Mataliga to wyjątkowe danie, głęboko zakorzenione w tradycji kuchni wschodnioeuropejskiej, a szczególnie popularne na terenach Podlasia i Suwalszczyzny. Choć jej przygotowanie wymaga kilku kroków i odrobiny cierpliwości, smak i konsystencja tego ziemniaczanego dania wynagradzają wszelkie wysiłki. W czasach, gdy dostęp do różnorodnych produktów był ograniczony, mataliga była jednym z podstawowych dań – dawała energię, syciła na długo i nie wymagała wyszukanych składników. Jej prostota stała się jej zaletą, a smak, który w dużej mierze zależy od jakości ziemniaków i skrobi, pozostał niezmienny przez pokolenia.
Mataliga to gęste kluski przyrządzane z tartych ziemniaków, mąki razowej i skrobi, która pochodzi z samych ziemniaków. Kluski gotuje się w małej ilości wody, a następnie podaje w powstałym wywarze, który zyskuje dzięki temu kremową konsystencję i subtelny, ziemniaczany smak. Jest to jedno z tych dań, które mimo swojego prostego charakteru wymaga od kucharza odpowiedniego przygotowania składników, co podkreśla ich smak i konsystencję.
Cały proces rozpoczyna się od starcia ziemniaków na tarce o drobnych oczkach. Uzyskanie odpowiedniej struktury jest kluczowe, ponieważ wpływa na ostateczną konsystencję mataligi. Starte ziemniaki należy starannie odcisnąć – w ten sposób zyskujemy nie tylko gęstą, zwartą masę do formowania klusek, ale również płyn, z którego po kilkunastu minutach wytrąci się skrobia. Ta skrobia, która osiada na dnie naczynia, jest esencjonalnym składnikiem, nadającym kluskom charakterystyczną gładkość. Gdy płyn oddzieli się od skrobi, wlewamy ją z powrotem do masy ziemniaczanej, a dodatkowo wzbogacamy całość mąką razową, która podkreśla smak ziemniaków oraz nadaje matalidze delikatnie orzechowy, pełny smak.
W tradycyjnym wydaniu mataliga gotowana jest w wodzie, która gęstnieje dzięki skrobi i mące, zamieniając się w rodzaj sosu. Taka wersja najlepiej sprawdza się jako danie samodzielne, które można podać w misce z dodatkiem pieprzu, lub jako dodatek do potraw mięsnych, zwłaszcza tych o intensywniejszym smaku.
Czas przygotowania: do godziny.
Składniki
Składniki do przygotowania 3-4 porcji:
- 1 kg ziemniaków typu C (tj. sypkich, mączystych)
- 1 łyżka mąki razowej bezglutenowej (np. z amarantusa lub kukurydzy)
- 750 ml wody
- pieprz do smaku
Przygotowanie
- Przygotowanie ziemniaków: Obierz ziemniaki i dokładnie je umyj. Następnie zetrzyj je na tarce o drobnych oczkach – to pozwoli uzyskać jednolitą konsystencję, która jest kluczowa w matalidze. Przełóż starte ziemniaki na drobne sitko wyłożone gazą lub ściereczką kuchenną.
- Odciśnięcie nadmiaru płynu: Teraz odciśnij starte ziemniaki, wywierając lekki nacisk, by oddzielić płyn. Płyn ten wlej do osobnej miski i pozostaw na około 15 minut, aby skrobia mogła opaść na dno. Płynna część nie będzie potrzebna – po kwadransie ostrożnie ją odlej, pozostawiając tylko skrobię, która osadzi się na dnie naczynia.
- Połączenie składników: Do startych ziemniaków dodaj odłożoną skrobię oraz łyżkę mąki razowej. Wszystko dokładnie wymieszaj, aby masa stała się jednolita i spójna. Mąka oraz skrobia nadadzą matalidze odpowiedniej konsystencji i pomogą połączyć wszystkie składniki.
- Formowanie klusek: Uformuj z masy niewielkie kluski – mogą być w dowolnym kształcie, np. okrągłe lub owalne. Ważne, aby były równych rozmiarów, co ułatwi ich równomierne gotowanie.
- Gotowanie mataligi: W dużym garnku zagotuj wodę (750 ml) i ostrożnie wkładaj do niej przygotowane kluski. Gotuj na średnim ogniu przez około 15-20 minut, aż kluski staną się miękkie, a woda zgęstnieje od mąki i skrobi, tworząc kremowy wywar.
- Doprawienie i serwowanie: Dopraw mataligę świeżo mielonym pieprzem do smaku. Tradycyjnie podaje się ją w tej samej wodzie, w której się gotowała – jest to tzw. „sos własny” klusek, który dzięki skrobi i mące zyskuje gładką i gęstą konsystencję.
Smacznego!
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
