Kania czarna, znana także jako kania brunatna (Milvus migrans) to średniej wielkości ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Uznawana za najliczniejszy gatunek w tej rodzinie. Mimo że globalna populacja szacowana jest nawet na 6,7 miliona osobników, to w niektórych regionach odnotowano znaczne spadki lub fluktuacje liczebności. Wyjątkowe przystosowanie ptaka do różnych warunków sprawia, że można go spotkać w wielu zakątkach świata.
Kania czarna wyróżnia się wśród innych drapieżników swojego rodzaju podejściem do zdobywania pokarmu. Zamiast polować, często wybiera łatwiejszą opcję – padlinę. Godzinami szybuje w powietrzu, wykorzystuje prądy termiczne, by wytropić zdobycz. Dzięki charakterystycznym, załamanym skrzydłom i rozwidlonemu ogonowi, łatwo ją rozpoznać w locie. Jej obecność zdradza także donośne, przenikliwe nawoływanie przypominające piskliwy jęk.
Kania brunatna zamieszkuje rozległe obszary strefy umiarkowanej i tropikalnej Eurazji, a także części Australazji i Oceanii. W chłodniejszych regionach często migruje, a w tropikach jest bardziej osiadła. Istnieje kilka uznanych podgatunków, które dawniej nosiły odrębne nazwy angielskie. Europejskie populacje są stosunkowo niewielkie. W Azji Południowej jednak liczebność tych ptaków osiąga imponujące rozmiary. Region ten jest jednym z ich głównych siedlisk.
Taksonomia
Kanię czarną po raz pierwszy opisał w 1770 roku francuski polihistor Georges-Louis Leclerc, hrabia de Buffon, w dziele Histoire Naturelle des Oiseaux. Ilustracja ptaka, wykonana na kolorowanej ręcznie rycinie przez François-Nicolasa Martinet, znalazła się w Planches Enluminées D’Histoire Naturelle — projekcie realizowanym pod kierunkiem Edme-Louisa Daubentona jako uzupełnienie tekstów Buffona. Opis Buffona oraz podpis na rycinie nie zawierały jednak nazwy naukowej. Dopiero w 1783 roku holenderski przyrodnik Pieter Boddaert nadał ptakowi binominalną nazwę Falco migrans w swoim katalogu rycin. Za miejsce typowe dla gatunku uznano Francję.
W 1799 roku francuski naturalista Bernard Germain de Lacépède utworzył obecnie obowiązujący rodzaj Milvus. Nazwa pochodzi z łaciny. Epitet gatunkowy migrans odnosi się do migracji, co oddaje łacińskie słowo migrare – „wędrować”.
Kania czarna okazjonalnie tworzy mieszańce z kanią rudą (Milvus milvus) – zarówno w niewoli, jak i w warunkach naturalnych, na przykład na Wyspach Zielonego Przylądka.
Ostatnie badania genetyczne wskazują, że afrykańskie podgatunki o żółtych dziobach, parasitus i aegyptius, znacznie różnią się od ptaków z kladu euroazjatyckiego. Naukowcy sugerują, że należy je traktować jako odrębny gatunek kani żółtodziobej (Milvus aegyptius). Gatunek ten występuje w całej Afryce, z wyjątkiem Basenu Konga i Sahary. Istnieją także propozycje nadania pełnego statusu gatunkowego kani syberyjskiej (M. m. lineatus). Teorie te nie znajdują jednak dostatecznego poparcia naukowego.
Podgatunki
Kania czarna występuje w pięciu uznanych podgatunkach. Różnią się one zasięgiem występowania, cechami morfologicznymi i preferencjami migracyjnymi. Każdy z nich dostosował się do specyficznych warunków swojego środowiska.
