Pakożer leśny, zwany także psem leśnym (Speothos venaticus) to drapieżnik z rodziny psowatych występujący w Ameryce Środkowej i Południowej. Mimo szerokiego zasięgu, w większości regionów jest niezwykle rzadki. Wyjątek stanowi Surinam, Gujana i Peru. Po raz pierwszy gatunek został opisany przez Petera Wilhelma Lunda na podstawie skamieniałości odnalezionych w brazylijskich jaskiniach. Przez pewien czas zwierzę to uważane było za wymarłe.
Pakożer leśny jest jedynym żyjącym przedstawicielem rodzaju Speothos. Badania genetyczne wskazują, że jego najbliższym żyjącym krewnym może być wilk grzywiasty pochodzący z centralnej części Ameryki Południowej lub likaon pstry. Gatunek ten został sklasyfikowany jako bliski zagrożenia (Near Threatened) – według IUCN.
W Brazylii drapieżnik ten nazywany jest cachorro-vinagre („pies octowy”) lub cachorro-do-mato („pies leśny”). W krajach hiszpańskojęzycznych funkcjonują określenia takie jak perro vinagre („pies octowy”), zorro vinagre („lis octowy”), perro de agua („pies wodny”) i perro de monte („pies leśny”).
Opis
Pakożery leśne mają miękką, długą sierść w kolorze brązowym z żółtawym odcieniem. Głowa, szyja i grzbiet są jaśniejsze, lekko czerwonawe. Spód ciała jest ciemny, czasem z jaśniejszą plamą na gardle. Młode osobniki różnią się wyglądem od dorosłych. Cecha, która je charakteryzuje to całkowicie czarne futro. Dorosłe psy leśne osiągają długość ciała (bez ogona) od 57 do 75 cm. Ogon mierzy 12,5–15 cm. Wysokość w kłębie wynosi 20–30 cm. Ważą od 5 do 8 kg. Wyróżniają się krótkimi nogami w stosunku do długości ciała, krótkim pyskiem i stosunkowo małymi uszami.
Zęby pakożerów leśnych są przystosowane do mięsożernego trybu życia. Zwierzęta te mają unikalny wzór uzębienia: 3.1.4.1 / 3.1.4.2, co daje łącznie 38 zębów. Drapieżnik ten jest jednym z trzech gatunków psowatych (obok dingo i likaona pstrego) posiadającym trzonowce z tzw. „piętą tnącą” – pojedynczym guzkiem, który wydłuża powierzchnię tnącą dolnego zęba. Samice mają cztery pary sutków. Obie płcie dysponują dużymi gruczołami zapachowymi po obu stronach odbytu. Dodatkowo posiadają błony pławne, co ułatwia im efektywne pływanie.
Zasięg występowania
Pakożer leśny żyje od Kostaryki w Ameryce Środkowej po wschodnie rejony Ameryki Południowej, aż do Boliwii, Paragwaju i południowej Brazylii. Preferuje nizinne lasy do wysokości 1900 metrów n.p.m., wilgotne sawanny i inne środowiska w pobliżu rzek. Można go jednak spotkać także na bardziej suchych terenach oraz otwartych pastwiskach. Historyczny zasięg tego gatunku mógł obejmować większy obszar Kostaryki, gdzie zwierzęta te są wciąż od czasu do czasu spotykane. Nowe, powtarzające się doniesienia o grupach psów leśnych pochodzą z Parku Narodowego Barbilla i Międzynarodowego Parku La Amistad, a także ze znacznej części Gór Talamanca na północny zachód od tych obszarów.
Rozpoznano trzy podgatunki pakożera leśnego:
- Speothos venaticus venaticus: występuje w południowej Kolumbii i Wenezueli, Gujanach, większości Brazylii, wschodnim Ekwadorze i Peru, Boliwii oraz północnym Paragwaju.
- Speothos venaticus panamensis: zamieszkuje Panamę, północną Kolumbię i Wenezuelę oraz zachodni Ekwador.
- Speothos venaticus wingei: występuje w południowej Brazylii, Paragwaju oraz skrajnym północno-wschodnim rejonie Argentyny. Pierwsze zdjęcia tego podgatunku w Argentynie wykonano w kwietniu 2016 roku za pomocą fotopułapki w prywatnym rezerwacie ekologicznym Don Otto, w departamencie Eldorado, prowincji Misiones.
Zachowanie
Pakożer leśny to drapieżniki żerujący w ciągu dnia. Żywi się głównie dużymi gryzoniami, takimi jak paka, aguti, akuczi i kapibara. Choć zwierzęta te mogą polować samotnie, zazwyczaj działają w małych stadach. W grupie są w stanie polować na znacznie większe ofiary, w tym nawet na pekari i nandu. Zanotowano przypadek, gdy sześcioosobowe stado psów leśnych upolowało tapira ważącego 250 kg. Pakożery ścigały go i kąsały w nogi tak długo, aż zwierzę zostało powalone. Podczas polowania na pakę część stada ściga ofiarę na lądzie, a reszta czeka w wodzie, gdzie zwierzę próbuje się schronić.
Pakożer leśny jest najbardziej towarzyskim gatunkiem psowatych w Ameryce Południowej. Kryje się w pustych pniach drzew lub jamach, takich jak nory pancerników. Stado tworzy para rodzicielska oraz ich bezpośredni krewni, zajmując teren o powierzchni od 3,8 do 10 km². Rozmnaża się tylko dorosła para. Reszta członków grupy pełni rolę podporządkowanych pomocników. Opiekują się szczeniętami i pilnują ich bezpieczeństwa. Członkowie stada utrzymują kontakt poprzez częste skomlenie. Jest to szczególnie ważne w gęstym podszycie, gdzie widoczność jest ograniczona. Podczas konsumpcji dużej zdobyczy rodzice ustawiają się na jej dwóch końcach. Ułatwia to młodym rozrywanie ciała ofiary.
Rozmnażanie
Pakożery leśne rozmnażają się przez cały rok. Ruja trwa do 12 dni. Pojawia się co 15–44 dni. Podczas kopulacji, podobnie jak u wielu innych psowatych, zwierzęta pozostają połączone przez pewien czas. Ważnym elementem rytuału godowego jest znakowanie terenu moczem.
Ciąża trwa od 65 do 83 dni i zazwyczaj kończy się narodzinami od trzech do sześciu szczeniąt. Odnotowano jednak także większe mioty, liczące nawet 10 młodych. Szczenięta rodzą się ślepe i bezbronne. Początkowo ważą od 125 do 190 gramów. Oczy otwierają po 14–19 dniach. Niedługo później zaczynają opuszczać legowiska. Szczenięta są odstawiane od mleka matki w wieku około czterech tygodni. Dojrzałość płciową osiągają po roku. W warunkach hodowlanych psy leśne mogą dożyć nawet 10 lat.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Opuchlak – nadrach
- Manat
- Nietoperze, pszczoły, motyle – złożona inżynieria
- Czy Księżyc jest dziełem przypadku?
- Zagadka Whopper Sand
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Bush_dog [dostęp: 02.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Marc Champiaux. Licencja: Domena Publiczna.
