Tasiemiec uzbrojony – tasiemiec świński

Tasiemiec uzbrojony zwany także tasiemcem świńskim (Taenia solium) to gatunek tasiemca (Cestoda) z rzędu Cyclophyllidea. Występuje na całym świecie, szczególnie w krajach, gdzie spożywa się wieprzowinę. Pasożyt ten wykorzystuje człowieka jako żywiciela ostatecznego, a świnie jako żywicieli pośrednich. Do zarażenia świń dochodzi poprzez zanieczyszczone ludzkimi odchodami pasze, zawierające jaja pasożyta. Zwierzęta spożywają jaja, które rozwijają się w larwy, następnie w onkosfery, a ostatecznie w zakaźne torbiele tasiemca, zwane wągrami. Człowiek z kolei zaraża się, spożywając surową lub niedogotowaną wieprzowinę, zawierającą torbiele, które w jelicie cienkim przekształcają się w dorosłe tasiemce.

U ludzi występują dwie formy zakażenia. Pierwsza z nich to tasiemczyca. Pojawia się w wyniku spożycia niedogotowanej wieprzowiny, w której znajdują się wągry. Tasiemiec dorasta w jelicie cienkim, a zakażenie często przebiega bezobjawowo. Leczenie tej choroby jest proste. Stosuje się ogólnodostępne leki przeciwpasożytnicze. Druga forma, zwana wągrzycą, występuje po spożyciu pokarmu lub wody skażonej jajami tasiemca z odchodów osoby zakażonej dorosłym robakiem. Jaja rozwijają się w torbiele, które osadzają się w mięśniach, a w niektórych przypadkach nawet w mózgu. Może to prowadzić do poważnych konsekwencje. Leczenie tej formy jest trudniejsze, ale nadal możliwe.

Dorosły tasiemiec ma płaskie, białe ciało o długości od 2 do 3 metrów. Zbudowany jest z segmentów zwanych proglotydami. Pełnią one funkcje rozrodcze. Diagnoza tasiemczycy opiera się na badaniu mikroskopowym kału. Wągrzyca natomiast jest wykrywana za pomocą badań obrazowych, takich jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.

Tasiemiec uzbrojony szczególnie dotyka ludzi w krajach rozwijających się, zwłaszcza na obszarach wiejskich, gdzie świnie swobodnie się przemieszczają. Objawy kliniczne zależą od liczby, wielkości i lokalizacji pasożytów oraz od reakcji układu odpornościowego żywiciela.

Opis

Tasiemiec uzbrojony to trójwarstwowy organizm pozbawiony jamy ciała. Dorosłe osobniki zazwyczaj osiągają długość od 2 do 3 metrów. Zdarzają się jednak przypadki, gdy tasiemiec rośnie do ponad 8 metrów. Jego ciało jest białe, płaskie i przypomina wstążkę. Przednia część zwana skoleksem, pełni funkcję narządu przyczepnego (nie jest to głowa, jak czasem błędnie się przyjmuje). Skoleks ma średnicę 1 mm i zawiera cztery przyssawki oraz dwa rzędy haczyków. Zarówno przyssawki, jak i haczyki umożliwiają tasiemcowi mocne przytwierdzenie się do ścian jelita gospodarza.

Za skoleksem znajduje się szyjka, a następnie wydłużone ciało, tzw. strobila. Składa się ona z 800 do 900 segmentów zwanych proglotydami. Najstarsze z nich znajdują się na końcu ciała. Te najbliżej szyjki są z kolei najmłodsze. Każdy dojrzały proglotyd zawiera komplet narządów rozrodczych, zarówno męskich, jak i żeńskich. Najstarsze proglotydy zawierają zapłodnione jaja, które mają średnicę od 35 do 42 μm.

Jaja tasiemca, które nie zostaną wydalone z organizmu, przekształcają się w larwy. Te wędrują po ciele człowieka i tworzą wągry. Najczęstszą formą wągra jest tzw. pęcherzykowaty wągier, który ma postać pęcherzyka wypełnionego płynem o długości od 0,5 do 1,5 cm. Bardziej zaawansowane formy mogą osiągać nawet 20 cm długości i zawierać do 60 ml płynu.

