Zauropody z średniowiecza – czy to bajka, czy nie bajka?

We wcześniejszym artykule o smoku walijskim przedstawiliśmy jedno z dzieł sztuki średniowiecznej, które wydaje się wskazywać na to, że dawno przed rozwojem paleontologii nasi przodkowie wiedzieli coś na temat dinozaurów. To oczywiście stoi w sprzeczności z powszechnym ewolucjonistycznym przekonaniem, jakoby ludzie nie żyli nigdy jednocześnie z dinozaurami.

Zauropody z Carlisle

W Katedrze w Carlisle, starym kościele w północnej Anglii, podziwiać można wiele średniowiecznych rzeźb. Na samym środku posadzki katedry znajduje się grób biskupa Richarda Bella, ozdobiony rzeźbami wykonanymi w mosiądzu, które obejmują między innymi rzeźby zwierząt do złudzenia przypominających zauropody¹. Ścienna tablica informuje, że Richard Bell został biskupem w roku 1478. Zmarł w 1496 roku.

Czy to możliwie, aby średniowieczny artysta wyrzeźbił postacie dinozaurów, nie znając tych zwierząt i nic o nich nie wiedząc? A może w średniowiecznej Europie żyły zwierzęta, które z czasem wyginęły?

Dokładnie odzwierciedlone cechy

Rzeźby na grobowcu biskupa Bella przedstawiają różne zwierzęta – takie jak pies, ptak, ryba, węgorz – dokładnie oddając kształt ich ciał. Są też zwierzęta, które trudniej jest rozpoznać, jednak żadna z tych rzeźb nie wygląda jak wytwór fantazji.

Między powyższymi znajdują się dwa podobne do siebie dinozaury. Mają długie ogony, a ich nogi schodzą prosto w dół (nie rozchodzą się na boki, jak u współczesnych krokodyli). Mają również długie szyje, które splatają się w zapaśniczej walce. Wyglądają jak zauropody z wysoko osadzonymi biodrami, w przeciwieństwie do tych z wysoko osadzonymi ramionami². Regiony głowy i szyi zostały wytarte przez ruch pieszy w ciągu stuleci, ale inne elementy ciała widać bardzo wyraźnie.

Jeden z zauropodów na czubku ogona ma „gałkę”, na której znajdują się kolce. Badacze odkryli przypominające maczugi ogony zauropodów dopiero około 1989 roku na podstawie znalezionej w Chinach skamieniałości Szunozaura ³. Z kolei w raporcie z 2009 roku informowano o odkryciu w Republice Nigru w Afryce innego rzadko występującego zauropoda o nazwie Spinophorosaurus, który również miał kolczasty ogon wyglądający jak maczuga⁴. Obie skamieniałości posiadały dwa zestawy kolców po dwa.

Zauropod wyrzeźbiony na grobie biskupa Bella również posiada cztery kolce na ogonie. Skąd XV-wieczny artysta wiedział o takich szczegółach? Oba zauropody są wkomponowane w całe dzieło sztuki, wykazują ślady zużycia po 500 latach ruchu pieszego, a nagrobek jest znany i opisywany od wieków⁵. Mało prawdopodobne jest, aby artysta wyrzeźbił wyimaginowane stworzenia, które wyglądają akurat jak zauropody. Zbyt wiele cech pasuje tu jedynie do zauropoda typu Spinophorosaurus – tj. długie, giętkie szyje; plecy wygięte w łuk, z wysoko osadzonymi biodrami; nogi skierowane w dół od ciała; kolana skierowane do przodu i łokcie skierowane do tyłu; długie, giętkie ogony, a na ich końcu kolce na kształt maczugi.

Co ciekawe, Vance Nelson – autor książki Dire Dragons, która przedstawia wiele dinozaurów z całego świata – twierdzi, że gdyby wyprostować kolczasty ogon zauropoda z Carlisle, wówczas jedna para kolców skierowana byłaby w górę, a druga w tył, czyli dokładnie tak, jak sugerują odnalezione skamieliny⁶.

Gdzie się podziały średniowieczne zauropody?

Jeżeli artysta, który ozdobił grobowiec biskupa Bella, widział żywe zauropody albo o nich słyszał lub widział rysunki, to nie ma się co dziwić, że wyrzeźbił postacie zauropodów. To by jednak oznaczało, że dinozaury żyły w średniowiecznej Anglii lub w jej pobliżu. A jeśli tak było, to co się z nimi stało?

Dinozaury zamieszkiwały siedliska bagienne, a mieszkańcy Europy osuszali liczne obszary podmokłe. Z tego powodu dinozaurów ubywało. Inne z kolei mogły zostać zabite przez ludzi, którzy postrzegali je jako zagrożenie.

Wniosek

Jeśli średniowieczny artysta bezpośrednio lub pośrednio zaznajomiony był z zauropodami, to należałoby się zastanowić, czy świecki pogląd na temat dinozaurów jest wiarygodny.

Przypisy

1. Bell, P. 2003. Bishop Bell’s brass behemoths! Creation. 25 (4): 40-44.
2. Brachiozaury miały wysoko osadzone ramiona, podczas gdy diplodoki i inne miały wysoko osadzone biodra.
3. Dong, Z., G. Peng, and D. Huang. 1989. The Discovery of the Bony Tail Club of Sauropods. Vertebrata PalAsiatica. 27 (3): 219-224.
4. Remes, K. et al. 2009. A New Basal Sauropod Dinosaur from the Middle Jurassic of Niger and the Early Evolution of Sauropoda. PLOS ONE. 4 (9): e6924.
5. Mosiądz z grobu biskupa Bella został opisany dawno temu na przykład w: Eley, C. K. 1900. The Cathedral Church of Carlisle. Edinburgh, UK: Riverside Press, 53.
6. Nelson, V. 2011. Dire Dragons, 3rd ed. Red Deer, AB: Untold Secrets of Planet Earth Publishing Co., 74.

Opracowano na podstawie: B. Thomas, „Did medieval artists see real dinosaurs?”, Acts&Facts, Institute for Creation Research, lipiec 2018, s. 16-17.