Wulkany i ich rola w epoce lodowcowej

Jaką rolę odegrały wulkany przed i w trakcie epoki lodowej, zwanej też epoką lodowcową?

Od czasu do czasu zdarza się, że gdzieś na świecie wybuchnie wulkan. Ostatnim takim wydarzeniem był wybuch wulkanu Hunga Tonga 15 stycznia 2022 roku. Siła wybuchu stanowiła równoważność 10 megaton trotylu – kilkaset razy więcej niż bomba zdetonowana nad japońskim miastem Nagasaki. Erupcja wyrzuciła chmurę pyłu wulkanicznego na wysokość około 20 km i spowodowała tsunami, które dotarło do Ameryki Południowej. W wyniku tego wydarzenia zginęło w sumie 5 osób^1,2.

Jak wulkany wpływają na globalny klimat?

Faktem jest, że oprócz magmy z wulkanów wydostaje się również wiele innego materiału. Należą do nich m.in.: popiół wulkaniczny, pył wulkaniczny, a także gazy wulkaniczne. Wśród tych ostatnich możemy wymienić parę wodną (H₂O), dwutlenek węgla (CO₂), dwutlenek siarki (SO₂), siarkowodór (H₂S) i szereg innych. Wiele z nich to gazy mające wpływ na nasz klimat. Takie gazy jak H₂O i CO₂ powodują wzrost efektu cieplarnianego.

Ale jest też SO₂. Gdy dwutlenek siarki dostaje się do stratosfery, łączy się z wodorotlenkiem (OH), tworząc kwas siarkowy (H₂SO₄). Ta substancja przechodzi koagulację i zamienia się w toksyczny pył, który blokuje promienie słoneczne, jednocześnie przepuszczając ziemskie promieniowanie podczerwone (cieplne). Następnie ów koagulant rozprzestrzenia się na całą ziemską atmosferę³.

Historyczne przykłady

Tak się składa, że wulkan Hunga Tonga wyrzucił porównywalnie niewiele dwutlenku siarki do atmosfery, bo zaledwie 0,4 miliona ton. Jednak wybuch wulkanu Pinatubo na Filipinach w 1991 roku uwolnił do atmosfery 15 milionów ton SO₂. W wyniku przemiany wielkich ilości dwutlenku siarki w kwas siarkowy, który utworzył aerozole i rozprzestrzenił się po całej Ziemi, globalna temperatura spadła o około 0,6°C. A zatem wybuchy wulkanów nie pozostają bez wpływu na globalny klimat⁴.

W historii ludzkości niejednokrotnie doszło do tej tzw. wulkanicznej zimy. W 1815 roku wybuchł indonezyjski wulkan Tambora. Uważa się, że właśnie to wydarzenie sprawiło, że 1816 rok został nazwany rokiem bez lata, ponieważ tego roku lato było wyjątkowo chłodne. Podobny efekt miał wybuch wulkanu Krakatau w 1883 roku⁵. Innymi słowy, z dużymi wybuchami wulkanów wiąże się spadek globalnej temperatury.

Czym była epoka lodowcowa?

Dawniej taki spadek globalnej temperatury doprowadził do tzw. epoki lodowcowej. Był to czas, kiedy duża część obecnych kontynentów na wyższych szerokościach geograficznych została pokryta lądolodem. Dowodem na istnienie masywnego lądolodu m.in. w Europie i Ameryce Północnej jest tzw. rzeźba glacjalna (moreny, sandry, drumliny, ozy, jeziora polodowcowe itd.). Są one również powszechnie obecne w Polsce.

Naukowcy ewolucjoniści, badając rzeźbę postglacjalną, uważają, że w historii Ziemi miało miejsce kilka lub nawet kilkadziesiąt różnych zlodowaceń trwających kilkadziesiąt lub kilkaset tysięcy lat, oddzielonych krótkimi okresami zwanymi interglacjałami⁶. Wszystkie te zlodowacenia miały mieć miejsce w okresie zwanym plejstocenem. Ostatni glacjał na ziemiach polskich został nazwany zlodowaceniem Wisły. Miał on rzekomo trwać od 115 000 do 11 700 lat temu, czyli około 100 000 lat⁷. Część naukowców sądzi też, że obecna epoka zwana holocenem jest tak naprawdę interglacjałem i że obecnie czekamy na nowe zlodowacenie⁸.

Przyczyny epoki lodowcowej

Jednak ewolucjoniści mają ogromny problem z przyczynami pojawienia się zlodowaceń w ogóle. Innymi słowy, co sprawiło, że rzekomo 2,6 milionów lat temu Ziemia w ogóle weszła w epokę lodową? Naukowcy nie mają wypracowanego mechanizmu, który odpowiadałby zarówno za początek epoki lodowej, jak i okresowe interglacjały i ponowne transgresje (rozprzestrzenianie się) lądolodu. Uważa się jednak, że bardzo ważnym czynnikiem jest zmniejszenie nasłonecznienia powierzchni Ziemi. Miałoby to być spowodowane m.in. zmianami w orbicie ziemskiej⁹ lub nasileniem zjawisk wulkanicznych¹⁰. Jednak ewolucjoniści nie zidentyfikowali konkretnych przyczyn, dlaczego w ogóle miałoby do tego dochodzić.

