Sześć sposobów ochrony dzieci przed otyłością

Aż 32% polskich dzieci w wieku 7-9 lat ma nadwagę lub otyłość. Ta niechlubna statystyka stawia nasz kraj na ósmym miejscu w Europie¹. W ciągu ostatnich lat przeprowadzone badania i obserwacje nasunęły wnioski, które aspekty życia, poza ogólnie przyjętą zdrową dietą, predysponują dzieci do problemów z wagą w przyszłości. Zobacz, czy znałeś je wszystkie.

Trzy błędy, których można uniknąć w 1. roku życia dziecka²

Pierwszy rok życia jest ważnym aspektem w kształtowaniu prawidłowych nawyków żywieniowych. Choć tak naprawdę w wielu aspektach chodzi po prostu o to, by nie niszczyć naturalnych, zdrowych instynktów organizmu, z którymi dziecko się rodzi.

Wśród najczęściej popełnianych przez opiekunów błędów w nawykach żywieniowych niemowląt możemy wymienić:

1. Przyprawianie potraw (w tym stosowanie soli) według swoich własnych preferencji smakowych. Małe dzieci posiadają znacznie większą liczbę kubków smakowych, dzięki temu proste posiłki złożone z niesolonych warzyw są dla nich atrakcyjne, a maluchy mają szansę poznać ich prawdziwy, subtelny smak i polubić w wersji najbardziej dla nich zdrowej.
2. Podawanie soków do picia. Według najnowszych zaleceń Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej dziecku do 1. roku życia należy wykluczyć z diety picie soków. Do 6. miesiąca życia zaleca się w przypadku karmienia naturalnego niepodawanie żadnych innych płynów oprócz mleka. Natomiast po 6. miesiącu można wprowadzać powoli czystą wodę. Nawyk picia czystej wody bez dodatków jest bardzo istotny przy przeciwdziałaniu otyłości u dzieci.
3. Nieprawidłowe dawkowanie przy karmieniu mlekiem modyfikowanym – najczęściej zbyt duża proporcja proszku do wody. Zmieniając stosunek dawkowania, zmieniamy liczbę kalorii podawanych dziecku. Jest to szczególnie niewskazane w sytuacji, gdy mleko jest jedynym źródłem gaszenia pragnienia niemowląt.

Dobry sen strażnikiem zdrowej wagi

Nauczenie dziecka zdrowych nawyków higieny snu oraz edukacja w zakresie jego roli może być bardzo istotnym czynnikiem, który znacząco zmniejszy ryzyko wystąpienia u niego otyłości w późniejszym wieku.

Niewystarczająca ilość snu lub jego obniżona jakość może prowadzić do zwiększonej produkcji greliny, zwanej hormonem głodu. Z tego samego powodu inny hormon, leptyna, odpowiadający za uczucie sytości, będzie wydzielany w niewystarczającej ilości.

Objawem tych zaburzeń hormonalnych spowodowanych deficytem snu będzie nienasycony głód i przejadanie się. Ciągnie to za sobą także bardziej dalekosiężne skutki. Zmęczenie oraz uczucie przejedzenia obniża chęć podjęcia wysiłku fizycznego³.

Co możesz zrobić? U młodszego dziecka wprowadź rutynę przed spaniem. Pilnuj regularnych pór kładzenia się spać. Ustalcie rodzinne zasady dotyczące korzystania z ekranów w godzinach wieczornych. Zadbaj o to, by w sypialni dziecka było chłodno i był dostęp świeżego powietrza.

W przypadku gdy zauważysz u swojego dziecka problemy z bezsennością, koniecznie podejmij leczenie (nawyki higieny snu, terapia poznawczo-behawioralna, fitoterapia, farmakoterapia).

Aktywny tryb życia zaczyna się w rodzinie

Jedną z najbardziej skutecznych metod, by chronić dziecko przed otyłością w wieku dziecięcym i w późniejszym wieku, jest wprowadzanie aktywnego sposobu spędzania czasu jako rodzina. Problem otyłości i nadwagi w 70% przypadków dotyczy nie tylko dziecka, ale i jego rodziców⁴. Dużą rolę pełnią nawyki żywieniowe, ale nie można pominąć wpływu sposobów, w jaki rodzina spędza czas wolny.

Choć początki mogą być trudne, wspólnie spędzony aktywnie czas będzie inwestycją na przyszłość – zarówno w więzi rodzinne, jak i w nauczenie dziecka, że ruch jest ważną częścią życia. Pokażmy w praktyce, że to dzięki zajęciom ruchowym mamy więcej siły, jesteśmy bardziej wypoczęci, a produkowane podczas wysiłku fizycznego endorfiny poprawiają nasze zadowolenie z życia. Warto próbować różnych aktywności, tak by znaleźć tę ulubioną, która sprawia przyjemność całej rodzinie.

Przerwać schemat nagradzania cukrem

Cukier, obok alkoholu, niestety towarzyszy nam kulturowo przy wszystkich najistotniejszych świętach i okazjach. I tak jak powoli zaczynamy jako społeczeństwo rozumieć, jak duży wpływ ma towarzyskie picie alkoholu na problem alkoholizmu w Polsce, tak przy nawykach słodkiego świętowania czeka nas jeszcze sporo pracy.

Dopóki cukier w postaci słodyczy, słodkich napojów czy nawet domowych ciast będzie ważnym elementem życia towarzyskiego, urodzin, składnikiem prezentów itp., dopóty trudno będzie dziecku, które jest na granicy prawidłowej wagi, powiedzieć „nie”.

Dopóki będziemy nagradzać dzieci słodyczami za wyniki w nauce, dobre zachowanie czy pocieszać je w ten sposób, gdy spotka je krzywda, dopóty trudno będzie zatrzymać rosnący problem otyłości.

To, co możemy zrobić jako świadomi rodzice, dziadkowie, nauczyciele czy przyjaciele rodziny, to małymi kroczkami wprowadzać zmiany. Słodkie nagrody zamienić na wartościowy czas razem. Pocieszać przez wysłuchanie i nazywanie emocji. W świętowaniu pokazywać, że najważniejszy nie jest uginający się od łakoci stół, ale świetna zabawa. A także, że te zdrowe i mniej kaloryczne desery naprawdę mogą być smaczne.

Zapraszamy także do lektury następujących artykułów:

• Cukrzyca – wczesne objawy
• Jak jeść, aby mieć więcej energii
• Zdrowie psychiczne a zdrowie fizyczne – jak ciało i umysł wpływają na siebie
• Jak właściwie się motywować do działania w życiu

Przypisy

1. Otyłość u dzieci – same z niej nie wyrosną, Pacjent.gov.pl, https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/otylosc-u-dzieci-same-z-niej-nie-wyrosna [3.10.2024].
2. A. Piekarczyk, K. Olejniczak, Kiedy dziecko waży za dużo. Dietoterapia otyłości, ebook, Wydawnictwo Pascal, Bielsko Biała 2020.
3. K. Pietrusińska, Zaburzenia snu, a nadwaga i otyłość wśród dzieci i młodzieży, ebook, Wydawnictwo Ridero, 2023.
4. A. Karney, A. Oblacińska, L. Kluba, D. Świątkowska, Otyłość u dzieci i młodzieży. Poradnik dla rodziców dzieci w wieku od 4 do 18 lat, broszura wydana przez Fundację Instytutu Matki i Dziecka, s. 11.