Nocek Alkatoe (Myotis alcathoe) to europejski nietoperz, który został po raz pierwszy opisany w 2001 roku. Początkowo znany tylko z Grecji i Węgier. Obecnie jego zasięg geograficzny rozszerzył się aż do Portugalii, Anglii, Szwecji i Rosji. Choć przypomina nocka wąsatego (Myotis mystacinus) i inne podobne gatunki, wyróżnia się brązowym futrem oraz odmiennym kariotypem i sekwencjami DNA.
Opis
Nocek Alkatoe to mały nietoperz o masie ciała od 3,5 do 5,5 g. Futro jest zazwyczaj rudo-brązowe na górze i brązowe na dole, ale młode osobniki są bardziej szarawe.
Rozmieszczenie i siedlisko
W kilku krajach europejskich przeprowadzono poszukiwania w celu wykrycia jego występowania. Zwykle występuje w starych lasach liściastych w pobliżu wody, gdzie żeruje wysoko w koronie drzew i nad wodą. W Niemczech preferuje mieszane lasy liściaste. W południowej Europie przeważnie występuje w górskich rejonach, natomiast czynniki wpływające na jego rozmieszczenie w północnych częściach kontynentu są mniej zrozumiałe.
Ekologia i zachowanie
Nocek Alkatoe to rzadki gatunek nietoperza o specyficznych wymaganiach ekologicznych. Jego dieta składa się głównie z muchówek, ale obejmuje również pająki, małe motyle i inne owady. Żeruje przeważnie wysoko w koronach drzew oraz nad wodą. Żyje w małych grupach, preferując dziuple w drzewach jako miejsca schronienia. W Czechach odkryto 27 takich schronień, z których prawie wszystkie znajdowały się w drzewach, głównie dębach, ale także lipach, brzozach i innych gatunkach drzew.
Preferencje dotyczące miejsc schronienia w drzewach są nietypowe dla europejskich nietoperzy. Zazwyczaj znajdują się one wysoko w koronach starych drzew i latem mogą gromadzić do 80 osobników. Nocek Alkatoe rozpoczyna sezon rozrodczy pod koniec lipca i trwa on do połowy września. W Saksonii-Anhalt żeruje głęboko w dolinach, gdy temperatura przekracza 10°C, ale w chłodniejsze dni przenosi się na cieplejsze stoki lub obszary skaliste.
Chociaż istnieją zapisy dotyczące zimowania nocka Alkatoe w jaskiniach, możliwe jest również, że zimuje w dziuplach drzew. Zachowania rozrodcze tego gatunku nie są w pełni poznane. Nietoperz znaleziony w jaskini w Saksonii-Anhalt w styczniu nie znajdował się w głębokim śnie. Rozmnażanie może odbywać się w jaskiniach, a młode nietoperze są często łapane między lipcem a wrześniem. W Anglii jeden osobnik został schwytany w 2003 roku, a ponownie w 2009 roku.
Trzy nietoperze, które były śledzone (we wschodniej Francji, Turyngii i Badenii-Wirtembergii), przemieszczały się tylko 800 m, 935 m i 1440 m od swoich nocnych kwater.
Status ochrony
Nocek Alkatoe jest uznawany za zagrożony w kilku regionach ze względu na swoją rzadkość i wrażliwość na utratę siedlisk. Budowa zbiorników wodnych stanowi potencjalne zagrożenie dla jego siedlisk, a dwa miejsca w Grecji, gdzie ten gatunek był wcześniej notowany, zostały już zniszczone. Utrata lasów to kolejne zagrożenie, ponieważ gatunek ten może być zależny od nienaruszonych środowisk. Ze względu na fragmentaryczne rozmieszczenie i małą populację, kolonizacja nowych siedlisk jest dla niego trudna.
Chociaż nocek Alkatoe jest chroniony przez krajowe i międzynarodowe przepisy, IUCN zaleca dalsze badania nad jego biologią oraz działania na rzecz zwiększenia świadomości społecznej o tym nietoperzu. Ważna jest również ochrona starych lasów i jaskiń, które stanowią jego schronienia. W Katalonii gatunek jest wymieniony jako zagrożony. W Niemczech od 2009 roku figuruje jako krytycznie zagrożony, a w regionie Genewy od 2015 roku ma ten sam status. Na Węgrzech jest chroniony od 2005 roku, ale nadal jest tam zagrożony przez utratę siedlisk i zakłócenia w jaskiniach.
Źródła
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Alcathoe_bat [dostęp: 08.07.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Manuel Ruedi (Natural History Museum of Geneva). Licencja: CC BY-SA 3.0.
