Surykatka, surykatka szara (Suricata suricatta) to mały drapieżny ssak z rodziny mangustowatych, żyjący w południowej Afryce.
Taksonomia
Obecną nazwę Suricata suricatta wprowadzili Oldfield Thomas i Harold Schwann w 1905 roku.
Charakterystyka
Surykatka szara to mała mangusta o smukłej sylwetce. Ma szeroki łeb, duże oczy, spiczasty pysk i długie łapy. Jej ogon jest cienki i zakończony czarną końcówką, a futro ma pręgowany wzór. Umaszczenie jest jasnoszare lub żółtawobrązowe, z ciemniejszymi pręgami na grzbiecie. Długość ciała wynosi 24–35 cm, a waga od 0,62 do 0,97 kg.
Włosy okrywowe mają czarne lub srebrzyste końcówki, co tworzy charakterystyczny wzór futra. Oczy, które zajmują ponad 20% długości czaszki, pozwalają na widzenie stereoskopowe (widzenie przestrzenne). Uszy, czarne i półksiężycowate, są zamykane podczas kopania, aby uniknąć wpadania do nich ziemi. Ogon o długości 17–25 cm pomaga w utrzymaniu równowagi.
Surykatka jest doskonale przystosowana do kopania. Jej przednie pazury są duże, ostre i zakrzywione, co ułatwia jej kopanie nor.
Surykatka szara ma system termoregulacji, który pozwala jej przetrwać w trudnych warunkach. Jej temperatura ciała zmienia się w ciągu dnia, osiągając około 38,3°C w dzień i 36,3°C w nocy. W trudnych warunkach oszczędza wodę i zmniejsza produkcję ciepła.
Zachowanie
Surykatki są bardzo społeczne. Tworzą grupy liczące od 2 do 30 osobników. Dzielą się obowiązkami, na przykład opieką nad młodymi lub czuwaniem nad bezpieczeństwem stada. Zazwyczaj to dominujące pary się rozmnażają, a podporządkowane osobniki pomagają w opiece nad młodymi.
Grupy surykatek szarych zamieszkują skaliste tereny i duże systemy nor na równinach. Obszar zajmowany przez grupę wynosi zwykle około 5 km², choć może być większy. Surykatki są bardzo czujne i nieustannie obserwują swoje otoczenie. Niektóre z nich pełnią rolę strażników i ostrzegają grupę przed niebezpieczeństwem, na przykład przed drapieżnikami.
W razie zagrożenia chowają się w norach, a po ustąpieniu niebezpieczeństwa wychodzą z nor, czujnie rozglądając się na boki.
Zachowania społeczne
Spotkania grup surykatek są bardzo brutalne. Często prowadzą do ciężkich ran, a nawet śmierci. Aż 19% surykatek ginie przez ataki innych osobników swojego gatunku.
Kopanie nor
Nory surykatek mają średnio 5 metrów średnicy i około 15 otworów. Zdarzają się jednak większe nory, nawet o wymiarach 25 na 32 metry, z 90 otworami. Systemy podziemnych tuneli mają 2-3 poziomy i sięgają do 1,5 metra głębokości. W norach znajdują się „awaryjne wyjścia”, które służą do szybkiej ucieczki w razie niebezpieczeństwa. Surykatki kopią wspólnie, tworząc szereg, w którym usuwają ziemię.
Temperatura na powierzchni nie wpływa od razu na wnętrze nory, co powoduje opóźnienie i tworzy gradient temperatury. Dzięki temu surykatki nie muszą indywidualnie regulować temperatury ciała i mogą korzystać z mikroklimatu nor.
Wokalizacje
Surykatki mają bogaty repertuar dźwięków. Używają ich do komunikacji w różnych sytuacjach. Badania zarejestrowały 12 typów dźwięków, używanych w sytuacjach takich jak ochrona przed drapieżnikami, opieka nad młodymi, kopanie, wygrzewanie się, czy agresja.
Dieta
Surykatki to głównie owadożercy. Ich dieta składa się przede wszystkim z chrząszczy i motyli. Zjadają również jaja, płazy, stawonogi (np. skorpiony, na które są odporne), gady, małe ptaki, rośliny i nasiona.
Surykatki codziennie spędzają od pięciu do ośmiu godzin na poszukiwaniu pożywienia. Przemieszczają się w grupie, pozostając w odległości do 5 metrów od siebie, i szukają jedzenia w granicach swojego terytorium. Wracaja do danego miejsca dopiero po tygodniu, aby zasoby zdążyły się odnowić. Polują, kierując się zapachem. Często kopią w ziemi lub przewracają kamienie, by znaleźć ukrytą zdobycz.
Rozmnażanie
Surykatki rozmnażają się przez cały rok, choć najwięcej narodzin przypada na deszczowe miesiące. Zazwyczaj rozmnażają się tylko dominujące osobniki. Samice osiągają dojrzałość płciową w wieku dwóch do trzech lat.
Po ciąży trwającej 60-70 dni rodzi się od trzech do siedmiu młodych. W pierwszych dniach życia ważą około 100 g. Młode szybko rosną, a tempo wzrostu jest najszybsze w pierwszym miesiącu.
Małe osobniki pozostają w norze przez około 16 dni, a po 26 dniach zaczynają wychodzić z dorosłymi w poszukiwaniu pożywienia. Młode stają się wystarczająco niezależne, by samodzielnie szukać pożywienia w wieku około 12 tygodni. Surykatki w naturze żyją od pięciu do 15 lat, a w niewoli mogą dożyć nawet 20 lat.
Rozmieszczenie
Surykatka występuje w południowo-zachodniej Botswanie oraz w zachodniej i południowej Namibii. Można ją spotkać także w północnej i zachodniej części Południowej Afryki. Jej zasięg ledwo sięga do południowo-zachodniej Angoli. Surykatki żyją na obszarach o kamienistej, często wapiennej glebie. Preferują różne suche i otwarte siedliska z niewielką ilością roślinności drzewiastej.
Są powszechne w sawannach, na otwartych równinach oraz w skalistych rejonach wzdłuż wyschniętych rzek.
Zagrożenia
Surykatka jest klasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski przez IUCN. Wzrost populacji wydaje się stabilny. Nie ma znaczących zagrożeń, z wyjątkiem niskich opadów, które mogą prowadzić do śmierci całych grup.
Surykatki żyją w kilku obszarach chronionych.
Są generalnie oswojone, ale nie nadają się na zwierzęta domowe. Mogą być agresywne i mają silny zapach, który przypomina odór fretki. Nie są prześladowane ze względu na ich znaczenie w ochronie upraw.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Czapla śnieżna
- Ratel miodożerny
- Ptasia mądrość – przypadkowa czy celowa?
- Antymateria – zagadka dla teorii Wielkiego Wybuchu
- Hybryda, która nigdy nie miała powstać
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Meerkat [dostęp: 14.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Diego Delso. Licencja: CC BY-SA 4.0.
