Catenulida, katenulidy to bazalna grupa płazińców klasyfikowana w zależności od systemu jako podtyp, gromada lub rząd. Liczy około 120 opisanych gatunków mikroskopijnych zwierząt, z czego 14 występuje w morzu, a reszta w wodach słodkich.
Opis
Catenulidy to robakowate zwierzęta o długości ciała do kilkunastu milimetrów, które wyróżniają się prostą budową anatomiczną. Pokryte są urzęsionym nabłonkiem, w którym nie występują rabdity. Ich otwór gębowy położony jest subterminalnie po brzusznej stronie ciała. Wyznacza on granice pomiędzy położonym z przodu rostrum a tułowiem. Otwór gębowy prowadzi do nieskomplikowanej gardzieli oraz jelita, które pozbawione jest odbytu. Układ nerwowy składa się z mózgu, dwóch głównych podłużnych pni nerwowych położonych lateralnie, krótkich nerwów prowadzących z mózgu do gardzieli i przodu ciała oraz subepitelialnej rozproszonej sieci nerwowej. Mózg znajduje się w rostrum. Można w nim wyróżnić położony centralnie neuropil oraz otaczające go perikarva.
Charakterystyczne dla tych organizmów jest to, że ich gonady są nieparzyste, a samczy gonopor otwiera się na grzbietowej stronie ciała, tuż nad gardzielą. Układ rozrodczy samic nie posiada typowych przewodów i struktur obecnych u innych płazińców. Warto dodać, że plemniki są nieruchome i pozbawione wici lub rzęsek. U tych zwierząt często występuje rozmnażanie bezpłciowe, przez paratomię.
Przedstawiciele symbiotycznego rodzaju Paracatenula nie posiadają przewodu pokarmowego. Zamiast tego w ich komórkach żyją symbiotyczne bakterie chemoautotroficzne, które przypuszczalnie dostarczają im składników odżywczych.
Ekologia
Katenulidy to wodne, bentoniczne zwierzęta, które w większości zamieszkują słodkowodne środowiska. Bardzo często można je spotkać w torfowiskach, stawach, strumieniach oraz na wilgotnych terenach lądowych. Naukowcy opisali także niewielką liczbę gatunków żyjących w środowiskach morskich. Większość katenulidów żywi się drobnymi bezkręgowcami i algami, które wydobywają z toni wodnej. Niektóre gatunki, jak te z rodzaju Paracatenula, korzystają z symbiotycznych bakterii chemoautotroficznych, które żyją wewnątrz ich komórek i stanowią źródło pożywienia.
Systematyka
W obrębie grupy wyróżnia się pięć rodzin:
- Catenulidae Graff, 1905
- Paracatenulidae Van Steenkiste & Leander, 2023
- Chordariidae Marcus, 1945
- Retronectidae Sterrer & Rieger, 1974
- Stenostomidae Vejdovsky, 1880
- Tyrrheniellidae Riedl, 1959
Rozmnażanie i rozwój
Katenulidy są organizmami obojnaczymi, które posiadają pojedyncze gonady. U samców otwór płciowy – gonopor – otwiera się po grzbietowej stronie ciała. Układ płciowy samic z kolei jest skrajnie uproszczony. Jaja tych zwierząt są entolecytalne. Oznacza to, że zawierają materiał zapasowy w postaci żółtka. Ich rozwój przebiega poprzez spiralne bruzdkowanie. Większość gatunków rozwija się bezpośrednio, jednak u Rhynchoscolex simplex występuje tzw. larwa Luthera. Ponadto catenulida mogą rozmnażać się bezpłciowo poprzez proces paratomii, w którym tworzą się łańcuchy połączonych ze sobą identycznych zooidów.
Etymologia
Nazwa tych organizmów wywodzi się z łacińskiego słowa catenula, które oznacza łańcuszek. Odnosi się ona do występowania form budujących łańcuchy zooidów.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Czym są zmiany klimatyczne na Ziemi? Jaki jest w nich udział człowieka i jak możemy temu zaradzić?
- Mikroplastik – co to jest i jak wpływa na florę i faunę
- Miłość Boga poddana ciężkiej próbie – cz. 2: Sodoma i Gomora
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Catenulida [dostęp: 15.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Christopher Laumer. Licencja: CC BY 2.0.