Sotalia amazońska, delfin amazoński (Sotalia fluviatilis) to gatunek ssaka z rodziny delfinowatych (Delphinidae). Pod względem budowy przypomina on delfina zwyczajnego. Różnice między nimi są jednak na tyle istotne, że został sklasyfikowany, jako osobny rodzaj – Sotalia.
Opis
Delfin amazoński, choć często porównywany do delfina zwyczajnego, jest od niego mniejszy. Osiąga długość około 1,5 metra. Jego grzbiet i boki mają barwę od jasnoszarej do niebieskoszarej. Dolna część ciała jest znacznie jaśniejsza, często różowawa. Ten różowy odcień może być wynikiem zwiększonego przepływu krwi. Płetwa grzbietowa tego ssaka jest lekko zakrzywiona, a pysk dobrze zdefiniowany i średniej długości. Sotalia amazońska posiada od 26 do 36 par zębów w górnej i dolnej szczęce. Co ciekawe, delfin ten ma jeden z najwyższych wskaźników encefalizacji wśród ssaków.
Taksonomia
Do niedawna wyróżniano dwa podgatunki sotalii amazońskiej. Gervais i Deville opisali w roku 1853 S. fluviatilis fluviatilis. Kilka lat później Pierre-Joseph van Bénéden opisał z kolei S. fluviatilis guianensis. Przez długi czas naukowcy traktowali te dwa gatunki jako podgatunki morskiej i słodkowodnej odmiany. Monteiro-Filho i jego zespół przeprowadzili badania morfometryczne, które wykazały różnice między tymi dwoma podgatunkami. Następnie Cunha i współpracownicy potwierdzili te różnice w analizie molekularnej. Większość naukowców uznaje teraz istnienie dwóch odrębnych gatunków: Sotalia fluviatilis i Sotalia guianesis.
Zasięg występowania
Delfiny amazońskie zamieszkują niemalże całą Amazonkę oraz jej liczne dopływy. Występują w Wenezueli, Brazylii, Peru, Ekwadorze i południowo-wschodniej Kolumbii. Liczne osobniki zaobserwowano również w rzece Orinoko. Do dzisiaj nie jest jednak pewne, czy rzeczywiście były to sotalie amazońskie, czy też może delfiny costero. Ostatnie badania wskazują na to, że zasięg występowania tego gatunku obejmuje większy obszar, niż początkowo sądzono. Delfiny te obecne są także w północno-wschodnią część Brazylii, na przykład w stanie Amapá. Jako ciekawostkę można podać fakt, że sotalie amazońskie zamieszkują wyłącznie wody słodkie.
Żerowanie
Delfiny amazońskie żerują w zwartej grupie. Ryby, które ssaki te gonią tuż pod powierzchnią wody, w panice wyskakują ponad jej taflę. Zidentyfikowano trzydzieści gatunków ryb, które stanowią pożywienie dla sotalii amazońskiej. Niektóre z nich żyją w spokojnych jeziorach i kanałach, a inne występują w rzekach o silnym nurcie.
Zachowanie
Delfiny amazońskie żyją w małych grupach liczących zazwyczaj od 10 do 15 osobników. Pływają blisko siebie, co świadczy o ich rozwiniętej strukturze społecznej. Są bardzo aktywne. Często wyskakują nad wodę, wykonując salta, skoki lub chlapnięcia ogonem. Mimo to rzadko zbliżają się do łodzi. Żerują w towarzystwie innych delfinów rzecznych. Polują na różnorodne gatunki ryb. Badania warstw wzrostowych sugerują, że mogą żyć nawet 35 lat. Najstarszy zarejestrowany osobnik miał 36 lat.
Zagrożenie
Zagrożeniem dla delfinów amazońskich są zarówno tradycyjne praktyki medyczne, jak i współczesna działalność człowieka.
Olej i tłuszcz ze skóry sotalii amazońskiej są wykorzystywane w tradycyjnej medycynie jako maść stosowana na rany i bolące miejsca. Uważa się, że pomaga ona w leczeniu schorzeń takich jak hemoroidy, reumatyzm i artretyzm. Z kolei zęby tych delfinów, w formie sproszkowanej, są stosowane w leczeniu astmy.
Oczy, zęby i genitalia delfinów amazońskich są sprzedawane w północnej Brazylii jako amulety mające przynosić szczęście, miłość i bogactwo. Z tych części ciała przygotowuje się również kąpiele, które rzekomo pomagają przyciągać partnerów seksualnych. Inne produkty, takie jak perfumy i proszki wykonane z genitaliów sotalii amazońskiej, sprzedawane są jako afrodyzjaki. Nie jest znana dokładna liczba delfinów odławianych w celach magicznych lub religijnych ani wpływ tych działań na populację zwierząt.
Delfiny amazońskie często wchodzą także w konflikt z rybakami w zachodniej części brazylijskiej Amazonii. Ssaki te polują na ławice ryb, które są również kluczowe dla lokalnych połowów komercyjnych. Zwłoki delfinów, które przypadkowo lub celowo zostają złowione, często wykorzystywane są jako przynęta w połowach Calophysus macropterus.
Poza tym siedliska delfinów amazońskich zostały poważnie naruszone przez działalność człowieka. W szczególności przez rozwój projektów hydroelektrycznych, które często prowadzą do izolacji delfinów w miejscach, gdzie powstają tamy. Zanieczyszczenia wynikające z ludzkiej aktywności dodatkowo pogarszają jakość środowiska, w którym żyją te zwierzęta. Zwiększają ryzyko spożywania przez delfiny metali ciężkich. Stanowi to poważne zagrożenie dla ich zdrowia i populacji.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Czym są spadające gwiazdy i kiedy będzie można je zobaczyć?
- Zorza polarna – czym jest, jak powstaje i gdzie możemy ją zaobserwować?
- Kosmiczne śmieci – co to? Jak powstają? Czy mogą być niebezpieczne?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Tucuxi [dostęp: 8.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Archilider. Licencja: CC BY-SA 4.0.
 to gatunek ssaka z rodziny delfinowatych (Delphinidae).){kind=link}