Bombus lapidarius, czyli trzmiel kamiennik, to gatunek trzmiela z podrodzaju Melanobombus. Znany jest z czarno-czerwonego ubarwienia. Występuje w Europie Środkowej i odgrywa ważną rolę w zapylaniu roślin.
Taksonomia
Trzmiel kamiennik należy do rzędu błonkówek (Hymenoptera), rodziny pszczołowatych (Apidae) i rodzaju Bombus. Do tego samego rodzaju należą także trzmiel ziemny, trzmiel gajowy i trzmiel parkowy.
Wygląd
Ciało trzmiela kamiennika jest czarne z czerwonym odwłokiem. Królowa jest większa od robotnic, choć wyglądają podobnie. Samce mają żółty pas na odwłoku i takiego samego koloru znaczenia na głowie.
Gatunek ten ma średniej długości trąbkę, co ułatwia jego przedstawicielom zapylanie. Kolonie trzmieli kamienników są niewielkie i liczą od 100 do 200 osobników.
Występowanie
Trzmiel kamiennik występuje w całej Europie, w tym w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemczech i Szwecji. Preferuje otwarte tereny, unika lasów. Potrafi przemierzyć ponad 1500 metrów w poszukiwaniu pożywienia.
Cykl życia
Trzmiele kamienniki pojawiają się latem – w czerwcu, lipcu i sierpniu. Kolonię zakłada królowa. W kolonii istnieje swego rodzaju hierarchia, charakteryzująca się głównie dystansem między królową a innymi trzmielami. Robotnice nie tworzą między sobą hierarchii.
Opieka nad potomstwem
Trzmiele ogrzewają gniazdo, kurcząc mięśnie lotne. Ciepło pomaga im dbać o potomstwo i utrzymywać odpowiednią temperaturę gniazda.
Zachowania godowe
Samce wydzielają feromony, by przyciągnąć samice. Oznaczają miejsca substancjami chemicznymi, które są specyficzne dla gatunku. Feromony są uwalniane nad koronami drzew, co wymaga ich większej ilości ze względu na wiatr i słońce.
Feromony
Królowa wydziela feromony hamujące rozwój jajników u robotnic. Ich skład chemiczny różni się od feromonów robotnic.
Podział płciowy
Robotnice, a nie królowa, decydują o płci potomstwa. Samce są haploidalne, a samice diploidalne.
Żerowanie
Trzmiele kamienniki żerują głównie w promieniu 500 metrów od gniazda, choć niektóre pokonują większe odległości. Wykazują „wierność miejscu”, wracając do tych samych kwiatów.
Samce i robotnice
Samce przemierzają większe odległości niż robotnice. Te ostatnie pozostają bliżej gniazda, zajmując się jego budową. Często zdarza się, że zjadają jaja królowej.
Dieta
Trzmiele żywią się pyłkiem i nektarem. Robotnice czasami jedzą jaja królowej, mimo że ta próbuje je powstrzymać za pomocą swego rodzaju gróźb.
Interakcje z innymi gatunkami
Gniazda trzmiela kamiennika są atakowane przez pasożytnicze trzmiele z podrodzaju Psithyrus. Pasożyty chemicznie imitują wydzieliny gospodarza, by zdobyć dostęp do kolonii.
Mutualizm
Trzmiele kamienniki są ważnymi zapylaczami. Mogą zapylać w o wiele wyższych temperaturach niż inne gatunki trzmieli.
Żądła
Trzmiele kamienniki mają żądło i mogą nim się bronić.
Rolnictwo
Są istotnymi zapylaczami roślin uprawnych, takich jak Viscaria czy Centaurea scabiosa. Różnice w wielkości trzmieli wpływają na efektywność zapylania.
Status ochrony
Trzmiel kamiennik jest powszechny w Europie, ale w Irlandii jest bliski zagrożenia. Utrata siedlisk, takich jak wydmy, prowadzi do spadku populacji. Zachowanie tego gatunku jest kluczowe dla rolnictwa i bioróżnorodności.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Raszpla zwyczajna – raszpla – anioł morski – skwat – ryna
- Perłoródka rzeczna – skójka perłorodna
- Bioróżnorodność – czego uczy nas o powstaniu życia?
- Informacja – dowód na istnienie Stwórcy?
- Ławica ryb skamieniała w całości – jak to się mogło stać?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Bombus_lapidarius [19.12.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Ivar Leidus. Licencja: CC BY-SA 4.0.
