Brodziec plamisty (Actitis macularius) jest niewielkim ptakiem siewkowym zaliczanym do rodzaju Actitis. Jest blisko spokrewniony z innym przedstawicielem tego rodzaju brodźcem piskliwym (Actitis hypoleucos). Przedstawiciele obu gatunków mogą się ze sobą krzyżować. Jednak w praktyce dochodzi do tego rzadko z uwagi na zupełnie inny obszar występowania osobników należących do tych gatunków.
Taksonomia
Pierwszy naukowy opis brodźca plamistego powstał w 1766 roku. Jego autorem był Karol Linneusz. Opis ten znalazł się w dziele Systema Naturae i był zatytułowany Tringa macularia. Wspomniana nazwa funkcjonowała przez kilkadziesiąt lat aż do momentu opracowania nowej klasyfikacji przez niemieckiego zoologa Johanna Illigera, która obowiązuje od 1811 roku.
Obecnie brodziec plamisty wraz z brodźcem piskliwym reprezentują rodzaj Actitis, w obrębie którego nie wyróżnia się żadnych podgatunków. Naturalnym obszarem występowania ptaków zaliczanych do gatunku Actitis macularius jest Pensylwania.
Opis
Dorosłe brodźce plamiste dorastają do około 20 cm długości. Ich masa ciała oscyluje na poziomie od 34 do 50 g, przy czym samice są średnio o 20% cięższe od samców. Rozpiętość skrzydeł przeciętnego osobnika wynosi od 37 do 40 cm.
Łapy brodźca plamistego są krótkie i mają jasnożółty kolor. Dziób ptaka w większości jest pomarańczowy. Wieńczy go jednak ciemna końcówka. Nad oczami zwierzęcia można zauważyć charakterystyczne białe kreski.
Brodziec wyróżnia się brązowo-białym upierzeniem. Pióra w kolorze brązowym znajdują się na grzbiecie, a jaśniejsze piórka upstrzone ciemnymi plamkami pokrywają brzuch zwierzęcia. Wygląd plam zmienia się w zależności od wieku i stanu zdrowia ptaka. U młodszych i silniejszych osobników plamki te z reguły są doskonale widoczne. Szczególnie wyraźnie zaznaczają się one w okresie lęgowym. Wraz z upływem czasu jednak bledną, a ich kształt staje się bardziej nieregularny.
Po zakończeniu okresu lęgowego plamki na spodzie ciała brodźca plamistego stają się jaśniejsze. W tym czasie zwierzę bardzo przypomina swojego krewniaka, brodźca piskliwego. W okresie pozalęgowym przedstawicieli obu gatunków można odróżnić od siebie tylko po odmiennym ubarwieniu łap oraz innym wyglądzie skrzydeł.
Ptaki z rodzaju Actitis w trakcie lotu przyjmują sztywną, wyprostowaną postawę ciała. Na ogół szybują nisko nad ziemią, a ich ogon w tym czasie kołysze się w górę i w dół.
Występowanie
Miejsca lęgowe brodźców plamistych usytuowane są w pobliżu słodkowodnych akwenów zlokalizowanych na terytorium USA oraz Kanady. Ptaki te należą do najbardziej rozpowszechnionych gatunków siewkowych w Ameryce Północnej. Liczebność brodźców na tym kontynencie utrzymuje się na wysokim poziomie, głównie dzięki wykazywanej przez te ptaki umiejętności szybkiego przystosowywania się do zmieniających się warunków środowiskowych.
Przed nastaniem chłodniejszych dni ptaki migrują w kierunku południowym. Okres zimowy spędzają na terenie Ameryki Południowej oraz Karaibów. Nieliczne populacje brodźca plamistego występują też w Europie Zachodniej.
Ptaki reprezentujące gatunek Actitis macularius prowadzą samotniczy tryb życia. Zwierzęta te większość czasu spędzają w pojedynkę. Nie wykazują tendencji do tworzenia stad.
Zachowanie
Rozmnażanie
Brodźce plamiste starannie wybierają miejsca lęgowe. Zazwyczaj takie miejsca usytuowane są w niewielkiej odległości od zbiorników wodnych i są porośnięte bogatą szatą roślinną, pozwalającą ptakom skutecznie ukryć się przed wzrokiem drapieżników. W sprzyjających warunkach to samo miejsce lęgowe może posłużyć do wychowania kilku lęgów brodźców przychodzących na świat w różnych sezonach. Tendencje do powracania na te same tereny lęgowe wykazują przede wszystkim samice. Samce natomiast nie zawsze postępują w ten sposób.
U brodźców plamistych powszechnym zjawiskiem jest poliandria. Polega ona na kopulowaniu samicy z kilkoma samcami i składaniu przez nią jaj w kilku gniazdach. Wysiadywaniem jaj i opieką nad potomstwem zwykle zajmują się samce. W tym procesie niekiedy uczestniczą także samice, które nie znalazły innych partnerów. Młode osobniki wykluwają się po około 20-23 dni od momentu złożenia jaj.
Pożywienie
Brodźce plamiste są drapieżnikami. Ptaki te mają doskonale rozwinięty zmysł wzroku. Pomaga im on w poszukiwaniu pokarmu zarówno na lądzie, jak i w płytkiej wodzie. Brodźce żywią się głównie owadami takimi jak muchy, chrząszcze, koniki polne, jętki, meszki i świerszcze. Niektóre swoje ofiary łapią w locie. W skład diety ptaków wchodzą również gąsienice, a także skorupiaki, ślimaki, robaki, małe ryby. Brodźce odżywiają się również padliną. Ptaki żerujące na ziemi wykonują charakterystyczne ruchy kiwania się i kołysania na boki.
Drapieżniki
Na brodźce plamiste polują niektóre inne ptaki drapieżne. Naturalnymi wrogami przedstawicieli tego gatunku są też łasicowate, myszy oraz mewy. Wspomniane drapieżniki zagrażają głównie bezpieczeństwu jaj oraz młodych piskląt brodźców.
Status ochrony
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje brodźca plamistego jako gatunek najmniejszej troski. Choć jego populacja w ostatnich latach systematycznie się zmniejsza, całkowite wyginięcie tego gatunku w najbliższym czasie jest mało prawdopodobne. Niemniej jednak zachodzące zmiany klimatyczne oraz niszczenie miejsc lęgowych ptaków skutecznie utrudnia brodźcom zakładanie gniazd i wychowywanie potomstwa. Dlatego postuluje się podjęcie w najbliższym czasie działań służących ochronie naturalnych siedlisk tych ptaków.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Spotted_sandpiper [dostęp: 02.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Becky Matsubara. Licencja: CC BY 2.0.