- Mr. m. migrans – kania czarna
Podgatunek opisany przez Boddaerta w 1783 roku gniazduje w Europie Środkowej, Południowej i Wschodniej. Spotkać go można także w regionie Maghrebu w Afryce Północno-Zachodniej. Zasięg występowania rozciąga się aż do Tien-szanu i północno-zachodniego Pakistanu. Zimuje na terenach Afryki Subsaharyjskiej. Charakterystyczną cechą jest białawy kolor głowy.
- Mr. m. lineatus – kania syberyjska
Podgatunek opisany przez J.E. Graya w 1831 roku. Występuje od Syberii przez Amurland po Himalaje, północne Indie, Indochiny, południowe Chiny oraz Japonię. Ptaki z regionów północnych migrują zimą na wschodnie wybrzeże Zatoki Perskiej i do Azji Południowej. Ma większą jasną plamą na nadgarstku skrzydła.
- Mr. m. govinda
Podgatunek opisany przez Sykesa w 1832 roku. Zamieszkuje wschodni Pakistan, tropikalne Indie, Sri Lankę, Indochiny oraz Półwysep Malajski. Jest ptakiem osiadłym. Łatwo ją rozpoznać po ciemno-brązowym upierzeniu i płytko rozwidlonym ogonie. Często obserwuje się ją szybującego nad miastami. Dawne określenie „pariah kite” pochodziło od systemu kastowego w Indiach. Jego użycie zostało zarzucone ze względów etycznych.
- Mr. m. affinis
Podgatunek opisany przez Goulda w 1838 roku. Występuje na Sulawesi, a być może także na Małych Wyspach Sundajskich, w Papui-Nowej Gwinei (z wyjątkiem obszarów górskich) oraz w północno-wschodniej i wschodniej Australii. Charakterystyczny jest rozwidlony ogon.
- Mr. m. formosanus
Podgatunek opisany przez Kurodę w 1920 roku. Zamieszkuje Tajwan i wyspę Hajnan. Jest ptakiem osiadłym, morfologicznie zbliżonym do lineatus, ale mniejszym. Uznawana za formę pośrednią między lineatus a govinda. W XX wieku populacja formosanus na Tajwanie znacznie się zmniejszyła. Obecne lęgowe populacje to hybrydy między formosanus i lineatus. Potwierdzają to badania genetyczne.
Opis
Kania czarna wyróżnia się spośród innych kań m.in. nieco mniejszym rozmiarem i mniej rozwidlonym ogonem. Szczególnie łatwo zauważyć to podczas lotu. Ciemne upierzenie, pozbawione rdzawych odcieni, to kolejna cecha odróżniająca tego ptaka. Obie płcie wyglądają niemal identycznie. Samice są jednak nieco większe i mają większą rozpiętość skrzydeł, która wynosi średnio około 150 cm. Samce są za to mniejsze i mniej agresywne. Jest to typowe dla większości ptaków drapieżnych.
Kania brunatna przeciętnie waży 735 gramów. Jej wierzchnie upierzenie ma odcień brązowy. Głowa i szyja są jaśniejsze. Za okiem znajduje się ciemniejsza plama, która dodaje charakterystycznego kontrastu. Lotki zewnętrzne są czarne, a pióra na ciele mają ciemne poprzeczne pręgi i plamki u nasady. Spód ciała jest jasnobrązowy, jaśniejący w kierunku podgardla. Ciemne rdzenie piór tworzą efekt prążkowania. Dziób jest czarny. Woskówka i kąciki dzioba żółte. Żółte są także zakończone czarnymi szponami nogi.
Kania czarna jest bardzo wokalna. Jej głos to charakterystyczny, przenikliwy gwizd, któremu towarzyszy szybki, piskliwy dźwięk.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Hatteria – tuatara – łupkoząb
- Łozówka
- Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba i jego zaskakujące odkrycia
- Fukuipteryx prima – ptak, który podciął skrzydła naukowcom
- Wieża Babel – świadectwa pozabiblijne
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Black_kite [dostęp: 13.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: nubobo. Licencja: CC BY 2.0.
