cukrzycą są bardziej narażone na uszkodzenia wynikające z osłabionej struktury tkanek.

Kolagen odpowiada za sprężystość, trwałość, wytrzymałość, odpowiednie nawilżenie, gęstość skóry. To antidotum na zmarszczki i dobry wygląd naszej skóry. Pamiętajmy, że dobrej jakości kolagen będzie hamował procesy starzenia się skóry oraz opóźniał powstawanie zmarszczek, regenerował, przyspieszał procesy naprawcze. Co więcej, jest wykorzystywany w leczeniu zmian skórnych, takich jak trądzik młodzieńczy, trądzik różowaty, przebarwienia.

Utrata kolagenu wraz z wiekiem

Po 25. roku życia spada produkcja kolagenu. Szacuje się, że w skali roku tracimy około 1.5% tego białka. Z wiekiem proces ten przyspiesza.

U kobiet wkraczających w wiek menopauzalny można powiedzieć, że następuje gwałtowna degradacja włókien kolagenowych o 30-35%! Skóra traci sprężystość, staje się cieńsza i bardziej sucha. Zmiana jest odczuwalna w całym organizmie. Mogą pojawić się bóle stawów i kości, a organizm jest podatny na wiele chorób.

W przypadku mężczyzn  w wieku 30-40 lat organizm wytwarza o 15% mniej kolagenu, 40-50 lat – 30% mniej, po 60. roku życia będzie to 45%, a w wieku 70 lat organizm mężczyzny produkuje już o 60% mniej kolagenu. U panów również, podobnie jak u kobiet, następuje utrata elastyczności skóry, pojawiają się zmarszczki, problemy ze stawami, może wzrosnąć ryzyko urazów. Słabną kości, zmniejsza się gęstość kostna.

Niedobór kolagenu może wpływać na ogólne samopoczucie, prowadząc do gorszego nastroju i obniżonej jakości życia. Osoby z niskim poziomem kolagenu mogą doświadczać większego zmęczenia i osłabienia organizmu.

Spadek poziomu kolagenu to naturalny proces związany z wiekiem, który może prowadzić do wielu zmian w zdrowiu i wyglądzie.

Co niszczy struktury kolagenowe

• Nadmiar wolnych rodników
• Używki (papierosy, narkotyki, alkohol)
• Promieniowanie UV, między innymi nadmierne opalanie się
• Nieprawidłowa dieta, spożywanie wysoko przetworzonej żywności, dieta bogata w cukier, który powoduje degradację włókien kolagenowych
• Silny stres, wysoki poziom kortyzolu
• Brak ruchu i właściwego dotlenienia organizmu

Kilka ciekawostek na temat kolagenu

Szacuje się, że 15% całkowitej wagi naszego ciała przypada właśnie na kolagen. U człowieka ważącego 75 kg kolagen stanowi aż 11 kg.

Kolagen poprawia proces wchłaniania składników mineralnych, co wpływa na zwiększenie gęstości kości i zębiny.

Kolagen ma lepsze parametry od stali – aby zerwać włókno kolagenowe o średnicy 1 mm należy użyć obciążenia co najmniej 10 kg!

Kolagen utrzymuje odpowiednią strukturę tkanek i narządów, które budują organizm. Białka kolagenowe to „wypełniacze tkankowe”, które wypełniają przestrzenie znajdujące się między komórkami. Kolagen zapewnia tkankom również wytrzymałość mechaniczną: twardość, sztywność sprężystość.

Całkowita wymiana włókien kolagenowych wynosi:

• w wątrobie – 30 dni,
• w skórze – 120 dni,
• w stawach i kościach oraz centralnym układzie nerwowym – rok.

Kolagen, pomijając żółć i mocz, znajduje się w całym organizmie.

Podsumowanie

Widzimy więc, że kolagen to nie tylko uroda, a fundament dla sprawności naszego organizmu. Pełni funkcje wspierające zdrowie fizyczne, a także wpływa na nasz wygląd. Naturalny proces starzenia się prowadzi do stopniowego spadku produkcji kolagenu, jednak możemy temu zapobiec zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie, a mianowicie stosując odpowiednią pielęgnację skóry oraz suplementację.

Polecamy również poniższe artykuły:

• Zioła dla pięknych włosów
• Smakowita uroda: jak zdrowa dieta sprawia, że jesteś piękna od A do Z (cz. 1.)
• Smakowita uroda: jak zdrowa dieta sprawia, że jesteś piękna od A do Z (cz. 2)

Źródła

1. S. Jurkowska, Kolagen – przyjaciel, który nie pyta o wiek, Opole: Wydawnictwo Twórz Teraz, 2019.
2. Kolagen a cukrzyca – czy można i jak wybrać najlepszy?, MojaCukrzyca.org, 27.12.2023, https://mojacukrzyca.org/index.php?id=6389&des=kolagen-a-cukrzyca-czy-mozna-i-jak-wybrac-najlepszy [dostęp: 2.06.2025].
3. S. Milewska, Jaką rolę pełni kolagen w organizmie człowieka, Synergiczni.pl, 7.02.2023, https://synergiczni.pl/suplementy/jaka-role-pelni-kolagen-w-organizmie-czlowieka [dostęp: 2.06.2025].
4. L. Jelonek, Co niszczy kolagen w organizmie i go wypłukuje – porady jak temu zaradzić, Natu.care/pl, 3.12.2024, https://natu.care/pl/kolagen/co-niszczy-kolagen-w-organizmie [dostęp: 2.06.2025].

© Źródło zdjęcia głównego: Canva.