Aardonyx celestae

Opis

Aardonyx celestae lub, jak przyjęto w powszechnej terminologii, Aardonyx to jeden z najdawniejszych dinozaurów, należący do grupy anchizaurów, będących z kolei kladem zauropodomorfów. Zaliczał się do strunowców, czyli zwierząt dwubocznie symetrycznych, a jego skamielinę odkryto w dolnych pokładach formacji Elliot na terenie Południowej Afryki. Ten ogromny gad, zwany również niekiedy prozauropodem, był jednym z najwcześniejszych zauropodomorfów – podrzędu dinozaurów gadziomiedniczych (budowa ich miednic przypominała tę u gadów żyjących obecnie), żywiących się pokarmem w stu procentach roślinnym, mogących poszczycić się mianem bycia jednymi z największych zwierząt występujących na Ziemi¹.

Wygląd

Aardonyx, prehistoryczny gad o dość łagodnym usposobieniu, charakteryzował się wyjątkowo długą szyją i naprawdę sporymi rozmiarami; długość jego ciała to około 8,7 metra (skamieliny mierzą od 7 do 9 metrów), natomiast waga – w przybliżeniu niemal 2 tony!² Świat nauki jest zgodny, że dinozaur występował na obszarze dzisiejszej Republiki Południowej Afryki, na terenach bogatych w pożywienie roślinne, oraz że ma co najmniej 6000 lat³.

Zakłada się, że ogon tego dinozaura mierzył być może nieco więcej niż szyja, a przednie kończyny były znacznie krótsze od tylnych; długość kości ramiennej przeciętnego osobnika mogła wynosić 72 procent długości kości udowej. Był to więc dinozaur najprawdopodobniej dwunożny (choć niewykluczone, iż potrafił także poruszać się na czterech kończynach, do czego eksperci również się przychylają). Co ciekawe, Aardonyx posiadał pięć zębów przedszczękowych, wyjątkowo mocny zgryz oraz szczęki w kształcie litery V (w przeciwieństwie do wielu zauropodomorfów, których szczęki układały się w U). Naukowcy uważają, że ewolucja pozbawiła go również mięsistych policzków⁴.

A. celestae należał do diapsydów, wchodzących w skład grupy owodniowców, które posiadały w czaszkach aż dwie pary otworów skroniowych odpowiadających za siłę i wytrzymałość zgryzu⁵. Naukowcy twierdzą, że Aardonyx miał również stanowić najbardziej zaawansowaną ewolucyjnie formę tak zwanych bazalnych, dwunożnych zauropodomorfów; uważają oni, że gatunek ten reprezentował formę przejściową pomiędzy podrzędem, do którego jest przypisywany, a późniejszymi zauropodami, dinozaurami o potężnej budowie i sporej masie ciała, czworonożnymi i roślinożernymi, żyjącymi głównie w późnej jurze⁶. Aardonyxy to także kręgowce należące do infragromady archozauromorfów; jej współczesnym przedstawicielem jest na przykład aligator. Zwierzęta, które należały – bądź jak krokodyl należą – do tej grupy, cechowały charakterystyczne blaszki na kręgach⁷. Naukowcy wysnuli hipotezę, że przodkiem Aardonyx mógł być blikanazaur – dinozaur o mocnej budowie i, jak się obecnie zakłada, wyjątkowo dużych rozmiarach.

Skamieliny

O odkryciu skamieliny zwierzęcia po raz pierwszy napisano w 2009 roku. Roślinożerny dinozaur swoją nazwę otrzymał rok później za sprawą australijskiego paleontologa Adama Yatesa. Cząstka aard w języku afrikaans oznacza „Ziemię”, natomiast onyx to po grecku „szpon”, który również miał być charakterystyczny dla tego zwierzęcia. Paliczki – podobnie jak większość kości gada – pokrywała gruba warstwa hematytu, minerału barwiącego skałę na czerwono lub różowo. Pełna nazwa gatunkowa zwierzęcia to Aardonyx celestae, na cześć laborantki Celeste Yates, która wypreparowała znaczną część szkieletu tego gatunku⁸.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:

• Co, jeśli przyjmę teistyczny ewolucjonizm?
• Pogrzebana ewolucja – skamieniałości dinozaurów w osadach morskich
• Czy Biblia mówi o płaskiej Ziemi?

Przypisy

1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Aardonyx [dostęp: 03.03.2022].
2. https://dinoanimals.com/dinosaurdatabase/aardonyx-celestae/ [dostęp: 03.03.2022].
3. https://www.nhm.ac.uk/discover/dino-directory/aardonyx.html [dostęp: 03.03.2022].
4. http://www.encyklopedia.dinozaury.com/wiki/Aardonyx [dostęp: 03.03.2022].
5. https://pl.wikipedia.org/wiki/Diapsydy [dostęp: 03.03.2022].
6. http://www.encyklopedia.dinozaury.com/wiki/Aardonyx [dostęp: 03.03.2022].
7. https://hmn.wiki/pl/Archosauromorpha [dostęp: 03.03.2022].
8. http://www.encyklopedia.dinozaury.com/wiki/Aardonyx [dostęp: 03.03.2022].