Grindwal (Globicephala) to rodzaj zębowca z rodziny delfinowatych (Delphinidae). Swoją angielską nazwę – „pilot whales” – zawdzięcza temu, że często widuje się go podążającego za statkami lub pływającego u ich dziobu. Zwierzęta charakteryzują się dobrze rozwiniętym czołowym melonem, który jest kluczowym narządem echolokacji. Są to ssaki społeczne. Zazwyczaj podróżują w grupach liczących od kilkunastu do kilkuset osobników.
Niestety, populacje tych zwierząt w niektórych regionach świata są zagrożone. Do głównych przyczyn należą:
- intensywne połowy,
- zakłócenia ekosystemów morskich,
- kolizje z łodziami,
- wykorzystywanie w parkach tematycznych.
Na francuskiej liście IUCN gatunki z rodzaju Globicephala zostały sklasyfikowane jako narażone na wyginięcie (kategoria „vulnerable”).
Klasyfikacja
Współczesne gatunki
Zgodnie z danymi ITIS (stan na 10 lutego 2017 r.) oraz Mammal Species of the World (wersja 3, 2005):
- Globicephala macrorhynchus Gray, 1846 – grindwal krótkopłetwy
- Globicephala melas (Traill, 1809) – grindwal długopłetwy
Wymarłe gatunki
Zgodnie z Paleobiology Database (stan na luty 2017 r.):
- † Globicephala etruriae Pilleri, 1987
- † Globicephalus karsteni Olfers, 1839
- † **Globicephala un
Grindwal – opis
Grindwale osiągają długość ciała od 5 do 8,5 metra. Ich masa wynosi od 3 do 3,5 tony. Samice są zauważalnie mniejsze i lżejsze od samców. Noworodki mierzą około 2 metrów. Zwierzęta te wyróżniają się stosunkowo długimi płetwami oraz charakterystycznym kształtem głowy. Dzięki obecności dużej poduszki tłuszczowej ich czoło jest wypukłe, podczas gdy pysk pozostaje mały. Ciało jest jednolicie czarne lub grafitowe. Na spodzie widoczna jest jasna, niemal biała plama.
Siedlisko
Grindwale zamieszkują morza zarówno półkuli południowej, jak i północnej. Największe ich skupiska występują w północnych rejonach Oceanu Atlantyckiego, szczególnie między Islandią a Szkocją. Rzadziej pojawiają się w Bałtyku oraz Morzu Śródziemnym. Choć brakuje szczegółowych badań dotyczących trendów populacyjnych gatunku, to wydaje się, że zwierzęta nie są obecnie zagrożone wyginięciem. Każdego roku odławia się jednak kilka tysięcy osobników w okolicach Wysp Owczych oraz Nowej Fundlandii.
Tryb życia grindwali
Grindwale to zwierzęta stadne. Ich życie społeczne zależy od środowiska, w którym występują. W spokojnych, głębokich rejonach mórz tworzą niewielkie grupy rodzinne, prowadzone przez najstarsze samice. W wodach północnych natomiast gromadzą się w stada liczące nawet do 1000 osobników, gdzie panują silne więzi społeczne. Grindwale regularnie migrują w poszukiwaniu pokarmu. Zimą przemieszczają się do cieplejszych wód. Potrafią nurkować na głębokość do 600 metrów i przebywać pod wodą przez 10 minut. Często wystawiają głowę nad powierzchnię wody lub uderzają ogonem w jej taflę. Młode osobniki chętnie wyskakują z wody, co świadczy o ich energicznej naturze.
Odżywianie
Grindwale żywią się głównie rybami tworzącymi duże ławice oraz kałamarnicami. Zdolność do echolokacji w połączeniu z tym, że potrafią nurkować na duże głębokości, sprawia, że są w stanie skutecznie polować na te zwierzęta w otwartych wodach. Pokarm zdobywają zwykle podczas wspólnych polowań. Dodatkowo wzmacnia to ich więzi społeczne.
Rozmnażanie i rozwój
Samice grindwali osiągają dojrzałość płciową w wieku około 6 lat. Samce dojrzewają znacznie później – dopiero po 12 latach. Młode, nawet po osiągnięciu samodzielności, pozostają w grupach, w których się urodziły. Podkreśla to ich silne więzi społeczne. Samice mogą dożywać nawet 60 lat. Samce zazwyczaj żyją krócej – około 40 lat.
Systematyka
Rodzaj Globicephala został zdefiniowany w 1828 roku przez francuskiego zoologa René Lessona. Opisał on go w swojej publikacji poświęconej historii naturalnej ssaków i ptaków. Gatunkiem typowym, wyznaczonym w oryginalnym oznaczeniu, jest grindwal długopłetwy (Globicephala melas).
Etymologia
- Globicephala (Globiocephalus): łacińskie globus oznacza ‘piłkę’ lub ‘kulę’, a greckie κεφαλη (kephalē) – ‘głowę’.
- Cetus: greckie κητος (kētos) oznacza ‘wieloryba’.
- Sphaerocephalus: greckie σφαίρα (sphaíra) – ‘piłka’ lub ‘kula’, oraz -κεφαλος (-kephalos) – ‘-głowy’, od κεφαλη (kephalē) – ‘głowa’. Gatunkiem typowym w oznaczeniu monotypowym jest Globiocephalus incrassatus J.E. Gray, 1862 (tożsamy z Delphinus melas Traill, 1809).
- Globiceps: łacińskie globus – ‘piłka’ lub ‘kula’, oraz -ceps – ‘-głowy’, od caput, capitis – ‘głowa’.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Jenot
- Homar amerykański
- Czym są zmiany klimatyczne na Ziemi? Jaki jest w nich udział człowieka i jak możemy temu zaradzić?
- Zorza polarna – czym jest, jak powstaje i gdzie możemy ją zaobserwować?
- Żywe skamieliny kwestionują teorię ewolucji
Źródło
1. https://fr.wikipedia.org/wiki/Globicephala [dostęp: 25.01.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikipedia Commons. Autor: Mmo iwdg. Licencja: CC BY-SA 3.0.