Wampir zwyczajny (Desmodus rotundus) to mały nietoperz z podrodziny wampirów, który występuje w obu Amerykach.
Taksonomia
Wampir zwyczajny został opisany w 1810 roku przez Étienne’a Geoffroy Saint-Hilaire’a. W 1901 roku Oldfield Thomas nadał mu obecną nazwę: Desmodus rotundus.
Opis fizyczny
Wampir zwyczajny ma krótkie futro. Jego podbrzusze jest szaro-srebrne, a grzbiet jest pokryty ciemniejszym futrem. Ma wklęsłą dolną wargę i płaski, liściasty nos. Każde skrzydło zaopatrzone jest w dobrze rozwinięty, pazurzasty kciuk. Wampir używa go do wspinania się na ofiary.
Nietoperz osiąga długość około 9 cm i ma rozpiętość skrzydeł wynoszącą 18 cm. Zwykle waży od 25 do 40 gramów, a po posiłku jego waga może znacznie wzrosnąć.
Czaszka jest duża, a pysk zmniejszony, aby pomieścić duże siekacze i kły. Ma najmniej zębów spośród wszystkich nietoperzy. Górne siekacze nie mają szkliwa, co sprawia, że są bardzo ostre.
W przeciwieństwie do większości nietoperzy, wampiry potrafią poruszać się po ziemi. Biegają w specyficzny sposób, używając do tego przednich kończyn. Skrzydła są znacznie silniejsze od nóg, co ułatwia im ruch. Wampiry zwyczajne potrafią skakać w różnych kierunkach i na różne odległości. Kończyny tylne stabilizują ciało nad przednimi kończynami.
Wampiry zwyczajne mają dobry wzrok. Nietoperze te charakteryzują się również dobrze rozwiniętym zmysłem węchu i słuchu.
Emitują sygnały echolokacyjne i latają z otwartym pyskiem, aby nawigować. Potrafią zidentyfikować metalowy pasek o szerokości 1 centymetra z odległości 50 centymetrów.
Zasięg i siedlisko
Wampiry zwyczajne występują w Meksyku, Ameryce Centralnej i Południowej. Spotyka się je również na wyspach takich jak Margarita i Trynidad.
Preferują ciepły i wilgotny klimat. Nietoperze nocują w drzewach, jaskiniach, opuszczonych budynkach i starych studniach. Często nocują z około 45 innymi gatunkami nietoperzy. Są zazwyczaj dominujące w miejscach noclegowych i zajmują najciemniejsze i najwyższe miejsca w schronieniach.
Żywienie
Wampiry zwyczajne żywią się głównie krwią ssaków. Preferują bydło i konie. Czasami polują na dzikie zwierzęta, ale wolą zwierzęta udomowione. Samice bydła, zwłaszcza w rui, są częściej atakowane, być może nietoperze są przyciągane przez hormony.
Żerują w odległości 5 do 8 km od miejsc noclegowych. Gdy wybierają cel, lądują na nim lub skaczą z ziemi. Zwykle atakują zad, bok lub szyję ofiary. Ciepłota ciała wykrywana przez receptory w nosie wampira pomaga mu znaleźć naczynia krwionośne blisko skóry. Nietoperz przebija skórę zębami i odgryza mały płatek, a potem wylizuje krew językiem. Krew nie krzepnie dzięki antykoagulantowi zawartemu w ślinie.
Godowanie i rozmnażanie
Godowanie trwa od trzech do czterech minut i może odbywać się w każdym miesiącu, gdyż wampiry są aktywne przez cały rok. Liczba porodów osiąga szczyt w porze deszczowej. Samice rodzą jedno młode, po trwającej około siedmiu miesiącach ciąży.
Młode są wychowywane przez samice, które zostawiają je, aby polować. Małe wampiry zwyczajne zaczynają polować z matkami w wieku sześciu miesięcy.
Współpraca
Wampiry zwyczajne dzielą się ze sobą jedzeniem. Biorą także udział we wzajemnym czyszczeniu: dwa nietoperze czyszczą się nawzajem jednocześnie, aby się odświeżyć i wzmocnić więzi społeczne. Wampiry, które czyszczą się nawzajem, także dzielą się jedzeniem. Sugerowano, że podczas czyszczenia nietoperz może ocenić wielkość brzucha swojego partnera, aby określić, czy rzeczywiście potrzebuje on jeść.
Relacje z ludźmi
Najwyższy poziom występowania wścieklizny u wampirów zwyczajnych występuje w dużych populacjach w Ameryce Południowej. Niebezpieczeństwo dotyczy nie tyle ludzi, co zwierząt gospodarskich.
Joseph Lennox Pawan, bakteriolog rządowy w Trinidadzie, znalazł pierwszego zakażonego nietoperza w marcu 1932 roku. Wkrótce udowodnił, że różne gatunki tych zwierząt, w tym wampir zwyczajny, są w stanie przenosić wściekliznę przez dłuższy czas bez zewnętrznych objawów. Na tym etapie bezobjawowym nietoperze zachowują się normalnie, a nawet rozmnażają się. Na początku odkrycie Pawana, że nietoperze przenoszą wściekliznę na ludzi i zwierzęta, było wyśmiewane.
Chociaż większość wampirów zwyczajnych nie ma wścieklizny, to te, które ją mają, mogą być niezdarne, zdezorientowane i niezdolne do latania, co sprawia, że mają większe szanse na kontakt z ludźmi. Istnieją dowody sugerujące, że wirus wścieklizny może zakażać żywiciela wyłącznie przez drogę powietrzną, bez bezpośredniego kontaktu fizycznego ofiary z nietoperzem. Chociaż nie powinno się bać nietoperzy w sposób nierozsądny, to jednak należy unikać ich dotykania lub przebywania w ich otoczeniu (dotyczy to zresztą każdego dzikiego zwierzęcia). Osoby, które odkryją nietoperza w swoich domach, powinny zwrócić się po pomoc medyczną.
Unikalne właściwości śliny wampirów zwyczajnych znalazły pozytywne zastosowanie w medycynie. Istnieje lek genetycznie zmodyfikowany, który wykorzystuje właściwości przeciwzakrzepowe śliny Desmodus rotundus. Wykazano, że zwiększa on przepływ krwi u pacjentów po udarze.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Ratel miodożerny
- Turritopsis dohrnii
- Skąd się wziął jad węża?
- Bakterie, które nie ewoluowały przez dwa miliardy lat
- Ankylozaury do góry nogami – dlaczego?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Common_vampire_bat [dostęp: 11.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Uwe Schmidt. Licencja: CC BY-SA 4.0.
