Żółw grecki (Testudo hermanni) to gatunek gada z podrzędu żółwi skrytoszyjnych i rodziny żółwi (Testudinidae).
Występowanie
Podgatunki żółwia greckiego są zróżnicowane pod względem wielkości, wyglądu i zasięgu występowania. Testudo hermanni hermanni został po raz pierwszy opisany w 1789 roku. Zamieszkuje tereny wokół Morza Śródziemnego, w tym Hiszpanię, a także południową Francję oraz Włochy. Osiąga od 18 do 20 cm długości. Samce są nieco mniejsze od samic. Charakterystyczną cechą tego żółwia jest intensywnie żółty karapaks, z ciemnymi plamami. Samce posiadają także niezwykle długie ogony. Pod plastronem widoczne są ciągłe, czarne pasy. Niestety, jest to podgatunek zagrożonym wyginięciem. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) sklasyfikowała go jako „zagrożony”.
Drugi podgatunek, Testudo hermanni boettgeri, opisany został w 1889 roku. Występuje we wschodniej części Bałkanów, obejmując swoim zasięgiem Albanię, Bośnię i Hercegowinę, Bułgarię, Chorwację, Grecję, Macedonię Północną, Czarnogórę, Rumunię, Serbię oraz turecką Trację. Jest większy od podgatunku zachodniego – jego długość może dochodzić do 28 cm, a waga do 3–4 kg. Pod plastronem posiada czarne pasy, a jego brązowoczarna głowa pokryta jest drobnymi łuskami. Populacja tego podgatunku zamieszkująca wybrzeże Dalmacji bywa czasem klasyfikowana jako trzeci podgatunek – testudo hermanni hercegovinensis.
Wiek i długość życia
Wiek żółwia greckiego określa się na podstawie dwóch wskaźników: przyrostów szkieletowych (kości) oraz tarcz rogowych na skorupie. Średnia długość życia tego gada na wolności wynosi 40 lat. W warunkach hodowlanych może on dożyć nawet 100 lat. Najczęściej jednak żyje od 60 do 80 lat. Naukowcom udało się ustalić, że żółwie osiągają dojrzałość płciową w wieku 12–13 lat.
Zachowanie
Żółw grecki jest zwierzęciem zmiennocieplnym. W chłodniejsze dni szuka schronienia przed zimnem, a w upalne ukrywa się w cieniu. W warunkach naturalnych żółwie mogą przemieszczać się na znaczne odległości. Potrzebują jednak stałego dostępu do wody, szczególnie w gorących miesiącach. Rano opuszczają swoje kryjówki, które codziennie zmieniają i ruszają na poszukiwanie jedzenia. Żywią się liśćmi, kwiatami, owocami, a czasem także ślimakami i dżdżownicami. W południe, gdy słońce jest wysoko, chowają się w krzewach, by schłodzić ciało. Na żer ponownie wychodzą, gdy na dworze robi się chłodniej. Gady te charakteryzują się doskonałą orientacją w terenie. Posiadają niezwykle dobry węch oraz pamięć przestrzenną.
Żółwie greckie są mocno przywiązane do swojego środowiska. Zjawisko to określa się mianem filopatrii. Jeśli zostaną przeniesione w nowe miejsce, stale będą próbować powrócić do swojego pierwotnego siedliska.
Opis
Karapaks żółwia greckiego jest mocno wypukły, a plastron płaski z bokami wygiętymi ku górze. Samce mają lekko wklęsłą tylną część ciała. Głowa jest masywna i częściowo pokryta regularnymi tarczkami. Szczęki kształtem przypominają dziób. Zwierzę posiada również długą szyję osłoniętą miękką skórą. Przednie kończyny są nieco spłaszczone, a tylne przypominają kolumny. Na końcach nóg znajduje się pięć prostych pazurów. Ogon jest krótki, gruby i zwęża się ku końcowi. Kolor karapaksu waha się od jasnożółtego po jasnobrązowy lub oliwkowobrązowy. Na środku każdej tarczki widnieje ciemna plama, zwykle brązowa lub czarna.
Długość karapaksu różni się w zależności od podgatunku. Samce testudo hermanni hermanni osiągają maksymalnie 19,6 cm, a samice do 20 cm. W przypadku testudo hermanni boettgeri samce dorastają do 31,4 cm, a samice nawet do 35,7 cm.
Ekologia i zachowanie
- Biotop: Żółw grecki preferuje suche, silnie nasłonecznione tereny, często kamieniste, z roślinnością trawiastą i niskimi drzewami.
- Pokarm: Jego dieta składa się głównie z miękkich, soczystych łodyg, liści, kwiatów, ziół, a także roślin takich jak mniszek lekarski, oset czy koniczyna. Czasami zjada również drobne bezkręgowce.
- Zachowanie: Żółw prowadzi ściśle lądowy tryb życia i jest aktywny w ciągu dnia. Podczas upałów kryje się w norach, które potrafi samodzielnie wykopać. Chodzi szybko, unosząc pancerz nad ziemią. Przy niskich temperaturach zapada w letarg.
- Rozmnażanie: W maju lub czerwcu samice składają od 2 do 12 jaj w jamach, które same wykopują. Miejsca lęgowe są zazwyczaj dobrze nasłonecznione. Większość samic składa jaja w dwóch miotach, z przerwą do 20 dni.
Rozmnażanie
Żółwie greckie rozmnażają się w kilku etapach. Samce i samice żyją samotnie. Spotykają się jedynie w celu kopulacji. Zaloty obejmują gryzienie oraz uderzenia pancerzem. W ich naturalnym środowisku zachowanie takie nie stanowi problemu, ponieważ samica może uciec. W warunkach hodowlanych prowadzi ono jednak do poważnych obrażeń samicy. Zaloty pozwalają samicy, ocenić jakość samca. Może ona odmówić kopulacji, jeśli uzna, że partner jej nie odpowiada. Samica jest w stanie kopulować z kilkoma samcami w jednym sezonie, a nasienie przechowuje w fałdach swojego układu rozrodczego nawet przez 4–5 lat.
Ciekawostką jest fakt, że temperatura inkubacji decyduje o płci zarodków. Średnia temperatura, przy której rodzi się tyle samo samców, co samic, wynosi 31,5°C. Samica kopie dołek tylnymi łapami i składa w nim jaja o średnicy 35 mm i masie 16 g. Starsze samice mogą składać jaja nawet dwa lub trzy razy w roku. Proces dojrzewania jaj trwa od 60 do 75 dni. Młode zazwyczaj rodzą się po pierwszych jesiennych deszczach, głównie w pierwszej połowie sezonu.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Kolonizacja kosmosu – czy naprawdę dokonamy tego?
- Potop czy lokalna powódź?
- Betelgeza, czyli kilka słów o jednej z najjaśniejszych gwiazd
Źródło
1. https://fr.wikipedia.org/wiki/Tortue_d%27Hermann [dostęp: 1.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Orchi. Licencja: CC BY-SA 3.0.