Strzykwy (Holothuroidea), należące do szkarłupni, charakteryzują się wydłużonym ciałem. Można je znaleźć na dnie morskim na całym świecie. Pełnią istotną rolę w ekosystemach morskich, rozkładając detrytus i inne substancje organiczne, co ułatwia ich dalszy rozkład przez bakterie.
Anatomia
Większość strzykw ma miękkie, cylindryczne ciało, które może być zaokrąglone na końcach. Ich długość waha się od kilku milimetrów do ponad 3 metrów. Posiadają pięć rzędów odnóży, choć niektóre gatunki poruszają się pełzając. Otwór gębowy, zwykle otoczony czułkami, znajduje się na jednym z końców ciała, a otwór odbytowy na końcu przeciwległym.
Wyjątkową cechą strzykw jest ich zdolność do kontrolowania kolagenu w ścianach ciała, co pozwala im zmieniać konsystencję swojego organizmu – mogą się „rozpływać”, aby wcisnąć się w szczeliny, a następnie ponownie sztywnieć.
Ich ciało składa się z pięciu układów wodnych (ambulakralnych) przedzielonych rowkami, które mają cztery rzędy odnóży (u niektórych gatunków są zredukowane lub nieobecne).
Ściana ciała składa się z warstwy naskórka i skóry właściwej oraz drobnych wapiennych kosteczek. Wewnątrz ściany znajduje się jama ciała, podzielona przez trzy podłużne krezki, które otaczają narządy wewnętrzne.
Układ pokarmowy
Za otworem gębowym znajduje się gardziel otoczona pierścieniem dziesięciu wapiennych płytek, które służą jako punkt przyczepu mięśni, umożliwiających wciąganie czułków i kontrolujących ruchy ciała. Jelito, długie i spiralnie skręcone, kończy się kloaką lub odbytem.
Układ nerwowy
Strzykwy nie posiadają prawdziwego mózgu. Pierścień tkanki nerwowej wokół otworu gębowego wysyła sygnały do czułków i gardzieli. W ich skórze znajdują się zakończenia nerwowe, które pozwalają im wyczuwać dotyk i światło.
Układ oddechowy
Strzykwy oddychają poprzez wciąganie i wydalanie wody przez odbyt. Wymiana gazowa zachodzi przez cienkie ściany kanalików oddechowych; tlen dostaje się do jamy ciała, a dwutlenek węgla jest usuwany.
Układ krążenia
Układ krwionośny strzykw składa się zarówno z naczyń krwionośnych, jak i otwartych zatok.
U większych gatunków znajdują się dodatkowe naczynia nad i pod jelitem, które są połączone z setkami małych mięśni, pełniących funkcję miniaturowych serc.
Krew strzykw przypomina płyn celomatyczny i zawiera hemoglobinę. Dzięki temu u wielu gatunków zarówno krew, jak i płyn mają czerwony kolor.
Narządy ruchu
Jak wszystkie szkarłupnie, strzykwy mają pięciopromienną symetrię, z ciałem podzielonym na pięć niemal identycznych części wokół centralnej osi. Trzy pasma układu wodnego po stronie brzusznej zawierają liczne odnóża ambulakralne, które często mają przyssawki i umożliwiają zwierzęciu pełzanie.
Endoszkielet
Szkarłupnie zazwyczaj mają szkielet zbudowany z płytek wapiennych. U większości strzykw te struktury zredukowały się do mikroskopijnych kosteczek, znajdujących się pod skórą.
Siedlisko
Strzykwy są licznie obecne na głębokim dnie morskim, gdzie często stanowią przeważającą część biomasy zwierzęcej. Na głębokościach większych niż 8 900 m strzykwy odpowiadają za 90% całkowitej masy makrofauny. Tworzą duże stada.
Ruch
Niektóre gatunki mają ciało o prawie tej samej gęstość co otaczająca woda, co pozwala im na wykonywanie długich skoków (do 1 000 metrów) przed powolnym opadaniem na dno oceanu.
Dieta
Dieta większości strzykw składa się z planktonu oraz rozkładającej się materii organicznej. Niektóre z nich chwytają przepływający pokarm. Inne gatunki przeszukują dno za pomocą czułków lub zagrzebują się w mule.
Pojedynczy osobnik może spożyć więcej niż 45 kilogramów osadów rocznie. Strzykwy odgrywają kluczową rolę w oczyszczaniu dna morskiego.
Rozmnażanie
Większość strzykw rozmnaża się, uwalniając spermę i jaja do wody. W sprzyjających warunkach pojedynczy osobnik może wyprodukować tysiące gamet.
Strzykwy zazwyczaj są dwupłciowe, a ich układ rozrodczy składa się z jednej gonady.
Symbioza
Wiele małych organizmów, np. krewetek, ryb, wieloszczetów, krabów, a także niektóre pasożyty żyją w symbiozie ze strzykwami.
Drapieżcy
Strzykwy rzadko są atakowane przez morskie drapieżniki ze względu na toksyny, które zawierają. Niemniej jednak pozostają ofiarą niektórych drapieżników odpornych na te toksyny, które paraliżują strzykwy silnym jadem przed ich całkowitym połknięciem.
Estywacja
W przypadku podwyższenia temperatury wody, niektóre gatunki strzykw z umiarkowanych mórz mogą przechodzić w sen letni, podczas którego zatrzymują odżywianie, a ich waga spada. Po poprawie warunków, ciało wraca do normy.
Związek z ludźmi
Na rynku istnieje wiele gatunków strzykw o znaczeniu komercyjnym, które są zbierane i suszone na eksport do kuchni chińskiej, gdzie są znane jako hoisam.
Medycyna
Strzykwy były wykorzystywane w tradycyjnej medycynie azjatyckiej do leczenia różnych dolegliwości. Obecnie badane są jednak pod kątem wykorzystania w terapii raka jelita grubego.
Pozyskiwanie
Strzykwy są pozyskiwane z naturalnych siedlisk, zarówno w sposób legalny, jak i nielegalny, a ich hodowla w akwakulturze staje się coraz powszechniejsza. Zebrane zwierzęta są zazwyczaj suszone w celu dalszej odsprzedaży.
Akwakultura
Nadmierna eksploatacja zasobów strzykw w wielu regionach świata była motywacją do rozwoju akwakultury strzykw na początku lat 80. XX wieku.
Ochrona
W Indiach od 2001 roku komercyjny zbiór i transport strzykw są surowo zabronione.
W kulturze popularnej
Strzykwy zainspirowały tysiące haiku w Japonii, gdzie nazywane są namako (海鼠), co w tłumaczeniu oznacza „morskie myszy”.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Sea_cucumber [dostęp: 25.09.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Nhobgood . Licencja:CC BY 3.0.