Cykl życiowy

Tasiemiec świński ma złożony cykl życiowy. Pasożyt przechodzi przez świnie, które pełnią rolę żywicieli pośrednich, by ostatecznie trafić do człowieka jako żywiciela ostatecznego. U ludzi infekcja zazwyczaj jest krótkotrwała, ale jeśli tasiemiec dostanie się do mózgu, może trwać nawet do końca życia. Ludzie wydalają jaja pasożyta do środowiska. Tam czekają one na kolejnego żywiciela. Po zjedzeniu przez żywiciela pośredniego rozwijają się w onkosfery. Onkosfery przedostają się przez ścianę jelita i migrują do innych części ciała. Tam z kolei przekształcają się w wągry, które mogą przetrwać w organizmie zwierzęcia nawet przez kilka lat.

Żywiciel ostateczny

Człowiek może zostać zarażony larwalną formą tasiemca poprzez spożycie niedogotowanego mięsa, szczególnie wieprzowiny. Mikroskopijne wągry mają owalny kształt i zawierają odwrócony skoleks (protoskoleks), który po dostaniu się do jelita cienkiego ulega wywinięciu. Proces ten stymulowany jest przez sok żołądkowy oraz enzymy trawienne gospodarza. Następnie protoskoleks przyczepia się do górnej części jelita. Do zakotwiczenia się w błonie śluzowej wykorzystuje haczyki i cztery przyssawki. W miarę upływu czasu pasożyt rośnie, pobierając składniki odżywcze z otoczenia. W ciągu 10–12 tygodni od zarażenia ulega przeobrażeniu w dorosłego osobnika. Chociaż dokładna długość życia dorosłego pasożyta nie jest znana, to badania z lat 30. XX wieku wskazują, że może on przeżyć u człowieka od 2 do 5 lat.

Tasiemiec jest hermafrodytą. Rozmnaża się przez samozapłodnienie lub poprzez wymianę gamet między różnymi proglotydami. W procesie tym dochodzi do powstania zygoty, która przekształca się w sześciokolczastą larwę, zwaną onkosferą. Dojrzały proglotyd może zawierać ponad 50 tysięcy zapłodnionych jaj. Są one uwalniane do jelit gospodarza, a następnie wydalane z kałem.

Żywiciel pośredni

Świnie są głównymi żywicielami pośrednimi. Zwierzęta te połykają jaja tasiemca, które znajdują się w ludzkich odchodach. Zarodki zawarte w jajach trafiają do jelita, gdzie przekształcają się w ruchliwe onkosfery. Enzymy trawienne gospodarza, głównie pepsyna, rozkładają błony zarodkowe i podstawne, co uwalnia onkosfery. Przyczepiają się one wówczas do ściany jelita za pomocą haczyków. Dzięki enzymom, które same wydzielają, przenikają przez błonę śluzową jelita do naczyń krwionośnych i limfatycznych. Następnie, przemieszczając się z krwią, docierają do różnych narządów. Wiele z nich zostaje zatrzymanych i wyeliminowanych w wątrobie.  Onkosfery, które przetrwają, migrują głównie do mięśni poprzecznie prążkowanych, ale również do mózgu i innych tkanek. Osiedlają się tam, tworząc cysty. Pojedynczy wągier to kulista struktura o średnicy 1-2 cm, wypełniona płynem. Wągry tworzą się zwykle w ciągu 70 dni i mogą rosnąć nawet przez rok.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:

• Czym są zmiany klimatyczne na Ziemi? Jaki jest w nich udział człowieka i jak możemy temu zaradzić?
• Zorza polarna – czym jest, jak powstaje i gdzie możemy ją zaobserwować?
• Kosmiczne śmieci – co to? Jak powstają? Czy mogą być niebezpieczne?

Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Taenia_solium [dostęp: 14.10.2024].

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Rjgalindo. Licencja: CC BY-SA 3.0.