Palmojad (Gypohierax angolensis), zwany także rakamą, to duży ptak drapieżny. Należy do rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), podobnie jak myszołowy, kanie, błotniaki, sępy i orły. Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Gypohierax.
To sęp Starego Świata. Nie jest blisko spokrewniony z sępami Nowego Świata, które należą do innej rodziny (Cathartidae).
Występowanie palmojada
Ptak ten zamieszkuje Afrykę Subsaharyjską. Żyje w lasach i na sawannach, głównie w pobliżu wody. Jego zasięg pokrywa się z występowaniem palm olejowych i palm rafia.
Jest łatwy do zaobserwowania. Często przebywa w pobliżu ludzi. Można go spotkać na hotelowych trawnikach w Gambii i innych turystycznych rejonach.
Taksonomia
Po raz pierwszy opisał go niemiecki przyrodnik Johann Friedrich Gmelin w 1788 roku. Umieścił go w rodzaju Falco i nadał nazwę Falco angolensis. Oparł się na wcześniejszym opisie angielskiego ornitologa Johna Lathama z 1781 roku.
W 1836 roku niemiecki badacz Eduard Rüppell przeniósł gatunek do nowego rodzaju Gypohierax. Gatunek jest monotypowy, czyli nie ma podgatunków.
Wygląd palmojada
Dorosłe osobniki są charakterystyczne. Ważą 1,3–1,7 kg, mierzą 60 cm długości, a ich rozpiętość skrzydeł wynosi 1,5 m. To najmniejszy sęp Starego Świata.
Ich upierzenie jest białe z czarnymi fragmentami na skrzydłach i ogonie. Wokół oczu mają czerwoną plamę. Młode są brązowe z żółtawymi plamkami przy oczach. Pełne ubarwienie dorosłych uzyskują po 3–4 latach.
W locie przypomina orła bardziej niż typowego sępa. Potrafi długo machać skrzydłami i nie jest zależny od prądów powietrznych. Może być mylony z rybożerem afrykańskim i ścierwnikiem, ale różni się od nich ubarwieniem.
Samce i samice wyglądają tak samo.
Siedlisko
Palmojad występuje wzdłuż wybrzeży Afryki. Można go spotkać od Gambii po Kenię i dalej na południe, aż do RPA. Szacuje się, że na całym kontynencie żyje około 80 000 par. W RPA populacja liczy około 40 osobników.
W Południowej Afryce gniazduje tylko w Mozambiku i RPA. W latach 70. XX wieku zamieszkiwał głównie okolice palm rafia w Kosi Bay i Mtunzini. W Mtunzini przetrwał dzięki sztucznej uprawie tych palm. Obecnie znanych jest siedem miejsc lęgowych.
Ptak ten żyje głównie w lasach nadmorskich i namorzynowych bagnach do wysokości 1500 m n.p.m. Można go spotkać także na wilgotnych sawannach.
Żywienie
Palmojad jest wyjątkowy wśród ptaków drapieżnych. Jego dieta składa się głównie z owoców palm olejowych i rafia. U dorosłych owoce stanowią ponad 60% pożywienia, u młodych – nawet 90%.
Zjada także dzikie daktyle, pomarańcze, nasiona i ziarna. Nie stroni jednak od mięsa. Żywi się krabami, ślimakami, żabami, rybami i owadami. Zjada również małe ssaki, ptaki, ich pisklęta, a nawet jaja gadów. Czasami atakuje drób i żywi się padliną.
Rozród palmojada
Pary budują duże gniazda z gałęzi, wysoko w koronach drzew. Często korzystają z tego samego miejsca przez wiele lat. W miejscach, gdzie rosną palmy rafia, gniazdują u nasady liści.
Podczas godów pary wykonują powietrzne akrobacje, nurkując i koziołkując. To rzadkość wśród sępów.
Samica składa jedno jajo, białe z brązowymi plamkami. Oboje rodzice wysiadują je przez 4–6 tygodni. Po 85–90 dniach młode opuszcza gniazdo.
Status ochronny
Palmojad jest szeroko rozpowszechniony i ma stabilną populację. W RPA występuje rzadko, ale nie jest zagrożony.
Największym problemem jest utrata siedlisk. W Mozambiku wylesianie wybrzeży zagraża jego populacji. W RPA urbanizacja i kopalnie piasku zmniejszają liczbę odpowiednich miejsc do gniazdowania.
Nie prowadzi się specjalnych programów ochrony gatunku. Jego populacja w RPA jednak rośnie, co jest wyjątkiem wśród sępów. Ptaki migrują stamtąd do Mozambiku, pomagając utrzymać tamtejszą populację.
Uprawa palm rafia sprzyja wzrostowi ich liczby. Część ich siedlisk znajduje się także w chronionym Parku Isimangaliso Wetland.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Sum rekini
- Czeczotka
- Czy człowiek to zwierzę? Czyli o tym jakie są różnice pomiędzy nami.
- Czy Biblia wyjaśnia epokę lodowcową?
- Młoda Ziemia – dowody geologiczne
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Palm-nut_vulture [dostęp: 03.02.2025].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Charles J. Sharp. Licencja: CC BY-SA 4.0.
, niezwykłym ptaku z rodziny jastrzębiowatych zamieszkującym sawanny i lasy Afryki.){kind=link}