Epoka lodowcowa a wulkany

Naukowcy kreacjoniści rozwinęli ideę, że za epokę lodowcową w dużej mierze odpowiadają wulkany. Według nich epoka lodowcowa wymaga dwóch bardzo ważnych czynników: ogromnych opadów śniegu i chłodnych lat¹¹. To pierwsze wymaga, aby oceany były ciepłe, przez co oddają bardzo dużo pary wodnej do atmosfery. Natomiast chłodne lata sprawiają, że oddana przez oceany para wodna, przechodząc do wyższych szerokości geograficznych, pod wpływem chłodu zamienia się w duże ilości śniegu. Ten śnieg następnie opada i gromadzi się na wychłodzonej powierzchni Ziemi, tworząc lodowce i lądolody.

Za oba czynniki może odpowiadać nasilenie zjawisk wulkanicznych na Ziemi. Z jednej strony wybuchy wulkanów ogrzewają oceany na tyle, aby te oddawały odpowiednie ilości pary wodnej do atmosfery. Z drugiej strony natomiast wulkany na lądzie wyrzucają do atmosfery bardzo duże ilości pyłów i dwutlenku siarki, których działanie w atmosferze powoduje blokadę promieniowania słonecznego. Właśnie dlatego wzmożone zjawiska wulkaniczne na całej Ziemi mogą stać za epoką lodową.

A skąd wzięło się nasilenie wulkanizmu do tego stopnia, że doszło do utworzenia się rozległych lądolodów? Za to może odpowiadać tylko biblijny potop Noego. Ów potop to nie tylko deszcz padający z nieba, ale przede wszystkim wody, które wydostały się spod ziemi¹². To sugeruje bardzo rozległą działalność geologiczną, w tym gwałtowne trzęsienia ziemi i wybuchy wulkanów, a nawet rozpad całej skorupy ziemskiej na mniejsze fragmenty, tj. płyty tektoniczne. Po potopie zaś wciąż wybuchała duża liczba wulkanów, zarówno podwodnych, jak i lądowych. Te podgrzały oceany i ochłodziły atmosferę, wywołując wspomniane wcześniej czynniki odpowiedzialne za epokę lodowcową.

Przypisy

1. Davey C., Death toll rises to three as Tongan authorities release first statement following eruption, ABC News, 18 stycznia 2022, https://www.abc.net.au/news/2022-01-19/tonga-death-toll-update-eruption-hunga-haapai-volcano/100765412
2. Two drown in Peru as abnormally big waves from Tonga volcano hit coast, The Guardian, 17 stycznia 2022, https://www.theguardian.com/world/2022/jan/17/two-drown-in-peru-as-abnormally-big-waves-from-tonga-volcano-hit-coast
3. Volcano Can Affect Climate, USGS, https://www.usgs.gov/programs/VHP/volcanoes-can-affect-climate
4. Hebert J., The Tonga Volcano Eruption and the Ice Age, Institute for Creation Research, 14 lutego 2022, https://www.icr.org/article/tonga-volcano-eruption-ice-age
5. Volcano Can…, op. cit.
6. Sullivan C., Characterising Integlatial Periods ove the Past 800,000 Years, Eos, 2 marca 2016, https://eos.org/research-spotlights/characterizing-interglacial-periods-over-the-past-800000-years
7. Geologiczna Przeszłość Polski, Państwowy Instytut Geologiczny, http://geoportal.pgi.gov.pl/zrozumiec_ziemie/lekcje/lekcja_2
8. Agenbroad L. D., Holocene Epoch, Encyclopaedia Britannica, https://www.britannica.com/science/Holocene-Epoch
9. Znana przyczyna zlodowaceń, Ekologia.pl, 11 sierpnia 2009, https://www.ekologia.pl/wiadomosci/srodowisko/znana-przyczyna-zlodowacen,9840.html
10. Kuligowska E., Szybkie zmiany nasłonecznienia planet mogą prowadzić do globalnych zlodowaceń, Urania, 29 lipca 2020, https://www.urania.edu.pl/wiadomosci/szybkie-zmiany-naslonecznienia-planet-moga-prowadzic-do-globalnych-zlodowacen
11. Oard M. J., The Genesis Flood Caused the Ice Age, Answers in Genesis, 1 października 2004, https://answersingenesis.org/environmental-science/ice-age/genesis-flood-caused-the-ice-age/
12. Rdz 7,11.