Kot błotny (Felis chaus), znany także jako chaus, kot trzcinowy lub bagienny, to średniej wielkości dziki kot. Występuje od wschodnich regionów Morza Śródziemnego i Kaukazu po części Azji Środkowej, Południowej i Południowo-Wschodniej. Preferuje tereny podmokłe, takie jak bagna i obszary przybrzeżne z gęstą roślinnością.
Historia taksonomiczna
Gatunek opisał Johann Anton Güldenstädt w 1776 roku, na podstawie osobnika złapanego w kaukaskich mokradłach. Obecną nazwę nadał mu Johann Christian Daniel von Schreber. Aktualnie rozpoznaje się trzy podgatunki.
Charakterystyka
Kot bagienny to średniej wielkości, długonogi kot, największy wśród gatunków z rodziny kotów. Jego ciało (bez ogona) mierzy od 59 do 76 cm, a wysokość w kłębie wynosi około 36 cm. Waży od 2 do 16 kg. Samice są mniejsze i lżejsze od samców.
Pysk kota błotnego jest długi i wąski, przy dolnej części ma biały kolor. Uszy są spiczaste, brązowe z tyłu i osadzone blisko siebie. Na ich końcach wyrastają czarne pędzelki.
Oczy są żółte z eliptycznymi źrenicami, otoczone białymi liniami.
Czaszka jest szeroka w okolicy łuków jarzmowych, co sprawia, że łeb wydaje się bardziej okrągły.
Sierść kota błotnego jest jednolita – piaskowa, czerwonobrązowa lub szara. Brak na niej plam. Kocięta są prążkowane i cętkowane, a niektóre dorosłe osobniki mogą zachować te cechy. Brzuch i gardło są jaśniejsze niż reszta ciała. Sierść na grzbiecie jest gęstsza niż na spodzie, a w ciągu roku kot linieje dwa razy. Letnia sierść jest szorstka i jaśniejsza.
Jest większy i smuklejszy od kota domowego.
Zasięg i siedlisko
Kot trzcinowy występuje na Bliskim Wschodzie, Kaukazie, subkontynencie indyjskim, w Azji Środkowej i Południowo-Wschodniej, na Sri Lance oraz w południowych Chinach. Preferuje tereny z dostępem do wody i gęstą roślinnością, takie jak bagna, brzegi rzek i obszary trawiaste. Zauważa się go na polach uprawnych, np. fasoli czy trzciny cukrowej, a także w pobliżu ludzkich osiedli.
Może on przetrwać na obszarach z małą ilością roślinności, ale nie toleruje zimnych klimatów i rzadko występuje tam, gdzie często pada śnieg. Unika lasów deszczowych i gęsto zalesionych terenów.
Ekologia i zachowanie
Chaus jest zwierzęciem aktywnym w dzień. Podczas gorących godzin południowych odpoczywa w norach, zaroślach i krzakach. W zimowe dni często wygrzewa się na słońcu. Zachowanie kota błotnego nie zostało dokładnie zbadane. Jest zwierzęciem samotnym i nie łączy się z innymi osobnikami swojego gatunku, z wyjątkiem okresu godowego. Najważniejsza interakcja to więź matki z kociętami. Terytoria są utrzymywane przez znakowanie moczem i zapachem.
Głównymi drapieżnikami kota błotnego są lamparty, tygrysy, niedźwiedzie, krokodyle, cyjony rude, szakale, kotek cętkowany, duże ptaki drapieżne i węże.
W obliczu zagrożenia kot błotny wydaje dźwięki przypominające małe ryki, co jest nietypowe dla innych przedstawicieli rodzaju kotów. Jego miauczenie jest także nieco niższe niż u typowego kota domowego. Kot bagienny może być nosicielem pasożytów, takich jak kleszcze.
Dieta i polowanie
Kot błotny jest głównie mięsożerny. Preferuje małe ssaki, takie jak myszoskoczki, zające i gryzonie. Poluje także na ptaki, ryby, żaby, owady i małe węże. Jego ofiary zazwyczaj ważą mniej niż 1 kg, ale czasami poluje też na młode gazele. Ciekawostką jest, że kot błotny jest częściowo wszystkożerny – w zimie spożywa także owoce.
Długie uszy pomagają mu w lokalizacji ofiary. Stosuje różne techniki, aby zdobyć pożywienie. Potrafi wykonywać wysokie skoki, aby złapać ptaki. Bardzo dobrze się wspina po drzewach, a w biegu osiąga prędkość do 32 km/h. Może przepłynąć do 1,5 km w wodzie i nurkować, aby złapać ryby.
Rozmnażanie
Obie płcie osiągają dojrzałość płciową w wieku około roku. Zachowanie godowe przypomina to u kota domowego: samiec goni samicę, chwytając ją za kark. Po udanym kryciu samica wydaje głośny okrzyk i reaguje niechęcią wobec partnera. Para następnie się rozdziela.
Ciąża trwa niemal dwa miesiące. Porody odbywają się między grudniem a czerwcem, chociaż terminy mogą się różnić w zależności od regionu. Przed porodem matka przygotowuje gniazdo z trawy w opuszczonej norze lub w wydrążonym drzewie. W miocie może być od jednego do pięciu kociąt, zazwyczaj dwa lub trzy.
Kocięta ważą od 43 do 55 g przy urodzeniu i są znacznie mniejsze w dzikiej naturze niż w niewoli. Są początkowo ślepe i bezbronne, otwierają oczy w wieku od 10 do 13 dni i są w pełni odchowane po około trzech miesiącach. Samce kota trzcinowego zazwyczaj nie biorą udziału w wychowaniu kociąt, chociaż w niewoli są bardzo opiekuńcze.
Średni czas życia kota trzcinowego wynosi 5,2 roku.
Zagrożenia
Kot błotny zmaga się z wieloma zagrożeniami. Główne niebezpieczeństwo to utrata siedlisk. Niszczenie terenów podmokłych, budowa na nich i zanieczyszczenie środowiska wpływają na populację kota bagiennego. Industrializacja i urbanizacja również mają negatywny wpływ.
Nielegalne polowania stanowią zagrożenie w Turcji i Iranie.
W Jordanii koty błotne są zagrożone przez rozwój rolnictwa wzdłuż rzek Jarmuk i Jordan. Rolnicy polują na nie i używają trucizn w odwecie za ataki na ptactwo.
W latach 70. XX wieku koty błotne w Azji Południowo-Wschodniej były najczęściej spotykanymi dzikimi kotami w pobliżu wsi. Od lat 90. są rzadko widywane.
Ochrona
Polowanie na kota błotnego jest zabronione w Bangladeszu, Chinach, Indiach, Izraelu, Mjanmie, Tadżykistanie, Tajlandii i Turcji.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Krabojad foczy – krabojad – foka krabojad
- Manduca sexta
- Skamieniałości nie na miejscu
- Komety, obłok Oorta i wiek Układu Słonecznego
- Dobór naturalny – prawda czy fikcja?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Jungle_cat [dostęp: 22.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Donar Reiskoffer. Licencja: CC BY 3.0.
