Ryjonos borneański (Melogale everetti) to niewielki ssak aktywny nocą. Jest wszystkożerny i występuje tylko na Borneo. Należy do rodziny łasicowatych (Mustelidae). To jeden z sześciu gatunków rodzaju ryjonosów. Gatunek ten jest zagrożony wyginięciem z powodu małego obszaru występowania.
Wygląd
Ryjonos borneański waży maksymalnie 3 kg i mierzy do 44 cm długości. Ma futro w kolorach od szaro-brązowego po czarny, a jego brzuch jest jaśniejszy. Charakterystyczne są biała lub żółta „maska” na pysku oraz pręga grzbietowa od głowy do barków, która może być biała lub czerwona. Zwierzę ma krótkie nogi, szerokie łapy i mocne pazury. Pazury częściowo spięte błoną ułatwiają wspinaczkę.
Rozmiary
Jest jednym z mniejszych gatunków z rodzaju ryjonosów. Waży od 1 do 3 kg. Ciało ma długość 33–44 cm, a puszysty ogon mierzy 15–23 cm.
Siedlisko
Gatunek żyje tylko na północy Borneo. Zamieszkuje obszary Parku Narodowego Kinabalu i Crocker Range oraz pobliskie dystrykty w Sabah. Jego zasięg wynosi 4200 km², ale rzeczywiste zajmowane obszary to tylko 1100 km². Preferuje górskie lasy wiecznie zielone. Spotykany jest także w zaroślach i na terenach rolniczych. Występuje na wysokościach od 500 do 3000 m n.p.m.
Zachowanie
Jest aktywny w nocy. Żywi się owadami, bezkręgowcami, płazami, owocami i padliną. Zjada także dżdżownice.
Korzysta z nor wykopanych przez inne zwierzęta, sama nie kopie. W razie zagrożenia uwalnia silny zapach podobny do tego, który wydaje skunks.
Rozmnaża się przez cały rok. Samica rodzi od 1 do 5 młodych po ciąży trwającej 57–80 dni. Młode osobniki przebywają z matką w norze przez 2–3 miesiące.
Zagrożenia
Główne zagrożenia to mały i wciąż zmniejszający się obszar występowania i klęski żywiołowe, takie jak tajfuny i monsuny. Epidemie także mogą zagrozić całej populacji.
Działalność człowieka, np. wycinanie lasów pod rolnictwo, niszczy jej siedliska. Zmiany klimatu również stanowią problem. Wzrost temperatur zmusza gatunki górskie do migracji na wyższe tereny, co może prowadzić do ich wyginięcia.
Ochrona
Siedlisko ryjonosa borneańskiego jest chronione na mocy kilku porozumień ochrony środowiska. Gatunek ten jest obecnie wymieniony w Sabah Wildlife Conservation Enactment 1997, ale pod nieaktualną nazwą Melogale personata zamiast Melogale everetti. Przepisy te obejmują stan Sabah na Borneo i mają na celu ochronę zagrożonych gatunków. Ustawa koncentruje się głównie na zagrożeniu handlem międzynarodowym, ale nie uważa się tego za priorytet w przypadku ochrony ryjonosa borneańskiego. Wpisanie gatunku pod błędną nazwą może utrudniać egzekwowanie ochrony.
Park Narodowy Kinabalu
Nie ma specjalnego planu ochrony dla ryjonosa w Parku Narodowym Kinabalu, ale gatunek ten korzysta ze statusu parku jako miejsca światowego dziedzictwa UNESCO. Zgodnie z Konwencją o Dziedzictwie Światowym, Malezja zobowiązała się chronić swoje dobra dziedzictwa. Park został objęty ochroną na mocy ustawy z 1984 roku. Status chronionego obszaru jest ważny dla ochrony tego gatunku, ponieważ rolnictwo i zabudowa stanowią zagrożenie. Ochrona parku pomaga w zachowaniu populacji ryjonosa borneańskiego.
Park Narodowy Crocker Range
Park Narodowy Crocker Range leży w zasięgu występowania ryjonosa borneańskiego i odgrywa kluczową rolę w jego ochronie. Status parku narodowego zapewnia ochronę roślinności i zwierząt, w tym także i tego gatunku. Park ogranicza wpływ ludzkiej ekspansji na siedlisko ryjonosa borneańskiego. Jest to szczególnie ważne, ponieważ park otaczają osady ludzkie, które praktykują rolnictwo typu slash-and-burn.
Priorytety ochrony
Ryjonos żyje głównie w Parku Narodowym Kinabalu i Parku Narodowym Crocker Range. Wszystkie wysiłki ochrony powinny koncentrować się na tym regionie. IUCN sugeruje, że warto przeprowadzić badania w Sarawaku i Kalimantanie, by sprawdzić, czy istnieją inne populacje wymagające ochrony.
Ważnym projektem ochrony jest projekt Kinabalu Ecolinc. Ma on na celu przywrócenie połączenia ekologicznego między dwoma chronionymi obszarami – Parkiem Narodowym Kinabalu i Crocker Range. Połączenie tych populacji mogłoby poprawić status ochrony gatunku. Nie wiadomo jednak, czy jest to wykonalne, ponieważ teren między parkami jest zniszczony.
Innym priorytetem jest stworzenie strefy buforowej wokół Parku Narodowego Kinabalu. Pomogłoby to ograniczyć wpływ ekspansji ludzkiej na siedlisko ryjonosa borneańskiego, która już teraz traci część swojego naturalnego środowiska.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Manat rzeczny – manat mały
- Kokośnik
- Zaćmienie Słońca – dlaczego to takie wyjątkowe zjawisko?
- W poszukiwaniu superinteligencji
- Nie jeden, a dwa Wielkie Wybuchy?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Bornean_ferret_badger [dostęp: 12.12.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Ghost1590. Licencja: CC BY-SA 4.0.
