Żyrafa (Giraffa) to duży ssak afrykański pochodzący z rodziny żyrofowatych. Jest najwyższym żyjącym zwierzęciem lądowym i największym przeżuwaczem na Ziemi. Tradycyjnie uznawano, że ssaki te należą do jednego gatunku – Giraffa camelopardalis, z dziewięcioma podgatunkami. Najnowsze badania wykazały jednak podział na cztery odrębne gatunki, które różnią się od siebie wzorami na sierści.
Żyrafy wyróżniają się wyjątkowo długą szyją i nogami, rogowatymi ossikonami oraz cętkowanymi wzorami na sierści. Ich najbliższym współczesnym krewnym jest okapi. Ssaki te zamieszkują tereny od Czadu na północy po RPA na południu, a także od Nigru na zachodzie po Somalię na wschodzie. Preferują sawanny i tereny leśne. Żywią się liśćmi, owocami i kwiatami drzew, głównie akacji. Polują na nie lwy, lamparty, hieny cętkowane oraz afrykańskie dzikie psy. Żyją w stadach złożonych z samic i ich potomstwa. Samce tworzą oddzielne grupy kawalerskie. Są to zwierzęta niezwykle towarzyskie. Mogą łączyć się w większe grupy. Samce ustalają hierarchię społeczną poprzez walki, podczas których używają szyi jako broni. Dominujące osobniki uzyskują dostęp do samic, które same opiekują się potomstwem.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje żyrafę jako gatunek narażony na wyginięcie. Została ona bowiem wytępiona na wielu obszarach swojego pierwotnego zasięgu. Obecnie zwierzęta te występują w licznych parkach narodowych i rezerwatach. Według szacunkowych danych z 2016 roku ich populacja na wolności wynosi około 97 500 osobników. W 2010 roku ponad 1600 żyraf przebywało w ogrodach zoologicznych.
Morfologia
Dorosłe żyrafy osiągają wysokość od 4,3 do 5,7 m. Samce są wyższe od samic. Przeciętna waga dorosłego samca wynosi 1192 kg, a dorosłej samicy 828 kg. Długa szyja i nogi kontrastują ze stosunkowo krótkim tułowiem. Skóra ma najczęściej szary lub jasnobrązowy kolor, a jej grubość dochodzi do 20 mm. Ogon osiąga długość od 80 do 100 cm i zakończony jest ciemnym pękiem włosów. To właśnie z jego pomocą zwierzęta mogą skutecznie bronić się przed owadami.
Sierść pokrywają ciemne plamy lub łaty. Mogą one być pomarańczowe, kasztanowe, brązowe lub prawie czarne, otoczone jaśniejszymi włosami, zazwyczaj białymi lub kremowymi. Samce ciemnieją wraz z wiekiem. Naukowcy uważają, że wzór na sierści może pełnić funkcję kamuflażu. Gdy zwierzęta te stoją wśród drzew bardzo trudno, jest je dostrzec, nawet gdy podejdzie się na odległość dosłownie kilku metrów. Każda żyrafa ma unikalny wzór sierści, a niektóre jego cechy są dziedziczone po matce.
Pod skórą znajdują się skomplikowane systemy naczyń krwionośnych i gruczołów potowych, które regulują temperaturę ciała zwierzęcia. W przyrodzie możemy spotkać żyrafy o jednolitym kolorze. Są to jednak bardzo niecodzienne przypadki. Sierść pełni funkcję chemicznej ochrony – zawiera substancje odstraszające pasożyty, co nadaje jej charakterystyczny zapach. U samców jest on zdecydowanie silniejszy.
Siedlisko
Żyrafy zazwyczaj zamieszkują sawanny i otwarte tereny leśne. Żywią się głównie gałązkami drzew. Spożywają również krzewy, trawę i owoce. Dorosłe osobniki zjadają około 34 kg roślin dziennie. W sytuacjach stresowych mogą żuć duże gałęzie, zdejmując z nich korę. Zdarza się też, że przeżuwają stare kości. W porze deszczowej, gdy jedzenia jest pod dostatkiem, żyrafy rozpraszają się. W porze suchej natomiast można je spotkać zgromadzone wokół wiecznie zielonych drzew i krzewów. Samice często żerują na otwartych przestrzeniach. Ułatwia im to wykrywanie drapieżników. Jako przeżuwacze, ssaki te najpierw przeżuwają pokarm, a następnie go połykają. Po czym częściowo strawione jedzenie wraca przez szyję do ust i ponownie zostaje przeżute. Dzięki efektywnemu układowi trawiennemu i żywieniu się liśćmi, które są bogate w składniki odżywcze, zwierzęta te potrzebują mniej pokarmu niż wiele innych roślinożerców. Ich odchody mają formę małych granulek.
Rozmnażanie
Żyrafy rozmnażają się poligamicznie. Kilka starszych samców kopuluje z płodnymi samicami. Samice mogą rozmnażać się przez cały rok, a ich cykl rujowy występuje co 15 dni. Samice w rui są rozproszone w czasie i przestrzeni, dlatego też dorosłe samce stosują strategię przemieszczania się pomiędzy grupami samic, poszukując okazji do kopulacji.
Samce oceniają płodność samic, spożywając ich mocz. W ten sposób są w stanie wykryć fazę rui. Proces ten znany jest jako reakcja flehmena. Po zidentyfikowaniu samicy samiec przystępuje do zalotów. W ich trakcie dominujący osobnik trzyma na dystans innych samców, którzy są mu podporządkowani. Zaloty obejmują lizanie ogona samicy, opieranie głowy i szyi na jej ciele lub delikatne szturchanie ossikonami. W trakcie kopulacji samiec stoi na tylnych nogach, a przednie opiera na bokach samicy.
Ciąża trwa od 400 do 460 dni, po czym rodzi się zazwyczaj jedno młode. Sporadycznie zdarzają się bliźnięta. Nowonarodzona żyrafa ma od 1,7 do 2 metrów wysokości. Już w ciągu kilku pierwszych godzin potrafi biegać i wygląda niemal jak tygodniowe młode. W pierwszych tygodniach życia zwierzęta większość czasu spędzają w ukryciu. Samodzielność osiągają w wieku około 14 miesięcy. Samice mogą rozmnażać się od czwartego roku życia, a samce rozpoczynają produkcję spermy w wieku trzech-czterech lat.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Giraffe [dostęp: 01.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: CaptainHaddock. Licencja: CC BY-SA 3.0.
