Abrictosaurus consors

Abrictosaurus lub Abriktozaur (po grecku „zbudzony jaszczur”) jest osobnikiem, który na tle poprzednich przedstawianych tu gatunków prezentuje się niezwykle oryginalnie. Co takiego wyróżnia Abrictosaurusa? To najprawdopodobniej roślinożerny gad żyjący w okresie jurajskim o wyjątkowo, jak na dinozaura, niewielkich rozmiarach. Przyjmuje się, że największy odnaleziony osobnik osiągnął długość około 90 centymetrów, a ważył niecały kilogram. Jest więc zwierzęciem, którego wymiary nie odbiegały od wymiarów niektórych zwierząt domowych czy dzikich; przyrównuje się go nawet do lisa¹!

Uznano, iż ten konkretny dinozaur występował we wczesnej jurze, począwszy od jej najstarszego wieku, hettangu, aż do synemuru, drugiego wieku tej epoki². Pierwszy z nich miał trwać mniej więcej 3 miliony lat³, a następny około 7⁴. Skamieniałości Abriktozaura odkryto w Lesotho (w Południowej Afryce)⁵, a po raz pierwszy opisany został już w 1974 roku przez Richarda Thulborna, był to jednak opis niepełny. Rok później, z dobrym skutkiem, próby opisu gatunku podjął się James Hopson. Odkryte zostały dwa osobniki, które można zakwalifikować jako przedstawicieli gatunku; obydwoma dysponuje obecnie University College London⁶.

Abrictosaurusa klasyfikuje się jako członka rodziny heterodontozaurów (Heterodontosauridae). To gady uznane za bazalnych przedstawicieli rzędu dinozaurów ptasiomiedniczych; budowa ich miednicy przypominała tę u dzisiejszych ptaków. Przyjmuje się, iż w początkach jury występowały właściwie na całej planecie. Dinozaury z tej rodziny posiadały po trzy zęby kości przedszczękowej, do czego nawiązuje ich nazwa. Co ciekawe, miały też naprawdę duże oczy i długie ogony. Trwają dywagacje na temat diety heterodontozaurów – uznaje się je za roślinożerne lub wszystkożerne. Przyjmuje się również, iż najprawdopodobniej posiadały tak zwane protopióra („nitkowate osłonki”) oraz grzebień nad ogonem⁷.

Niektóre z zębów Abrictosaurusconsors miały stożkowaty kształt, były one jednak różne od siebie, co jest cechą szczególną; nie posiadał ich natomiast na przodzie szczęki – tam miał mieścić się dziób dostosowany do obgryzania roślin⁸. Dinozaur tego gatunku należy również do gromady zauropsydów i podgromady diapsydów, a także podrzędu cerapodów. Przyjmuje się, iż te konkretne dinozaury ptasiomiednicze mogły zjadać twardsze rośliny niż ich krewniacy. Wskazywałoby na to charakterystyczne uzębienie⁹. Abriktozaura uznaje się za najbardziej bazalnego członka heterodontozaurów. Jego przednie łapy były małe i nie tak silne jak u typowych przedstawicieli tej rodziny. Miały również mniej paliczków. Istnieje interesująca, aczkolwiek niepotwierdzona hipoteza, iż Abrictosaurus to samica Heterodontosaurusa¹⁰.

Przypisy

1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Heterodontozaury [dostęp: 18.03.2022].
2. https://dinoanimals.com/dinosaurdatabase/abrictosaurus-consors/ [dostęp: 18.03.2022].
3. https://pl.wikipedia.org/wiki/Hettang [dostęp: 18.03.2022].
4. https://pl.wikipedia.org/wiki/Synemur [dostęp: 18.03.2022].
5. https://dinoanimals.com/dinosaurdatabase/abrictosaurus-consors/ [dostęp: 18.03.2022].
6. https://pl.wikipedia.org/wiki/Abriktozaur [dostęp: 18.03.2022].
7. https://pl.wikipedia.org/wiki/Heterodontozaury [dostęp: 18.03.2022].
8. https://pl.wikipedia.org/wiki/Abriktozaur [dostęp: 18.03.2022].
9. https://pl.wikipedia.org/wiki/Cerapody [dostęp: 18.03.2022].
10. https://pl.wikipedia.org/wiki/Abriktozaur {dostęp: 18.03.2022].