Panda

Panda, łac. Ailuropoda, to pochodzący z królestwa zwierząt rodzaj drapieżnego ssaka z rodziny niedźwiedziowatych, podrzędu psokształtnych¹. Jest żyworodnym łożyskowcem. Zalicza się do domeny eukariontów — organizmów zbudowanych z komórek posiadających jądro komórkowe z chromosomami. Należy do najliczniejszego podtypu strunowców (zwierząt dwubocznie symetrycznych), czyli kręgowców, w którym znajduje się blisko 58 000 opisanych do tej pory gatunków. Jak podaje podział systematyczny, należy do niego pięć gatunków. Współcześnie występuje tylko jeden, Ailuropoda melanoleuca, znany powszechnie jako panda wielka, nazywany również niedźwiedziem bambusowym. 

Naturalnie żyje wyłącznie na terenie Chińskiej Republiki Ludowej, w łańcuchach górskich na terenie trzech prowincji, Syczuan, Gansu i Shaanxi, gdzie panuje dość zimny, wilgotny klimat. Spotkać ją można na wysokości 1200-4100 m n.p.m. (przy czym siedliska mieszkalne znajdują się przede wszystkim na 2500–3200 m n.p.m.), zimą zaś schodzi do 800 m n.p.m. Dodatkowo można ją oglądać również w różnych ZOO na całym świecie. 

Kształtem przypomina niedźwiedzia. Jest zwierzęciem stopochodnym, a więc porusza się z łapami zwróconymi do wewnątrz oraz nisko opuszczoną głową. Potrafi stanąć na tylnych łapach, aczkolwiek nie jest w stanie poruszać się w tej pozycji. Posiada niezwykle charakterystyczne ubarwienie — białe/żółtawe z czarnymi elementami — które pozwala mu kamuflować się wśród bambusów. Sama sierść zwierzęcia stanowi dla niego doskonałą ochronę przed zimnem. Nasączone wydzieliną łoju futro chroni je zarówno przed deszczem, jak i śniegiem. 

Głowa jest okrągła, szeroka, krótka oraz masywna. Ma niezwykle dobrze zbudowane łuki jarzmowe oraz solidną szczękę. Ma największe zęby trzonowe ze wszystkich zwierząt mięsożernych. Należy jednak zauważyć, że pomimo tego, iż przynależy gatunkowo do drapieżnych, w rzeczywistości odżywia się głównie pędami bambusa. Szacuje się, że stanowią one blisko 90% jej pokarmu². Na resztę składają się inne rośliny trawiaste, różne owoce, grzyby, ryby oraz małe gryzonie. Zwierzę jest w wyjątkowy sposób przystosowane do spożywania bambusa. Zęby trzonowe i tylne przedtrzonowe mają szerokie powierzchnie trące, wnętrze przełyku pokryte jest wytrzymałą, zrogowaciałą wyściółką, a żołądek wyposażony jest w grube ściany mięśniowe, które mają chronić narządy wewnętrzne przed ostrymi odłamkami łodyg. 

Prowadzi naziemny tryb życia. Jej aktywność jest największa o świcie i zmierzchu, aczkolwiek spotkać ją można również w trakcie dnia i nocy. Zazwyczaj wiedzie samotne życie, co ulega zmianie tylko w trakcie okresu godowego, który przypada na wiosnę, między marcem i majem. Ciąża pandy trwa od 97 do 163 dni, a z jednego lęgu pojawia się zazwyczaj od 1 do 3 młodych. Samice jednak rzadko kiedy decydują się na opiekę nad więcej niż jednym potomkiem. Jest to jeden z powodów, przez które gatunek ten został opisany jako zagrożony wyginięciem. Innymi są naturalni wrogowie, czyli dzikie psy oraz lamparty. Wiele problemów przypisać można również człowiekowi. Od starożytności futro pandy uważano za niezwykle cenne. 

Współcześnie często niszczone są naturalne środowiska ich występowania, jak również lasy bambusowe, co z kolei zaburza naturalny rytm przemieszczania się i rozmnażania niedźwiedziowatych. Sytuacji nie ułatwiały trudności, z jakimi spotykano się przy reprodukcji pand w niewoli, czyli niski przyrost naturalny względem zgonów. Aby uchronić gatunek przed wymarciem, w Chinach powstało 12 rezerwatów, w których znajduje się blisko 67% populacji pand. Ostatecznie podjęte działania dały wymierne skutki. W 2016 roku Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody, a następnie w 2021 również Chiny, ogłosiły, że udało się umocnić liczebność przedstawicieli pand, a jej status został zmieniony na zagrożony³. 

Co ciekawe, W 1901 roku pandy wpisano do rodziny szopowatych, gdzie znalazła się również panda mała. Jednak w 1964 wykonano badania anatomii pand, które wykazały, że bliżej jest im do klasyfikacji jako niedźwiedziowate.

Przypisy

1. Panda, https://pl.wikipedia.org/wiki/Panda_(rodzaj_ssaka), dostęp: 17.03.2022.
2. E. Jarmołkiewicz, Panda wielka, [w:] Encyklopedyczny atlas zwierząt, s. 52.
3. Rafał Dadura, Chiny ogłosiły, że panda wielka nie jest już na wyginięciu, https://www.national-geographic.pl/artykul/chiny-oglosily-ze-panda-wielka-nie-jest-juz-na-wyginieciu#Łączenie+rezerwatów+okazało+się+kluczowe, dostęp: 17.03.2022.